Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li budžetski korisnici koji su Planom postupnog uvođenja rodno odgovornog budžetiranja obuhvaćeni kroz program/programske aktivnosti za 2023. godinu mogu sami osmisliti ciljeve i indikatore?
Budžetski korisnici koji su obuhvaćeni Planom postupnog uvođenja rodno odgovornog budžetiranja kroz program/programske aktivnosti – mogu i treba da sami osmisle ciljeve i indikatore i predlože ih u nacrtu finansijskog plana koji dostavljaju službi budžeta.
Pri formulisanju programskih informacija, a posebno ciljeva i indikatora za merenje učinka javne uprave za sve nivoe programske strukture, neophodno je da lokalne samouprave prilagode programske informacije sopstvenom kontekstu umesto da koriste listu ciljeva za programe i programske aktivnosti i listu uniformnih indikatora koja nije obavezujuća. To znači da pri formulisanju ciljeva JLS treba da nastoje da primene ciljeve iz postojećih opštih i sektorskih planskih dokumenata u skladu sa metodologijom programskog budžetiranja i neophodnom vezom koju srednjoročno planiranje stvara između planskih dokumenata i budžeta, a kod formulisanja pripadajućih indikatora da vode računa o njihovoj merljivosti u skladu sa raspoloživim podacima u odgovarajućim oblastima. Isto važi i za urodnjene programske informacije.
Postupno uvođenje rodno odgovornog budžetiranja sprovodi se u skladu sa Zakonom o budžetskom sistemu i Zakonom o rodnoj ravnopravnosti kod budžetskih korisnika na svim nivoima vlasti.
Obaveza postupnog uvođenja rodno odgovornog budžetiranja i način njegove realizacije, utvrđene su Uputstvom za pripremu odluke o budžetu lokalne vlasti, koje se ogledaju u donošenju Plana postupnog uvođenja RoB od strane nadležnog organa za poslove finansija, sa jedne strane, odnosno uvođenja urodnjenih ciljeva i indikatora kod planom opredeljenih programa. Rodni indikator je pokazatelj za praćenje postizanja cilja programa ili programske aktivnosti koji u sebi ima definisanu rodnu komponentu. Za svaki utvrđeni rodni indikator potrebno je navesti baznu i ciljane vrednosti i te vrednosti u potpunosti moraju da odgovaraju samoj definiciji indikatora (indikator koji se razvrstava po polu, logički zahteva ciljane vrednosti koje su razložene prema polu). Izrada („osmišljavanje“) rodno odgovornih ciljeva i indikatora je obaveza budžetskih korisnika koji su planom postupnog uvođenja obuhvaćeni.
Solidarna pomoć za zamenika načelnika Opštinske uprave planira se na razdelu Predsednika opštine jer on donosi rešenje o postavljenju zamenika i rešenje za solidarnu pomoć. Plata za zamenika načelnika isplaćuje se sa uprave. Da li bi onda i solidarna pomoć trebalo da se planira na razdelu uprave?
Radna mesta načelnika i zamenika načelnika Opštinske uprave se sistematizuju kao službenici na položaju u okviru pravilnika o sistematizaciji radnih mesta u Opštinskoj upravi (ili objedinjenom pravilniku). Bez obzira na nadležnost donošenja akta o postavljenju službenika na položaju (u konkretnom slučaju zamenika načelnika Opštinske uprave), svi rashodi koji se vezuju za radni odnos načelnika i zamenika načelnika Opštinske uprave se planiraju, evidentiraju i izvršavaju na teret razdela direktnog korisnika Opštinske uprave na grupi konta 41.
Koji su to pravni osnovi za formiranje privremene ili stalne radne grupe za praćenje i izveštavanje o participativnom budžetiranju?
Participativno budžetiranje je proces koji uključuje građane i ostale zainteresovane strane u proces određivanja prioriteta i proces planiranja rashoda budžeta lokalne samouprave kroz niz različitih aktivnosti i faza. Konsultovanje građana, privrede, OCD i druge zainteresovane javnosti, pre izrade finalnog Nacrta odluke o budžetu JLS nije zakonom obavezujuće, ali predstavlja primer dobre prakse koji primenjuju mnoge JLS. Ukoliko JLS odluči da sprovede participativni proces izrade budžeta JLS, onda se postupak konsultacija realizuje ranije, u prvoj polovini kalendarske godine. Za potrebe sprovođenja tog procesa, moguće je, ali ne i obavezno, da opredelite radnu grupu/telo na nivou LS.
U pogledu pravnog osnova, za sprovođenje konsultativnih procesa od značaja je Zakon o planskom sistemu ("Sl. glasnik RS", br. 30/2018), posebno u smislu uporedive primene čl. 34. koji obrađuje konsultacije u pogledu dokumenata javnih politika - ne nacrta budžeta kao propisa/lokalnog akta - ali definiše postavku konsultativnog procesa u načelu. Od značaja je takođe i Uredba o metodologiji upravljanja javnim politikama, analizi efekata javnih politika i propisa i sadržaju pojedinačnih dokumenata javnih politika ("Sl. glasnik RS", broj 8 od 8.02.2019.) – koja obrađuje konsultativni proces u članovima 40.-44. (pogledati posebno čl. 43. u vezi sa radnim grupama). Sa druge strane, u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi ("Službeni glasnik RS", broj 129/2007-41, 83/2014-22 (dr. zakon), 101/2016-9 (dr. zakon), 47/2018-3, 111/2021-3 (dr. zakon)) sprovođenje obaveznog postupka javne rasprave za planiranje investicija u odluci o budžetu primenjuje se počev od pripreme odluke o budžetu za 2019. godinu. Ukoliko se JLS odluči i za neke dodatne oblike učešća građana u procesu budžetiranja za koje je potrebno formiranje privremene ili stalne grupe, ona to treba da uradi u skladu sa odredbama svog Statuta koji definiše formiranje ovakvih grupa.
Timovi/radne grupe za programsko budžetiranje (i/ili za kapitalne investicije, ali i za rodno odgovorno budžetiranje i sl.) - ukoliko su već formirani i dobro funkcionišu u LS sa svim svojim zaduženjima, najčešće čine odličnu osnovu i za radnu grupu/telo za participativno budžetiranje. U tom smislu je preporuka da se ne uspostavljaju nužno zasebni/različiti timovi/tela za svaki od aspekata budžetskog procesa, već da se isti organizacioni okvir (radno telo, grupa) iskoristi u što većoj meri za ove različite procese imajući u vidu njihovu srodnost.
Da li indirektni korisnici, npr. Predškolska ustanova mogu podneti zahtev za prebacivanje sredstava sa jedne na drugu poziciju na izvoru 01, bez odluke veća, ili mora iz tekuće budžetske rezerve? Da li može u okviru iste pozicije bilo kod direktnog ili indirektnog korisnika budžetskih sredstava na 4. nivou da se menja iznos sredstava?
Indirektni korisnici budžeta podnose zahtev direktnom korisniku budžetskih sredstava za promenu aproprijacije. Uz odobrenje lokalnog organa uprave nadležnog za poslove finansija, direktni korisnik budžeta (u ovom slučaju Opštinska uprava) svojim aktom može izvršiti preusmeravanje aproprijacije odobrene na ime određenog rashoda i izdatka koji se finansira iz opštih prihoda budžeta u iznosu do 10% vrednosti aproprijacije za rashod i izdatak čiji se iznos umanjuje, u okviru svog razdela, kao i između glava unutar razdela Opštinske uprave. Ukoliko nema mogućnosti za promenu aproprijacije iz objektivnih razloga, indirektni korisnik može podneti zahtev za dodatnim sredstvima iz tekuće budžetske rezerve, koje se planiraju na nivou ekonomske klasifikacije 499, a koriste se storniranjem ove aproprijacije uz istovremeno odobrenje na konkretnoj poziciji finansijskog plana korisnika budžeta. Taj zahtev takođe procenjuje nadležni organ uprave za finansije i dostavlja predlog Rešenja o korišćenju (upotrebi) tekuće budžetske rezerve izvršnom organu opštine/grada na odlučivanje.
Za promene u aproprijacijama koje prema zahtevu korisnika budžetski sredstava prelazi limit od 10% u promeni aproprijacije, odnosno nisu dostupni mogućnosti za povećanje aproprijacije iz rezervi, pristupa se pripremi rebalansa budžeta, koji se usvaja u skupštinskoj proceduri. Odluka o budžetu JLS se priprema i usvaja (uglavnom) na 3. nivou ekonomske klasifikacije u posebnom delu budžeta po korisnicima, te na 4. nivou ekonomske klasifikacije korisnici budžeta, shodno svojim potrebama, planiraju, raspoređuju i izvršavaju rashode i izdatke po preuzetim obavezama.
U okviru kog razdela planirati Kabinet predsednika opštine, koji ima npr. dva pomoćnika?
Imajući u vidu odredbu člana 70. Zakona zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, kojom je propisano da se radni odnos na određeno vreme može zasnovati na radnim mestima u kabinetu gradonačelnika, predsednika opštine ili predsednika gradske opštine, dok traje dužnost tih izabranih lica, kao i drugih odredbi zakona, može se zaključiti sledeće: da radno mesto pomoćnika predsednika opštine treba da bude predviđeno aktom o sistematizaciji radnih mesta u kabinetu Predsednika opštine pri Opštinskoj upravi, u skladu sa statutom jedinice lokalne samouprave; da pomoćnici predsednika opštine mogu na osnovu akta o postavljenju ostvarivati prava i obaveze iz radnog odnosa samo određeno vreme (najduže dok traje dužnost predsednika opštine); da ostvarivanje prava i obaveza iz radnog odnosa pomoćnika predsednika opštine prestaje najkasnije danom prestanka dužnosti izabranog lica (ako mu dužnost ne prestane pre isteka tog roka na drugi način). Imajući u vidu da su radna mesta kabineta sistematizovani u Opštinskoj upravi (u okvirima posebne organizacione jedinice), sredstva za planiranje rashoda za zaposlene u kabinetu treba planirati i izvršavati na teret razdela Opštinske uprave.