Prema Uredbi o kriterijumima za određivanje aktivnosti koje utiču na životnu sredinu prema stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu koji nastaje obavljanjem delatnosti, iznosima naknada kriterijumi za određivanje negativnog uticaja aktivnosti koje utiču na životnu sredinu pravnih lica i preduzetnika utvrđuju se u okviru pretežne delatnosti koju obavlja obveznik naknade.

Pod pretežnom delatnošću, u smislu ove uredbe, smatra se ona delatnost koja je registrovana kod Agencije za privredne registre, kao i delatnost čijim je obavljanjem pravno lice i preduzetnik ostvario najviše prihoda u godini koja prethodi godini za koju se vrši utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine.

Ukoliko je pravnom licu,  vlasniku izdavanje u zakup pretežna delatnost (što je potrebno utvrditi), onda bi za obavljanje te pretežne delatnosti na teritoriji JLS bio obveznik ove naknade.

Takođe, ako je pravnom licu, vlasniku neka druga delatnost pretežna (što je potrebno utvrditi uvidom u zvanične podatke), a tu pretežnu delatnost obavlja na teritoriji JLS, onda po tom osnovu jeste obveznik naknade.

Shodno tome, polazni osnov za plaćanje  naknade na teritoriji neke JLS je obavljanje pretežne delatnosti u smislu Uredbe (delatnost registrovana kod APR, a ako od neke druge delatnosti ostvaruje najviše prihoda, onda je ta delatnost pretežna delatnost).

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske   administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna   podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza   na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

Članom 2. Zakona o porezima na imovinu propisani su predmeti oporezivanja, odnosno porez na imovinu plaća se na:

1) pravo svojine, odnosno na pravo svojine na zemljištu površine preko 10 ari;

2) pravo zakupa, odnosno korišćenja, stana ili kuće za stanovanje, konstituisano u korist fizičkog lica;

3) pravo korišćenja građevinskog zemljišta površine preko 10 ari, u skladu sa zakonom kojim se uređuje pravni režim građevinskog zemljišta;

4) pravo korišćenja nepokretnosti u javnoj svojini od strane imaoca prava korišćenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;

5) korišćenje nepokretnosti u javnoj svojini od strane korisnika nepokretnosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje javna svojina;

6) državinu nepokretnosti na kojoj imalac prava svojine nije poznat ili nije određen;

7) državinu nepokretnosti u javnoj svojini, bez pravnog osnova;

8) državinu i korišćenje nepokretnosti po osnovu ugovora o finansijskom lizingu.

Pravom zakupa stana ili kuće za stanovanje konstituisanim u korist fizičkog lica, u smislu stava 1. tačka 2) ovog člana smatra se pravo zakupa za period duži od jedne godine ili na neodređeno vreme, za koji je propisano plaćanje neprofitne zakupnine ili zakupnine koja se obračunava primenom propisanih kriterijuma i merila, u skladu sa zakonima kojima se uređuju:

(1) stanovanje i održavanje zgrada, odnosno u skladu sa posebnim propisima kojima je bilo uređeno stanovanje koji su prestali da važe danom početka primene zakona kojim je uređeno stanovanje i održavanje zgrada;

(2) javna svojina;

(3) prava boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca;

 (4) zbrinjavanje izbeglica.

Pravom korišćenja stana ili kuće za stanovanje konstituisanim u korist fizičkog lica, u smislu stava 1. tačka 2) ovog člana smatra se pravo korišćenja za period iz stava 4. ovog člana, u skladu sa zakonom kojim se uređuje zbrinjavanje izbeglica.

Članom 2a propisano je da kad na nepokretnosti, pored prava svojine, postoji neko od prava, odnosno korišćenje ili državina, iz člana 2. stav 1. tačka 2) do 5) i tačka 7) i 8) ovog zakona, odnosno u slučaju iz tačke 6) tog člana, porez na imovinu plaća se na to pravo, odnosno na korišćenje ili državinu, a ne na pravo svojine. Kad na nepokretnosti, pored prava, odnosno korišćenja iz člana 2. stav 1. tač. 2) do 5) i tačka 8) ovog zakona, postoji i državina iz tačke 7) tog stava, porez na imovinu plaća se na državinu, a ne na pravo, odnosno na korišćenje iz tačke 2) do 5) i tačke 8) ovog zakona. Kad na stanu ili kući za stanovanje, pored prava iz člana 2. stav 1. tačka 2) ovog zakona, postoji i pravo ili korišćenje iz tačke 4) i 5) tog stava, porez na imovinu plaća se na pravo zakupa ili pravo korišćenja iz tačke 2), a ne na pravo, odnosno korišćenje iz tačke 4) i 5) tog člana.

Da bi se pravilno utvrdilo činjeničko stanje i odredio poreski obveznik predmetnog stana, potrebno je izvršiti uvid u postojeću dokumentaciju (ugovor Ili drugi akt),  na osnovu koje je moguće utvrditi po kom osnovu i od kada fizičko lice koristi predmetni stan. Shodno navedenom, poreski obveznik se utvrđuje u zavisnosti od jedne od sledećih situacija:

Ukoliko je škola (ili druga institucija) sa fizičkim licem sklopila ugovor o zakupu, u kom se poziva na Zakon o stanovanju, odnosno po kom se to lice obavezuje na plaćanje neprofitne zakupnine, tada je u skladu sa članom 2. stav 1. tačka 2. Zakona o porezima na imovinu poreski obveznik fizičko lice koje ima pravo zakupa.

Ukoliko je sa fizičkim licem sklopljen ugovor ili drugi akt kojim mu se službeni stan daje na korišćenje bez naknade, tada je obveznik poreza na imovinu škola koja je korisnik nepokretnosti u javnoj svojini, pri čemu je škola kao indirektni budžetski korisnik oslobođena plaćanja poreza na imovinu po članu 12. stav 1. tačka 1)  Zakona o porezima na imovinu i podnosi PPI-1 poresku prijavu sa Prilogom 2 (pogledati: Bilten ministarstva finansija 1/2017, mišljenje br. 1)

Ukoliko fizičko lice koristi predmetni stan bez ikakvog pravnog osnova, u smislu da ne postoji sačinjen bilo kakav akt ili  postojeći akt koji više ne važi, tada to fizičko lice ima državinu na nepokretnosti u javnoj svojini i obveznik je poreza na imovinu u skladu sa članom 2. stav 1. tačka 7 Zakona o porezima na imovinu.

Pogledaj/preuzmi:

- Bilten Ministarstva finansija 1/2017, mišljenje br. 1.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske  administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna  podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza  na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

Član 12. stav 7.  Zakona o porezu na imovinu propisuje da porez na imovinu na nepokretnosti obveznika koji vodi poslovne knjige, koje od nastanka poreske obaveze iskazuje u svojim poslovnim knjigama kao dobro isključivo namenjeno daljoj prodaji, koje se ne koriste, ne plaća se za godinu u kojoj je poreska obaveza nastala, kao ni za godinu koja sledi toj godini.

Prema računovodstvenim pravilima u Bilansu stanja u okviru Zaliha se iskazuju Stalna sredstva namenjena prodaji, koja se u skladu sa Pravilnikom o kontnom okviru iskazuju na računima grupe 14. Da bi imovina bila priznata kao imovina koja je namenjena daljoj prodaji, prema zahtevima iz Međunarodnih standarda finansijskog izveštavanja - MSFI 5 Stalna imovina koja se drži za prodaju i prestanak poslovanja, mora biti: dostupna za momentalnu prodaju u svom trenutnom stanju, isključivo pod uslovima koji su uobičajeni za prodaju takve imovine i njena prodaja mora biti vrlo verovatna. O ispunjenju navedenih uslova iz MSFI 5 poreski obveznik vodi računa prilikom evidentiranja imovine na odgovarajućem kontu.

Shodno navedenom, za priznavanje prava na poresko oslobođenje, nije dovoljno da obveznik priloži odluku da je nepokretnost za dalju prodaju, već je neophodno da budu kumulativno ispunjeni sledeći uslovi u skladu sa članom 12. stav 7. Zakona o porezu na imovinu:

1. da je ta nepokretnost od nastanka poreske obaveze evidentirana u njegovim poslovnim knjigama kao dobro isključivo namenjeno daljoj prodaji (u Bilansu stanja na računima grupe 14,  i to:  141 - Zemljište namenjeno daljoj prodaji, 142 - Građevinski objekti namenjeni daljoj prodaji i račun 144 - Ostale nekretnine namenjene prodaji) – kao dokaz od poreskog obveznika se može zahtevati knjigovodstvena kartica za odgovarajući konto, na kojoj se vidi da je od dana nastanka poreske obaveze imovina evidentirana na jednom od računa grupe 14;
2. da se nepokretnost nije koristila i ne koristi od dana nastanka poreske obaveze – može se proveriti uviđajem na licu mesta, kao i na sve druge raspoložive načine.

Pogledaj/preuzmi:

- Mišljenje Ministarstva finansija iz 2015. godine.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske  administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna  podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza  na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara propisano je da naknadu za zaštitu i unapređivanje životne sredine plaćaju pravna lica i preduzetnici.

Uredbom o kriterijumima za određivanje aktivnosti koje utiču na životnu sredinu prema stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu koji nastaje obavljanjem aktivnosti i iznosima naknada propisani kriterijumi za plaćanje naknade su propisani kriterijumi za plaćanje naknade, pa je neophodno da pravno lice ili preduzetnik ispunjava sledeće uslove:

• da ima pretežnu šifru delatnosti registrovanu u APR ili delatnost od koje ostvaruju najviše prihoda;
• da se njegova pretežna delatnost nalazi u Prilogu Uredbe;
• da pravno lice vodi poslovne knjige po Zakonu o računovodstvu i da se razvrstava u skladu sa ovim zakonom na mikro, malo, srednje ili veliko pravno lice i
• da ima prihod ostvaren u prethodnoj godini, s obzirom da je uslov iz zakona da naknada ne može biti veća od 0,4% tog prihoda.

Članom 4. Zakona o računovodstvu propisano je da se odredbe ovog zakona ne odnose na budžete i korisnike budžetskih sredstava, stambene zgrade, kao i na organizacije obaveznog socijalnog osiguranja. Takođe se odrebe ovog zakona ne odnose na crkve i verske zajednice, osim u delu obavljanja privredne ili druge delatnosti.

Pravna lica budžetski korisnici - indirektni korisnici budžeta - oznaka KJS 2, koji se isključivo finansiraju iz budžeta i nemaju račune kod banke, što znači da nisu u obavezi da podnose završne račune u APR i ne razvrstavaju se, dakle nemaju sve elemente za plaćanje naknade, tako da nisu ni obveznici predmetne naknade i  ne podnose prijavu.

Ukoliko ova pravna lica i podnesu prijavu, ista bi morala biti definisana kao nepotpuna u sistemu, s obzirom na to da nemaju razvrstavanje, na osnovu kog bi se utvrdio stepen negativnog uticaja na životnu sredinu. Nepotpuna prijava koja ne može biti dopunjena i pravilno popunjena bi trebalo da bude stavljena u status odbijena u sistemu LPA.

Zakonom i Uredbom nije propisano oslobođenje za ova lica, shodno tome ne postoji zakonski osnov za donošenja rešenja kojim bi se utvrdilo to pravo na oslobođenje, niti su obveznici, niti im se moze utvrditi ova obaveza.

Pogledaj/preuzmi:

- Odgovor Ministarstva zaštite životne sredine.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske  administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna  podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza  na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.

U skladu sa članom 10. Zakona o porezima na imovinu nastanak poreske obaveze uređen je i to:

Stavom 1. ovog člana obaveza po osnovu poreza na imovinu nastaje najranijim od sledećih dana: danom sticanja prava na koje se porez na imovinu plaća u skladu sa članom 2. stav 1. i članom 2a ovog zakona, danom uspostavljanja državine kad se porez plaća na državinu, danom početka korišćenja, danom osposobljavanja, danom izdavanja upotrebne dozvole, odnosno danom omogućavanja korišćenja imovine na drugi način.

Stavom 2. kad je pravo iz stava 1. ovog člana stečeno na objektu u izgradnji koji nije osposobljen za korišćenje, ne koristi se i za koji nije izdata upotrebna dozvola, obaveza po osnovu poreza na imovinu za taj objekat nastaje najranijim od sledećih dana: danom početka korišćenja, danom osposobljavanja, danom izdavanja upotrebne dozvole, odnosno danom omogućavanja korišćenja objekta na drugi način (uključujući uspostavljanje državine), osim u slučaju iz stavova 3. i 4. ovog člana.

Stavom 3.  poreska obaveza za zgradu u izgradnji površine preko 500 m2 (osim zgrade koja se smatra ekonomskim objektom, odnosno zgrade za čiju izgradnju građevinsku dozvolu izdaje ministarstvo nadležno za poslove građevinarstva, odnosno nadležni organ autonomne pokrajine kao povereni posao, u skladu sa zakonom kojim se uređuju planiranje i izgradnja), odnosno za posebni deo zgrade koji predstavlja tehničku i funkcionalnu celinu površine preko 500 m2 koji se dograđuje ili nadgrađuje, koja nije osposobljena za korišćenje i ne koristi se (u daljem tekstu: zgrada), na čijoj izgradnji, dogradnji ili nadgradnji (u daljem tekstu: izgradnja) su izvedeni grubi građevinski radovi sa konstruktivnim sklopom (temelj, stubovi sa gredama ili zidovi, tavanica, sa ili bez krova, sa ili bez završene fasade, sa ili bez postavljene spoljne stolarije i izvedenih podopolagačkih radova), nastaje počev od 1. januara naredne godine u odnosu na godinu:

1) u kojoj je isteklo pet godina od dana pravosnažnosti prve građevinske dozvole ili odobrenja za izgradnju te zgrade (u daljem tekstu: građevinska dozvola), odnosno sedam godina od dana pravosnažnosti prve građevinske dozvole za tu zgradu, ako je rešenjem nadležnog organa odobreno da građevinska dozvola ostaje na pravnoj snazi još dve godine po isticanju pet godina od dana njene pravosnažnosti;

2) završetka izgradnje konstruktivnog sklopa, ako građevinska dozvola nije izdata.

Stavom 4. za zgrade iz stava 3. ovog člana za koje je do 31. decembra 2018. godine protekao duži period od perioda koji opredeljuje nastanak poreske obaveze u skladu sa tom odredbom, poreska obaveza nastaje 1. januara 2019. godine.

Kada pravno lice, koje porez na imovinu utvrđuje samooporezivanjem, ne podnese poresku prijavu, obaveza se utvrđuje u postupku poreske kontrole u skladu sa Zakonom o poreskoj administraciji i Zakonom o porezima na imovinu.

Prema članu 51. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji u poreskom postupku teret dokaza snosi:

1) Poreska uprava - za činjenice na kojima se zasniva postojanje poreske obaveze; 

2) poreski obveznik - za činjenice od uticaja na smanjenje ili ukidanje poreza.

U postupku poreske kontrole, treba utvrditi dan nastanka poreske obaveze imajući u vidu citirane odredbe člana 10. Zakona o porezima na imovinu, zatim proveriti da li je objekat počeo da se koristi, da li je osposobljen za korišćenje ili je omogućeno korišćenje na drugi načini, utvrditi najraniji dan, odnosno dan nastanka obaveze prema članu 10. stav 1 Zakona o porezima na imovinu. Na osnovu rešenja o ozakonjenju i druge dokumentacije kojom raspolaže organ koji je doneo to rešenje (a koja se može pribaviti i službenim putem), treba utvrditi da li je objekat završen u građevinskom smislu (osposobljen za korišćenje) ili ne, s obzirom da se ozakonjenje može izvršiti i za objekat koji je stavljen pod konstruktivni sklop, a koji nije u potpunosti osposobljen za korišćenje.

Prema članu 3. Zakona o ozakonjenju, predmet ozakonjenja, u smislu ovog zakona, jeste objekat koji je završen u građevinskom smislu. Izuzetno od odredbe stava 1. ovog člana, kada je predmet ozakonjenja zgrada, predmet ozakonjenja može biti i zgrada na kojoj su izvedeni samo konstruktivni građevinski radovi (temelj, armirano betonski ili čelični stubovi sa gredama, odnosno armiranobetonska tavanica, krovna konstrukcija), sa ili bez završene fasade.

Član 6. Zakona o ozakonjenju propisuje da je predmet ozakonjenja objekat za koji je podnet zahtev za legalizaciju u skladu sa ranije važećim zakonom kojim je bila uređena legalizacija objekata, do 29. januara 2014. godine i koji je vidljiv na satelitskom snimku teritorije Republike Srbije iz 2015. godine. Predmet ozakonjenja je i objekat za koji nije podnet zahtev za legalizaciju u skladu sa ranije važećim zakonom kojim je bila uređena legalizacija objekata, a koji je vidljiv na satelitskom snimku teritorije Republike Srbije iz 2015. godine, za koji je nadležni građevinski inspektor doneo rešenje o rušenju, u skladu sa odredbama Zakona o ozakonjenju objekata (“Službeni glasnik RS”, broj 96/15). Predmet ozakonjenja je i objekat za koji je podnet zahtev u skladu sa Zakonom o posebnim uslovima za upis prava svojine na objektima izgrađenim bez građevinske dozvole (“Službeni glasnik RS”, br. 25/13, 145/14 i 96/15), za koje postupak nije pravnosnažno okončan.

U skladu sa Zakonom o ozakonjenju objekata (član 11), u cilju utvrđivanja mogućnosti ozakonjenja u skladu sa odredbama ovog zakona, u postupku ozakonjenja pribavlja se izveštaj o zatečenom stanju objekta čiji sastavni deo je i elaborat geodetskih radova za nezakonito izgrađeni objekat.

Dan nastanka poreske obaveze po osnovu poreza na imovinu ne može biti dan ozakonjenja, nije propisano zakonom. S obzirom da je investitor obveznik – pravno lice koji vodi poslovne knjige, od istog se u postupku poreske kontrole mogu zahtevati dokazi na osnovu kojih se može utvrditi dan nastanka poreske obaveze (kada su završeni svi građevinski radovi, izvršeno priključenje na struju, vodu i slično...). Ukoliko obveznik ne učestvuje u postupku poreske kontrole odgovarajući  dokazi kojim se može potvrditi dan nastanka poreske obaveze se moraju pribaviti službenim putem od drugih organa ili javnih preduzeća koji podacima mogu da raspolažu. U slučaju da se iz raspoloživih dokaza utvrdi da je obaveza nastala pre 2016 godine, nije neophodno utvrđivati tačan datum nastanka poreske obaveze, jer se tokom postupka poreske kontrole, može utvrditi obaveza pet godina unazad (najranije od 1.1.2016. godine) zbog zastarelosti.

Takođe, u slučaju da objekat i dalje nije funkcionalan u celosti, u smislu da se nije otpočelo sa korišćenjem niti je osposobljen za korišćenje, tada je obaveza za objekat svakako nastala 1.1.2019. godine, a u skladu sa članom 10. stav 3 Zakona o porezima na imovinu (objekat veći od 500m2).

Shodno navedenom, kada se izvrši provera svih dokaza i utvrde činjenice, može se opredeliti dan nastanka obaveze po osnovu poreza na imovinu za predmetni objekat, nakon čega se u postupku poreske kontrole sačinjava zapisnik, zatim se donosi rešenje o utvrđivanju poreza, na koje obveznik  ima pravo žalbe, pri čemu je teret dokazivanja žalbenih navoda na poreskom obvezniku.

Pogledaj/preuzmi: Bilten Ministarstva finansija 4/2019, misljenja br. 9 i 13.pdf

Stranica sa pitanjima i odgovorima iz oblasti rada lokalne poreske  administracije organizuje se kroz saradnju projekta „Institucionalna  podrška SKGO-treća faza“ koji sprovodi SKGO i programa „Reforma poreza  na imovinu“ koji sprovodi HELVETAS, a koje podržava Švajcarska Vlada.