Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeNa koji način se može urediti sistem naplate kazni za parkiranje na javnoj površini, s obzirom da nema formirane komunalne policije?
Zakonom o komunalnim delatnostima utvrđene su komunalne delatnosti i to su:
Tako se pod upravlјanjem javnim parkiralištima podrazumeva usluga održavanja javnih parkirališta i prostora za parkiranje na obeleženim mestima (zatvoreni i otvoreni prostori), organizacija i vršenje kontrole i naplate parkiranja, usluga uklanjanja nepropisno parkiranih, odbačenih ili ostavlјenih vozila, premeštanje parkiranih vozila pod uslovima propisanim ovim i drugim posebnim zakonom, postavljanje uređaja kojima se po nalogu nadležnog organa sprečava odvoženje vozila, kao i uklanjanje, premeštanje vozila i postavlјanje uređaja kojima se sprečava odvoženje vozila u slučajevima predviđenim posebnom odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave kojom se uređuje način obavlјanja komunalne delatnosti upravlјanja javnim parkiralištima, kao i vršenje naplate ovih usluga.
Naime, jedinice lokalne samouprave, na osnovu zakonskog ovlašćenja, svojim odlukama propisuju način obavlјanja komunalnih delatnosti, kao i opšta i posebna prava i obaveze vršilaca komunalne delatnosti i korisnika usluga na svojoj teritoriji, uklјučujući i način plaćanja cene komunalne usluge.
Takođe, odredbama Zakona o komunalnim delatnostima propisane su dve vrste inspekcijskog nadzora. Prva, predstavlјa nadzor nad izvršavanjem odredaba tog zakona i republičkih propisa donetih na osnovu tog zakona, koji vrši ministarstvo nadležno za komunalne delatnosti, preko republičkih komunalnih inspektora, u okviru delokruga utvrđenog zakonom, a druga, predstavlјa inspekcijski nadzor nad sprovođenjem odredaba tog zakona i republičkih propisa donetih na osnovu tog zakona, kao i propisa, odnosno odluka jedinice lokalne samouprave donetih na osnovu tog zakona, koji vrši jedinica lokalne samouprave, preko opštinskih, odnosno gradskih komunalnih inspektora.
Iz izloženog nesporno proizilazi da jedinica lokalne samouprave može urediti svojom odlukom upravljanje javnim parkiralištima i u istoj u kaznenim odredbama urediti pitanje sistema naplate kazni za parkiranje na javnoj površini i oderditi da inspekcijski nadzor nad izvršavanjem odredbi te odluke vrši komunalna inspekcija.
Ko je nadležan za kontrolu postavljenih klima uređaja?
Imajući u vidu važeće propise u ovoj oblasti, za postavljanje klima uređaja potrebno je pribaviti rešenje u skladu sa članom 145. Zakona o planiranju i izgradnji, jer se postavljanjem ovih uređaja uvećava investiciona vrednost objekta.
Naime, Pravilnik o posebnoj vrsti objekata i posebnoj vrsti radova za koje nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa, kao i vrsti objekata koji se grade, odnosno vrsti radova koji se izvode, na osnovu rešenja o odobrenju za izvođenje radova, kao i obimu i sadržaju i kontroli tehničke dokumentacije koja se prilaže uz zahtev i postupku koji nadležni organ sprovodi („Sl. glasnik RS“, br. 102/2020, 16/2021 i 87/2021), u članu 2. nabraja sve posebne vrste objekata i radova za koje nije potrebno pribaviti akt nadležnog organa, između ostalog, nosače antena sa antenama na postojećim zgradama, ali ne i – klima uređaje.
Odluka o komunalnom redu („Sl. list grada Beograda“, br. 10/2011, 60/2012, 51/2014, 92/2014, 2/2015, 11/2015, 61/2015, 75/2016, 19/2017, 50/2018, 92/2018, 118/2018, 26/2019, 52/2019, 60/2019, 17/2020, 89/2020, 106/2020, 138/2020, 152/2020, 40/2021, 94/2021, 101/2021, 111/2021, 120/2021 i 19/2022), propisuje u članu 15. da se klima-uređaj, može postaviti na spoljni deo zgrade, pod uslovima i po postupku utvrđenom propisima kojima se uređuje izvođenje radova na ugradnji postrojenja, instalacija i opreme. uređaji se postavljaju na način kojim se ne dovodi do oštećivanja same zgrade, susedne zgrade i ne ugrožava bezbednost građana i okoline. klima uređaj postavlja se tako da se onemogući izlivanje kondenzata iz klima-uređaja na spoljne delove te zgrade, susedne zgrade, kao i direktno izlivanje na površinu javne namene, odnosno površinu u javnom korišćenju. nadzor nad sprovođenjem ove odluke vrši komunalna inspekcija.
Novčanom kaznom u iznosu od 50.000,00 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice, ako klima-uređaj postavi tako da se kondenzat iz tog uređaja izliva na spoljne delove zgrade, susedne zgrade, odnosno direktno izliva na površinu javne namene, ili površinu u javnom korišćenju.
Nadležni zavod za zaštitu spomenika kulture izdaje uslove i saglasnost za izvođenje radova za postavljanje klima uređaja, kada se ovi radovi izvode na spoljnim delovima zgrade koja je utvrđena kao kulturno dobro, koja uživa prethodnu zaštitu ili se nalazi u prostornoj kulturno-istorijskoj celini, odnosno celini koja uživa prethodnu zaštitu.
Dakle, komunalna inspekcija preduzima mere u skladu sa svojim ovlašćenjima koja proizilaze iz Odluke o komunalnom redu.
Da li inspektor za saobraćaj kontroliše prevoz u gradskom i prigradskom saobraćaju ili je to nadležnost komunalnog inspektora?
Gradski i prigradski prevoz putnika, saglasno Zakonu o komunalnim delatnostima, jeste komunalna delatnost od opšteg interesa. Sadržina ove komunalne delatnosti uređena je članom 3. stav 1. tačka 5. navedenog zakona.
Nadzor nad primenom Zakona o komunalnim delatnostima i propisa donetih na osnovu tog zakona vrše ministarstvo nadležno za poslove komunalnih delatnosti i JLS. Ministarstvo vrši inspekcijski nadzor preko republičkih komunalnih inspektora, u okviru delokruga utvrđenog zakonom, a JLS preko opštinskih, odnosno gradskih komunalnih inspektora.
S druge strane, Zakonom o prevozu putnika u drumskom saobraćaju uređuju se, između ostalog, uslovi i način obavljanja javnog prevoza putnika i prevoza lica za sopstvene potrebe u drumskom saobraćaju. Inspekcijski nadzor nad primenom ovog zakona vrši ministarstvo nadležno za poslove saobraćaja preko republičkog inspektora za drumski saobraćaj (član 146). Jedinici lokalne samouprave se poverava inspekcijski nadzor nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona u obavljanju taksi prevoza, limo servisa, domaćeg prevoza koji se obavlja kao vanlinijski prevoz, poseban linijski prevoz i prevoz za sopstvene potrebe, kao i lokalnog prevoza koji se obavlja kao vanlinijski prevoz, poseban linijski prevoz i prevoz za sopstvene potrebe (član 155).
Gradski i prigradski prevoz putnika prema Zakonu o prevozu putnika u drumskom saobraćaju spada u domaći linijski prevoz putnika, a organizaciju i način obavljanja tog prevoza koji se obavlja na teritoriji JLS, uređuje i obezbeđuje JLS.
Za razliku od poverenih poslova koje uređuje Zakon o prevozu putnika u drumskom saobraćaju, poslovi inspekcijskog nadzora nad sprovođenjem odredaba Zakona o komunalnim delatnostima i propisa donetih na osnovu tog zakona jesu poslovi iz izvorne nadležnosti JLS.
Dakle, gradski i prigradski linijski prevoz putnika spada u oblast komunalnih delatnosti za koju je izvorno nadležna JLS. Stoga Zakon o prevozu putnika u drumskom saobraćaju ne ubraja ovaj vid prevoza u „lokalni prevoz”, ne uređuje ga bliže kao vid javnog linijskog prevoza (kao što je slučaj sa međumesnim linijskim prevozom) i ne poverava ga JLS, jer se radi o izvornoj nadležnosti lokalne samouprave.
Kao što je navedeno, inspekcijski nadzor nad odredbama zakona kojim se uređuje prevoz putnika vrši republičkog inspektora za drumski saobraćaj. Međutim, kada je reč o poverenim poslovima, taj zakon nije imenovao ni lokalnog komunalnog inspektora niti inspektora drumskog saobraćaja (saobraćajnog inspektora), već koristi termin ovlašćeno lice opštinske, odnosno gradske uprave, što znači da zakonodavac nije imao nameru da ulazi u organizaciono pitanje ove inspekcije u JLS.
Kako sektorski zakon nije definisao naziv inspektora koji u oblasti prevoza vrši nadzor na lokalu, to je u većini JLS zadržan naziv saobraćajni inspektor, pri čemu isto lice, zbog srodnosti poslova, efikasnosti i ekonomičnosti u najvećem broju slučajeva pored nadzora nad poverenim poslovima vrši inspekcijski nadzor i nad gradskim i prigradskim prevozom putnika, što prema našem mišljenju nije greška. Ovo stoga što se u oba slučaja radi o nadzoru nad javnim prevozom putnika u drumskom saobraćaju (srodni poslovi) u prilog čemu je i odredba člana 156. Zakona o prevozu putnika u drumskom saobraćaju koji daje ovlašćenje lokalnom inspektoru u nadzoru nad gradskim i prigradskim prevozom putnika da koristi određena ovlašćenja iz tog zakona, propisana za republičkog inspektora za drumski saobraćaj (član 156).
Kakve su nadležnosti inspektora za puteve i saobraćaj u sledećem slučaju: put je upisan u Katastru nepokretnosti kao nekategorisani put ali na terenu ne postoji i stranka traži da se sa katastarskih granica puta ukloni drvena šupa, koja je godinama tu, kako bi mogao da izvlači drva iz šume. Teren je izrazito brdovit i zarastao je u šumu, šiblje i drugo rastinje i stranka se ne seća da je na tom mestu ikada postajao put.
Zakon o putevima nekategorisani put je definisan kao put koji je nadležan organ proglasio nekategorisanim putem i koji je kao takav upisan u javne evidencije o nepokretnostima i pravima na njima (član 2. stav 1. tačka 8) i da JLS uređuje i obezbeđuje obavljanje poslova koji se odnosi na izgradnju, rekonstrukciju, održavanje, zaštitu, korišćenje, razvoj i upravljanje nekategorisanim putevima u naselju (član 7).
Iz zakonske definicije proizilazi da se pod nekategorisanim putem podrazumeva put (izgrađen), a ne površina namenjena za izgradnju puta, pa mere zaštite puta, propisane zakonom i odlukom JLS, inspektor za puteve može preduzimati samo u odnosu na postojeći put.
U datoj situaciji predmet postupka bi bila bespravno izgrađena šupa, pa kako se radi o objektu u smislu propisa koji uređuju izgradnju objekata, to je za postupanje u predmetnoj stvari nadležan građevinski inspektor, bez obzira da li se radi o izgrađenom putu ili površini namenjenoj za izgradnju puta.
Opština je vlasnik 100% udela privrednog društva koje obavlja komunalnu delatnost snabdevanja vodom za piće, kao i prečišćavanje i odvođenje atmosferskih i otpadnih voda. Osnivačkim aktom i odlukom o isključivom pravu - poveravanju određenih komunalnih poslova i drugih delatnosti koje su od opšteg interesa za opštinu regulisano je da privredno društvo vrši adaptaciju, sanaciju i rekonstrukciju javnog vodovoda, javne kanalizacije za otpadne vode i javne kanalizacije za atmosferske vode, kao i investiciono i tekuće održavanje navedenih javnih mreža. Da li se osnivački akt i pomenuta odluka mogu dopuniti u smislu da privredno društvo vrši i poslove izgradnje i rekonstrukcije javnog vodovoda, javne kanalizacije za otpadne vode i javne kanalizacije za atmosferske vode, te da privredno društvo može radove ustupiti drugom izvođaču u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama?
Komunalno preduzeće kome je aktom o osnivanju povereno obavljanje komunalnih delatnosti snabdevanja vodom za piće i prečišćavanja i odvođenja atmosferskih i otpadnih voda iz člana 2. Zakona o komunalnim delatnostima je nosilac prava na osnovu koga jedini, na teritoriji lokalne samouprave može da obavlja ove dve komunalne delatnosti (vršilac komunalne delatnosti).
Rekonstrukcija ili rehabilitacija mreže, u konkretnom slučaju je već regulisana aktima kojima je uređeno isključivo pravo, tako da na nabavku te vrste radova, ako se naručuju od lokalnog komunalnog preduzeća, ni sada sa postojećim aktima ne postiji obaveza da se primenjuju odredbe Zakona o javnim nabavkama. Ako postoji potreba da se od komunalnog preduzeća naručuje i izgradnja koja nije navedena ni posebno apostrofirana u aktima, onda je potrebno da se u tom smislu izmeni Odluka o isključivom pravu ukoliko za to ima uslova, na način da njom, pored adaptacije, sanacije, rekonstrukcije, investicionog i tekućeg održavanja, bude obuhvaćena i izgradnja novih trasa vodovodnih ili kanalizacionih cevi, obzirom da se to finansira iz budžeta JLS.
Ako se dopunjuje Odluka o isključivom pravu preporuka je da se njome obuhvate i radovi na izgradnji cevovoda, nije potrebno da se paralelno i zbog toga menja ili dopunjuje Osnivački akt komunalnog preduzeća. Osnivački akt u ovom slučaju dokazuje samo da je njime komunalnom preduzeću povereno obavljanje pomenute dve komunalne delatnosti.
Sa druge strane, u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama isključivo pravo predstavlja pravo na osnovu kojeg subjekt jedini može da obavlja određenu delatnost na određenom geografskom području i koje je dodeljeno ili proizlazi iz zakona, podzakonskog akta ili pojedinačnog akta. Naime, ukoliko se dodeli isključivo pravo za izvođenje određenih radova, proizilazi da samo taj privredni subjekt može da izvodi radove koji su predmet isključivog pravo te da ih ne može dalje prenositi na druge privredne subjekte.
Dakle, ukoliko je potrebno ovakvo isključivo pravo dodeliti, a imajući u vidu odredbu Zakona o javnim nabavkama koja uređuje pojam isključivog prava, mišljenja smo da je potrebno zatražiti i mišljenje Kancelarije za javne nabavke kao tela koje vrši nadzor nad primenom ovog zakona, u pogledu mogućnosti da javno komunalno preduzeće ustupi deo radova ili poveravanje nekih usluga od strane lokalnog komunalnog preduzeća drugom izvođaču.