Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeObveznik je prilikom popisa evidentiran i zadužen porezom na imovinu za kuću za stanovanje. Za isti objekat obveznik je zatražio da se obavi poreska kontrola odnosno uviđaj na terenu kako bi se utvrdilo pravo stanje objekta obzirom na to da objekat nije pogodan za stanovanje, da u objektu nema struje ni vode kao i da je isti objekat pretrpeo znatna oštećenja nastala u toku NATO agresije. Poreska kontrola je obavljena kao i uviđaj na terenu pri čemu je utvrđeno da objekat ima krovnu konstrukciju, postavljenu stolariju i da je u kući izvedena električna i vodovodna instalacija, ali da priključnice za električnu energiju nema, kao i da je unutrašnjost objekta nedovršena u smislu da samo u prizemlju ima unutrašnje stolarije i da su prostorije prazne. Da li se ovakav objekat smatra podobnim (osposobljenim) za stanovanje odnosno da li isti objekat može biti predmet oporezivanja?
U skladu sa odredbama člana 10a. Zakona o porezima na imovinu "Sl. glasnik RS", br. 26/2001, "Sl. list SRJ", br. 42/2002 - odluka SUS i "Sl. glasnik RS", br. 80/2002, 80/2002 - dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011, 78/2011, 57/2012 - odluka US, 47/2013, 68/2014 - dr. zakon, 95/2018, 99/2018 - odluka US, 86/2019, 144/2020 i 118/2021) prestanak poreske obaveze, uređen je na sledeći način:
Obaveza po osnovu poreza na imovinu prestaje najranijim od sledećih dana:
Danom prestanka poreske obaveze na delu zemljišta iz člana 2. stav 1.
tač. 1) i 3) ovog zakona, prestaje poreska obaveza na preostalom delu zemljišta koje je površine do deset ari.
Shodno navedenom, poreska obaveza može prestati (1) zbog prestanka postojanja predmeta oporezivanja ili (2) prestanka svojstva poreskog obveznika.
Postojanje predmeta oporezivanja nužna je pretpostavka za utvrđivanje i naplatu poreske obaveze na imovinu. To znači da poreska obaveza prestaje kada prestane da postoji predmet oporezivanja (usled zemljotresa, rušenja objekta...). Podrazumeva se da poreska obaveza postoji dok postoji predmet oporezivanja ( na primer, ako obveznik sruši kuću za koju je plaćao porez, on više nije imalac prava niti obveznik poreza na imovinu za tu kuću jer ona više ne postoji), o čemu treba da obavesti i dostavi dokaz nadležnom organu, zbog saznanja o prestanku poreske obaveze
Smatramo da poreski obveznik mora da dokumentuje prestanak postojanja predmeta oporezivanja, ili u postupku poreske kontrole na terenu izvršiti uviđaj i konstatovati u zapisniku faktičko stanje.
Sa poreskog stanovišta, kada je reč o sticanju stvarnog prava koje je predmet oporezivanja porezom na imovinu, kao činjenici koja opredeljuje dan nastanka/prestanka poreske obaveze, relevantno je kako pravno tako i faktičko stanje.
Poresko oslobođenje može se ostvariti samo kada za to postoji osnov propisan zakonom. Zakonom nije propisano poresko oslobođenje kada se radi o objektu koji faktički postoji, za koji je nastala poreska obaveza po osnovu poreza na imovinu. Zakonom nije propisan prestanak poreske obaveze iz razloga što je objekat ruiniran. Zakonom je uređeno poresko oslobođenje kad za sve nepokretnosti poreskog obveznika na teritoriji iste jedinice lokalne samouprave ukupna osnovica poreza na imovinu ne prelazi iznos od 400.000 dinara.
Shodno navedenom smatramo da nema osnova za prestanak poreske obaveze za predmetnu nepokretnost.
Ministarstvo finansije objavilo je više mišljenja sa tumačenjima o prestanku poreske obaveze.
Mišljenja Ministarstva finansija (pogledaj i preuzmi):
- Bilten broj11/2014 (pitanje broj13).pdf
- Bilten 4/2015 (pitanje broj 4).pdf
- Bilten broj 28/ 2018 (pitanje broj 1).pdf
Da li se može postupati po Odluci prosečnoj ceni kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti koja je usvojena na skupštini a nije objavljena u zakonskom roku u službenom glasniku? Kako se može rešiti problem sa utvrđivanjem cena da bi se ove godine donela odluka koja će važiti za 2022. godinu?
U skladu sa Zakonom o porezima na imovinu („Sl. glasnik RS“, br. 26/2001, „Sl. list SRJ“, br. 42/2002 - odluka SUS i „Sl. glasnik RS“, br. 80/2002, 80/2002 - dr. zakon, 135/2004, 61/2007, 5/2009, 101/2010, 24/2011, 78/2011, 57/2012 - odluka US, 47/2013, 68/2014 - dr. zakon, 95/2018, 99/2018 - odluka US, 86/2019, 144/2020 i 118/2021) jedinice lokalne samouprave aktom nadležnog organa određuju prosečne cene kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti po zonama.
Odredbama člana 6. Zakona o porezima na imovinu, propisano je da se vrednost nepokretnosti, koja čini osnovicu poreza na imovinu utvrđuje primenom sledećih elemenata:
1. korisna površina,
2. prosečna cena kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti u zoni u kojoj se nalazi nepokretnost.
Korisna površina zemljišta je njegova ukupna površina, a korisna površina objekta je zbir podnih površina između unutrašnjih strana spoljnih zidova objekta (isključujući površine balkona, terasa, lođa, stepeništa izvan gabarita objekta, neadaptiranih tavanskih prostora i prostora u zajedničkoj nedeljivoj svojini svih vlasnika posebnih delova istog objekta, osim površine ispod nosećih zidova i nosećih stubova koji prolaze kroz objekat koji su istovremeno poseban i zajednički do objekta). Za objekte koji nemaju horizontalnu podnu površinu ili obodne zidova, korisna površina je površina njegove vertikalne projekcije na zemljište.
Prosečnu cenu odgovarajućih nepokretnosti po zonama na teritoriji jedinice lokalne samouprave utvrđuje svaka jedinica lokalne samouprave aktom nadležnog organa, na osnovu cena ostvarenih u prometu uz naknadu odgovarajućih nepokretnosti po zonama u periodu od 1. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine. Tekućom godinom smatra se kalendarska godina koja prethodi godini za koju se utvrđuje porez na imovinu.
Cenom ostvarenom u prometu uz naknadu odgovarajućih nepokretnosti u zonama smatra se i naknada za prenos prava svojine na nepokretnosti koja je dosuđena, odnosno određena u sudskom ili drugom postupku, aktom koji je postao pravosnažan u periodu od 1. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine.
Prosečna cena u zoni u kojoj nije bilo najmanje tri prometa odgovarajućih nepokretnosti u periodu od 1. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine za te nepokretnosti, utvrđuje se na osnovu proseka prosečnih cena ostvarenih u graničnim zonama u kojima je u tom periodu bilo najmanje tri prometa odgovarajućih nepokretnosti, osim u slučaju utvrđivanja prosečne cene odgovarajućih nepokretnosti u najopremljenijoj, odnosno najneopremljenijoj zoni, u kojoj nije bilo prometa te vrste nepokretnosti, koja se graniči sa više zona. Granične zone su zone čije teritorije se graniče sa zonom u kojoj nije bilo prometa, koje pripadaju istoj jedinici lokalne samouprave.
Ako nije utvrđena prosečna cena drugog zemljišta u zoni, iz razloga što u zoni i graničnim zonama nije bilo najmanje tri prometa uz naknadu drugog zemljišta, a utvrđena je prosečna cena poljoprivrednog zemljišta u toj zoni, vrednost drugog zemljišta (osim eksploatacionih polja) koja čini osnovicu poreza na imovinu za poresku godinu utvrđuje se primenom prosečne cene poljoprivrednog zemljišta u toj zoni umanjene za 40%. U tom slučaju smatra se da je utvrđivanjem prosečne cene poljoprivrednog zemljišta u zoni utvrđena prosečna cena drugog zemljišta.
Ako ni u graničnim zonama nije bilo prometa odgovarajućih nepokretnosti u periodu od 01. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine, odnosno ako se vrednost drugog zemljišta ne može utvrditi, odnosno ako jedinica lokalne samouprave nije objavila prosečne cene u roku propisanom ovim zakonom, osnovica poreza na imovinu za te nepokretnosti u zoni u kojoj nije bilo prometa, odnosno u zoni za koju nisu objavljene prosečne cene odgovarajućih nepokretnosti, jednaka je osnovici poreza na imovinu te, odnosno odgovarajuće nepokretnosti u toj zoni obveznika koji ne vodi poslovne knjige za tekuću godinu, za odgovarajuću korisnu površinu.
Znači, za obveznike koji ne vode poslovne knjige (fizička lica) poreska osnovica iz prethodne godine koristiće se kao poreska osnovica za tekuću godinu u sledećim slučajevima:
Prema članu 7. stav 6. Zakona o porezima na imovinu, osnovica poreza na imovinu za nepokretnosti obveznika koji vodi poslovne knjige je knjigovodstvena vrednost nepokretnosti iskazana na poslednji dan poslovne godine obveznika u tekućoj godini, kad:
jedinica lokalne samouprave do 30. novembra tekuće godine ne objavi akt kojim utvrđuje prosečne cene odgovarajućih nepokretnosti u zonama, odnosno prosečne cene odgovarajućih nepokretnosti u najopremljenijoj zoni u slučaju kad u zoni i graničnim zonama nije bilo prometa odgovarajućih nepokretnosti u periodu od 1. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine;
u zoni i graničnim zonama nije bilo prometa odgovarajućih nepokretnosti u periodu od 1. oktobra godine koja prethodi tekućoj godini do 30. septembra tekuće godine, a u najopremljenijoj zoni ne postoji odgovarajuća vrsta nepokretnosti;
jedinica lokalne samouprave do 30. novembra tekuće godine ne objavi akt kojim utvrđuje zone i najopremljenije zone, kao i svaku promenu tog akta.
Prema navedenim propisima akt o prosečnim cenama trebalo bi da se donosi svake godine, da bude objavljen u propisanom roku, kako bi se prosečne cene iz tog akta mogle koristiti za utvrđivanje poreza na imovinu za sledeću godinu. To znači da prosečne cene iz odluke o prosečnoj ceni kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti koja je doneta u 2014. godini, a koja nije bila i objavljena u zakonskom roku do 30. novembra 2014. godine, nisu mogle biti korišćene za utvrđivanje poreza na imovinu za 2015. godinu niti kasnije godine.
U vezi rešavanja problema sa utvrđivanjem cena, napominjemo da ove godine do 30. novembra treba da donesete i objavite akt o prosečnim cenama koji ćete koristiti za utvrđivanje poreza na imovinu za 2023. godinu. Za razjašnjenje problema, pre svega treba da utvrdite broj zona koji je određen u vašoj lokalnoj samoupravi. Utvrđeni broj zona na teritoriji jedinice lokalne samouprave zavisi od veličine i strukture jedinice lokalne samouprave, i u tom smislu treba voditi računa da broj bude racionalan i adekvatan.
Lokalna poreska administracija tokom godine treba redovno da evidentira sve promete nepokretnosti i ostvarene cene u periodu 1.10.2021. do 30.09.2022. godine, vodeći računa o tome da se pored podataka o prometu nepokretnosti ostvarenih preko javnih beležnika prikupe podaci o ostvarenim prometima i na drugi način, odnosno u sudskim ili drugim postupcima. Nakon sačinjavanja tabele sa podacima o ostvarenim cenama u prometu u propisanom periodu, u tabeli je potrebno izvršiti analizu po zonama i vrstama nepokretnosti, utvrditi da li postoje podaci na osnovu kojih se za određene vrste nepokretnosti i zone mogu dobiti prosečne cene u skladu sa zakonom, kao i da li se na osnovu tih podataka mogu formirati prosečne cene u graničnim zonama. Pored toga, iz prometa u kojima je data jedinstvena cena za dve ili više vrsta nepokretnosti može da se pokuša dobijanje prosečne cene jedne vrste u slučaju kada je već mogla biti formirana prosečna cena druge vrste nepokretnosti.
Ministarstvo finansija na zvaničnoj internet stranici u delu Aktivnosti, Publikacije, Stručna mišljenja, objavljuje Biltene u kojima su data mišljenja, a od kojih posebno izdvajamo ona koja se odnose na ovu temu, i to :
Da li je Katastar nepokretnosti obavezan da postupak vodi po zahtevu stranke u skladu sa članom 78. Zakona o javnoj svojini?
Katastar nepokretnosti postupak upisa javne svojine sprovodi po zahtevu stranke za sve nepokretnosti (službene zgrade, poslovne prostorije, stanovi, stambene zgrade, garaže, garažna mesta…) osim nepokretnosti iz člana 72. Zakona o javnoj svojini (upis ulica, trgova, javnih parkova, komunalnih mreža), odnosno opštinskih i nekategorisanih puteva. Za ove kategorije nepokretnosti upis se sprovodi po službenoj dužnosti.
Katastar je u obavezi da sprovede upis prava svojine JLS po sl. dužnosti na izgrađenom i neizgrađenom građevinskom zemljištu u korist nosioca prava korišćenja, saglasno odredbama čl. 102. Zakona o planiranju i izgradnji.
Koji je osnov Katastra nepokretnosti za obustavljanje postupka upisa javne svojine za „ostalo zemljište“?
Pitanje tzv. „ostalog zemljišta“ dugo je tumačeno na različite načine. Suština je da se radi o zemljištu čija vrsta nije utvrđena. Ukoliko se npr. radi o građevinskom zemljištu potrebno je da se uz izvod iz odgovarajućeg planskog dokumenta katastru podnese zahtev za promenu vrste zemljišta iz „ostalog“ u recimo „građevinsko“, nakon čega je moguće sprovesti konverziju u korist javne svojine JLS.
Dakle, osnovano je u ovom trenutku postupanje katastra sa ostalim zemljištem jer nad ostalim zemljištem, odnosno nad tzv. „neutvrđenim zemljištem“ nije moguće sprovoditi upis javne svojine dok se ne sprovede promena vrste zemljišta u drugo zemljište podobno za upis javne svojine.
Da li prenos osnivačkih prava obuhvata i svojinske odnose i da li to podrazumeva da će već upisana javna svojina JLS na objektima i zemljištu koje koriste Osnovne škole i Dom zdravlja biti upisana na osnivača (Republiku Srbiju, odnosno Autonomnu pokrajinu Vojvodinu)?
Pitanje upisa javne svojine nad objektima osnovnih škola je aktuelno već nekoliko godina. Katastar za upis javne svojine JLS uglavnom zahteva dokaz da je JLS bila osnivač Osnovne škole da bi se sproveo upis javne svojine. Katastar je u pojedinim slučajevima zahtevao da se dostavi izvod iz registra Privrednog suda, koji vodi registar ustanova obrazovanja, gde se vidi da je opština bila osnivač i u takvim slučajevima je vršio upis javne svojine opštine.
Pitanje prenosa imovine nad objektima osnovnih škola nad kojima je upisano pravo korišćenja Osnovne škole, a oblik svojine: državna RS, može se vršiti i prema odredbama Zakona o javnoj svojini (član 26. stav 1. tačka 3.) – prenos na drugog nosioca javne svojine bez naknade, koji postupak se vodi pred Republičkom direkcijom za imovinu, i okončava se zaključkom Vlade. Jedan od modela je i sporazum o mirnom rešavanju spora po članu 193. Zakona o parničnom postupku. Sve pomenute modalitete možemo da vam prosedimo.
Kod prenosa imovine Domova zdravlja situacija je nešto drugačija jer je Vlada RS Odlukom o preuzimanju osnivačkih prava nad domovima zdravlja (Sl. glasnik RS, 21/20) od 14.03.2020. godine preuzela osnivačka prava nad domovima zdravlja, osim domova zdravlja u AP, gde osnivačka prava dalje vrši AP. Naime AP Vojvodina je donosila pojedinačne odluke o prenosu osnivačkih prava nad svakim Domom zdravlja na svojoj teritoriji i sve odluke o prenosu su objavljene u Sl. listu APV br. 53/19.
Međutim, pitanje imovine DZ u Vojvodini kao i u ostatku Srbije nije rešeno ovim Odlukama. Ostavljen je prostor da se novi osnivač RS ili AP upiše u odgovarajući registar kao osnivač DZ. Da li će ovaj upis u registar nužno značiti i određene promene u katastru nepokretnosti u ovom trenutku ne možemo sa sigurnošću da kažemo. Takođe ostaje problem i pokretne imovine DZ koja je velike vrednosti i koju su opštine za potrebe DZ nabavljali iz budžeta ili donacija.