Član 10. ZPPPA propisuje: poresko-pravni odnos je odnos javnog prava koji obuhvata prava i obaveze u poreskom postupku Poreske uprave I lokalne poreske administracije (poreski organ) s jedne i fizičkog, odnosno pravnog lica, s druge strane, kojim se uređuje:

1. obaveza plaćanja poreza, obaveza obezbeđenja poreske obaveze i obaveza plaćanja sporednih poreskih davanja od strane fizičkog, odnosno pravnog lica i pravo poreskog organa da zahteva ispunjenje ovih obaveza;
2. obaveza fizičkog, odnosno pravnog lica da, u skladu sa zakonom, utvrdi porez, odnosno, po odbitku, naplati porez u ime poreskog obveznika, vodi propisano računovodstvo, podnosi poreske prijave, dostavlja poreskom organu  traženu dokumentaciju i podatke, ne obavlja plaćanja na način drukčiji od propisanog, dozvoli pregled svog poslovanja službenom licu poreskog organa  i druge zakonom utvrđene obaveze činjenja, nečinjenja ili trpljenja, u cilju blagovremenog i pravilnog plaćanja poreza, kao i pravo poreskog organa  da zahteva ispunjenje ovih obaveza.

ZPPPA u članu 25. propisuje  da su obaveze poreskog obveznika, da između ostalog:

• podnese poresku prijavu poreskom organu  na propisanom obrascu, u roku i na način uređen poreskim propisima;
• podnese dokumentaciju i pruži informacije koje zahteva poreski organ, u skladu sa poreskim propisima;
• plaća porez na način, pod uslovima i u roku propisanom zakonom;
• ne ometa i ne sprečava službena lica koja učestvuju u poreskom postupku u obavljanju zakonom utvrđene dužnosti.

Članom 44. ZPPPA propisano je da poreski organ može zahtevati od poreskog obveznika i trećih lica da, u roku koji on odredi, dostave na uvid i proveru poslovne knjige i evidencije, računovodstvene iskaze, poslovnu dokumentaciju i druge isprave i dokaze, radi utvrđivanja činjeničnog stanja. Poreski organ odlučuje da li će se isprave dostaviti na uvid i proveru u njegovim službenim prostorijama, odnosno elektronskim putem, ili će se uvid i provera obaviti kod lica koje je dužno da ih dostavi.

Član 45. ZPPPA propisuje da je poreski obveznik dužan  da, na zahtev poreskog organa i u razumnom roku koji ona odredi, pruži sve raspoložive informacije, neophodne za utvrđivanje činjeničnog stanja od značaja za oporezivanje.

Obaveza učestvovanja poreskog obveznika u postupku poreske kontrole uređena je članom 127. ZPPPA I poreski obveznik je dužan da učestvuje u utvrđivanju činjeničnog stanja i daje obaveštenja i izjave na zahtev poreskog inspektora. Ako nije u mogućnosti da prisustvuje poreskoj kontroli, poreski obveznik će odrediti lice koje, u njegovo ime, izvršava obaveze. Neizvršavanje obaveza poreskog obveznika ne odlaže vršenje poreske kontrole.

Znači, postupanje poreskog obveznika u vezi podnošenja poreskih prijava, pružanja informacija, učestvovanja u poreskoj kontroli uređeno je ZPPPA i za nepostupanje su istim zakonom propisane kazne I prekršajna odgovornost.

Članom 54. ZPPPA propisano je da utvrđivanje poreza obavlja:

1. sam poreski obveznik (samooporezivanje);
2. poreski organ, donošenjem poreskog rešenja, i to:

           (1) u postupku poreske kontrole - ako poreski obveznik, suprotno zakonu, ne obavi utvrđivanje poreske obaveze ili  ga izvrši netačno ili nepotpuno;

           (2) u slučajevima kada je zakonom propisano da se ne sprovodi samooporezivanje ili kada je zakonom propisano da se, uprkos samooporezivanju, poresko rešenje mora doneti.

U članu 55. stav 1. ZPPPA propisano je da poresko rešenje o utvrđivanju poreza u postupku poreske kontrole (kada obveznik ne izvrši samooporezivanje) poreski organ donosi na osnovu podataka iz poslovnih knjiga i evidencija poreskog obveznika, i činjeničnog stanja utvrđenog u postupku kontrole, u skladu sa odredbom člana 129. ovog zakona.

U stavu 2. istog člana propisano je da  poresko rešenje o utvrđivanju poreza (kada se ne vrši samooporezivanje), LPA donosi na osnovu podataka iz evidencija nadležnih organa, podataka iz poreske prijave, odnosno izmenjene poreske prijave a, po potrebi, i na osnovu podataka iz poslovnih knjiga i evidencija poreskog obveznika. Stavom 3 istog člana propisano je da ako poreski obveznik ne podnese poresku prijavu, poresko rešenje o utvrđivanju poreza doneće se na osnovu podataka iz poslovnih knjiga i evidencija poreskog obveznika i činjeničnog stanja utvrđenog u postupku kontrole, a stavom 4. je dalje propisano da, izuzetno od stava 2. ovog člana, ako poreski obveznik ne podnese poresku prijavu, poresko rešenje o utvrđivanju poreza, poreski organ donosi bez prethodnog izjašnjenja obveznika o činjenicama koje su od značaja za odlučivanje, kada se utvrđivanje poreza vrši na osnovu podataka iz evidencija nadležnih organa, odnosno dokumentacije izdate od strane nadležnih organa i javnih beležnika.

Članom 51. ZPPPA propisano je da u poreskom postupku teret dokaza snosi:

1. poreski organ  - za činjenice na kojima se zasniva postojanje poreske obaveze;
2. poreski obveznik - za činjenice od uticaja na smanjenje ili ukidanje poreza.

Sumnja koja proistekne zbog uskraćivanja informacija, odnosno nedostavljanja dokaza od strane poreskog obveznika koji je, u skladu sa ovim zakonom, dužan da ih dostavi poreskom organu, može u postupku utvrđivanja poreske obaveze biti na njegovu štetu.

Član 33. Zakona o porezima na imovinu propisuje da nadležni organ jedinice lokalne samouprave utvrđivanje poreza vrši na osnovu podataka iz poreske prijave, poslovnih knjiga poreskog obveznika, podataka iz evidencija nadležnih organa i drugih podataka kojima taj organ raspolaže, a od značaja su za utvrđivanje poreske obaveze.

Vašom odlukom o lokalnim komunalnim taksama uređeno je kako se prijavljuju podaci od značaja za utvrđivanje taksi. Napominjemo da se firmarina plaća samo ako je obveznik na poslovnom prostoru istakao firmu, odnosno bilo koji naziv koji upućuje da to lice obavlja delatnost na tom prostoru.

Prema tome, ZPPPA i Zakon o porezima na imovinu uredili su postupanje poreskog organa I u situaciji kada obveznik neće da učestvuje u poreskom postupku, a poreski organ raspolaže podacima iz službene evidencije ili utvrdi činjenice od značaja za oporezivanje. Bitno je da poreski organ mora imati dokaze o činjenicama na kojima se zasniva postojanje poreske obaveze.

POREZ NA IMOVINU:

Ako se radi o poreskom obvezniku koji vodi poslovne knjige I nije izvršio samooporezivanje podnošenjem poreske prijave PPI-1, LPA će na osnovu raspoloživih podataka iz katastra nepokretnosti I drugih izvora, utvrditi porez na imovinu u postupku poreske kontrole (donošenjem zapisnika i rešenja u postupku poreske kontrole shodno odredbama čl. 118-129. ZPPPA). Na rešenje o kontroli poreski obveznik ima pravo žalbe, pri čemu u postupku po žalbi obveznik ima obavezu da priloži dokaze (prema članu 143 ZPPPA u postupku po žalbi teret dokazivanja je na žaliocu).

Ukoliko je obveznik poreza na imovinu lice koje ne vodi poslovne knjige, porez na imovinu možete utvrditi primenom člana 55. stav 4. ZPPPA, odnosno na osnovu podataka iz Katastra nepokretnosti, koji predstavljaju podatke iz evidencije nadležnih organa. Tada LPA nema obavezu da sprovodi postupak poreske kontrole I sačinjava zapisnik u kome utvrđuje sve činjenice na osnovu kojih se utvrđuje porez na imovinu, već može samo da sačini službenu belešku u kojoj konstatuje sve činjenice od značaja za utvrđivanje poreske obaveze. Podaci iz službene beleške se unose u aplikaciju umesto podataka iz poreske prijave I na osnovu njih se donosi rešenje o utvrđivanju poreza na imovinu.

LOKALNA KOMUNALNA TAKSA (FIRMARINA):

U vezi utvrđivanja lokalne komunalne takse za isticanje firme na poslovnom prostoru, obaveza se utvrđuje u skladu sa odlukom vaše opštine I svih raspoloživih podataka I utvrđenih činjenica, o čemu LPA ima dokumentaciju kojom to može dokazati.

Napominjemo da je članom 49. ZPPPA uređen uviđaj I sačinjavanje zapisnika o uviđaju, koji se može koristiti  kao dokaz od značaja za postojanje obaveze lokalne komunalne takse.

Takođe, LPA može sačiniti I zapisnik o poreskoj kontroli u kome će utvrditi sve činjenice od značaja za utvrđivanje lokalne komunalne takse, pri čemu će podaci iz zapisnika biti uneti u aplikaciju kao elementi za utvrđivanje takse. Pre donošenja rešenja, obvezniku treba uručiti zapisnik, kako bi imao mogućnost dostavljanja primedbi. Potom se donosi rešenje o utvrđivanju lokalne komunalne takse, na koje obveznik ima pravo žalbe I obavezu dostavljanja dokaza uz žalbu.

U svakom slučaju, obaveza je poreskog organa (LPA), da izvrši utvrđivanje poreskih obaveza obvezniku za koga ima dokaze I utvrđene činjenice  o postojanju poreske obaveze.

Kad Ustavni sud utvrdi da drugi propis ili opšti akt nije u saglasnosti sa zakonom i drugim republičkim propisom, taj propis ili opšti akt prestaje da važi danom objavljivanja odluke Ustavnog suda u "Službenom glasniku Republike Srbije”. 

Kad Ustavni sud odredi način otklanjanja posledica koje su nastale usled primene opšteg akta koji nije u saglasnosti s Ustavom ili zakonom, odluka Ustavnog suda ima pravno dejstvo od dana njenog objavljivanja u "Službenom glasniku Republike Srbije". 

Propisi i drugi opšti akt i doneti za izvršenje zakona i drugih propisa za koje se odlukom Ustavnog suda utvrdi da nisu u saglasnosti s Ustavom i zakonom, neće se primenjivati od dana objavljivanja odluke Ustavnog suda, ako iz odluke proizilazi da su ti propisi i drugi opšti akti nesaglasni Ustavu ili zakonu. 

Izvršenje pravosnažnih pojedinačnih akata donetih na osnovu propisa koji se više ne mogu primenjivati, ne može se ni dozvoliti ni sprovesti, a ako je izvršenje započeto - obustaviće se. 

Svako kome je povređeno pravo konačnim ili pravosnažnim pojedinačnim aktom, donetim na osnovu zakona ili drugog propisa i opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti s Ustavom ili zakonom, ima pravo da traži od nadležnog organa izmenu tog pojedinačnog akta.

Predlog za izmenu konačnog ili pravosnažnog pojedinačnog akta, donetog na osnovu zakona ili drugog propisa i opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti s Ustavom ili zakonom, može se podneti u roku od šest meseci od dana objavljivanja odluke u "Službenom glasniku Republike Srbije", ako od dostavljanja pojedinačnog akta do podnošenja predloga ili inicijative za pokretanje postupka nije proteklo više od dve godine.

Prema navedenom, nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda ne mogu se preduzimati nikakve mere naplate.

Mišljenje Ministarstva finansija_ sporna i dubiozna potraživanja.pdf

Prema članu 163a. ZPPPA u vanbilansnu evidenciju se iz redovnog računovodstva prebacuju neplaćene poreske obaveze:

1. poreskih obveznika koji su saglasno drugim propisima brisani iz propisanog registra, osim ako je zaispunjenje tih obaveza odgovorno drugo lice;
2. za koje je nastupila zastarelost u skladu sa ovim zakonom;
3. koje su predmet namirenja u skladu sa zakonom kojim se reguliše stečajni postupak putem bankrotstva, dookončanja stečajnog postupka;
4. po osnovu spornih i dubioznih potraživanja.

Poreska uprava po službenoj dužnosti neplaćene obaveze iz stava 1. ovog člana prenosi iz poreskog računovodstva u vanbilansno poresko računovodstvo po saznanju o brisanju iz propisanog registra, po donošenju rešenja o utvrđivanju spornih i dubioznih potraživanja, odnosno po podnetoj prijavi potraživanja u stečajnom postupku.

U aplikaciji Institut Mihajlo Pupin postoji vanbilansna evidencija koja se odnosi na:

1. Brisanje iz APR-a (oznaka VBAPR)
2. Zastarelost (oznaka VBZAST)
3. Stečaj (oznaka VBSTECAJ)

Isporuka Instituta Mihajlo Pupin - tehničko objašnjenje za vanbilansnu evidenciju.doc

Za svaki prenos u vanbilansnu evidenciju treba doneti rešenje, koje se koristi kao knjigovodstvena isprava na osnovu koje se sprovode odgovarajuća knjiženja.

Na osnovu pitanja proizilazi da je namera da se dugovi evidentirani na umrlo lice prenesu u vanbilansnu evidenciju, pri čemu za ovu vrstu dugovanja, koja bi se eventualno mogla razvrstati u sporna ili dubiozna, nije napravljena aplikacija, sem ako za njih nije nastupila apsolutna zastarelost (za štapostoji aplikacija).

Za umrla lica koja imaju saldo duga, trebalo bi proveriti da li je sproveden ostavinski postupak i da li je utvrđen naslednik, odnosno naslednici, na koje, u skladu sa članom 22. ZPPPA treba izvršiti prenos duga sa umrlog lica.

Takođe, ni zakonom a ni  Pravilnikom o poreskom računovodstvu nije propisano šta se smatra spornim i dubioznim potraživanjima. Pravilnik o poreskom računovodstvu nije promenjen niti dopunjen od 2011. godine, kada je donet, a sporna i dubiozna potraživanja su u ZPPPA uvedena kasnije, pri čemu je članom 163a. ZPPPA propisano da će Pravilnikom biti bliže uređeno:  sadržina, postupak i način vođenja vanbilansnog poreskog računovodstva, uključujući i način vođenja spornih i dubioznih potraživanja, što do sada nije učinjeno.

Mišljenje Ministarstva finansija_sporna i dubiozna potraživanja.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

Bazen koji je nepokretnost, se razvrstava u grupu nepokretnosti u skladu sa svojom namenom, odnosno ako je bazen u funkciji obavljanja poslovne delatnosti, što je pretpostavka ako je u vlasništvu pravnog lica, onda se prijavljuje kao poslovni prostor i ima prosečnu cenu kao poslovni prostor. Međutim ako se bazen nalazi uz kuću za stanovanje i u funkciji je stanovanja, onda se prijavljuje kao kuća za stanovanje.

Mišljenje Ministarstva finansija - redni broj 7, Bilten 5/2017.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

U radu LPA uglavnom se dobijaju tipske žalbe nekoliko velikih taksenih obveznika koji obavljaju neku od posebnih delatnosti i koji su zaduženi za veći broj objekata, u kojima navode da im je iznos firmarine nepravilno utvrđen preko maksimalnog iznosa utvrđenog Zakonom o finansiranju lokalne samouprave, pri čemu kao dokaz, da ukupan iznos firmarine na jednoj opštini, a ne pojedinačni iznos svake firmarine ne sme preći desetostruki iznos prosečne zarade u jedinici lokalne samouprave u periodu januar - septembar prethodne godine, dostavljaju presudu Upravnog suda sa takvim stavom.

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.