Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeZaposlena je iskoristila 19 dana godišnjeg odmora za 2020. godinu, a po rešenju ima 25 radnih dana godišnjeg odmora za 2020. godinu. Krajem 2020. godine otvara bolovanje – održavanje trudnoće, što znači da će početi sa radom tek u 2022. godini. Da li zaposlena ima pravo da u 2022. godini iskoristi i ostatak godišnjeg odmora iz 2020. godine ili ima pravo samo da iskoristi godišnji odmor za 2021. godinu, koji naravno nije ni započela u 2021. godini zbog porodiljskog odsustva i odsustva sa rada radi nege deteta?
Pravo na godišnji odmor zaposlenog i njegova dužina utvrđuju se u skladu sa članovima od 68. do 70. Zakona o radu, dok su merila za utvrđivanje godišnjeg odmora određena članom 17. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave.
Korišćenje godišnjeg odmora u načelu je uređenjo članom 73. Zakona o radu u kome se kaže da se godišnji odmor koristi jednokratno ili u dva ili više delova, u skladu sa ovim zakonom. Ako zaposleni koristi godišnji odmor u delovima, prvi deo koristi u trajanju od najmanje dve radne nedelje neprekidno u toku kalendarske godine, a ostatak najkasnije do 30. juna naredne godine. Zaposleni ima pravo da godišnji odmor koristi u dva dela, osim ako se sa poslodavcem sporazume da godišnji odmor koristi u više delova. Zaposleni koji nije u celini ili delimično iskoristio godišnji odmor u kalendarskoj godini zbog odsutnosti sa rada radi korišćenja porodiljskog odsustva, odsustva sa rada radi nege deteta i posebne nege deteta - ima pravo da taj odmor iskoristi do 30. juna naredne godine.
Iz navedenih odredbi sledi da u konkretnom slučaju godišnji odmor za 2021. godine zaposlena će moći da iskoristi do 30. juna 2022. godine, a nakon tog perioda samo odmor iz 2022. godine. Što se godišnjeg odmora iz 2020. godine tiče pravo da ga koristi zaposlena gubi nakon 30. juna 2021. godine.
Da li postoje uslovi za davanje saglasnosti od strane načelnika Opštinske uprave za dodatni rad službenika, u slučaju kada matičar za matično područje (zaposleni u Opštinskoj upravi) podnese zahtev za davanje saglasnosti za dodatni rad koji podrazumeva obavljanje administrativno-tehničkih poslova predsednika Saveta Mesne zajednice?
Članom 40. Zakona o zaposlenima u AP i JLS predviđeno je da je službenik dužan da o svom dodatnom radu obavesti poslodavca. Službenik može, uz pismenu saglasnost poslodavca, van radnog vremena da radi za drugog poslodavca ako dodatni rad nije zabranjen posebnim zakonom ili drugim propisom, ako ne stvara mogućnost sukoba interesa ili ne utiče na nepristrasnost rada službenika.
U skladu sa članom 41. istog zakona saglasnost za dodatni rad službenika daje poslodavac. Saglasnost poslodavca nije potrebna za dodatni naučnoistraživački rad, objavljivanje autorskih dela i rad u kulturno-umetničkim, humanitarnim, sportskim i sličnim udruženjima, a ovaj rad poslodavac može zabraniti ako se njime onemogućava ili otežava rad službenika, šteti ugledu poslodavca, odnosno stvara mogućnost sukoba interesa ili utiče na nepristrasnost rada službenika. O dodatnom radu službenika na položaju odlučuje organ nadležan za njegovo postavljenje.
Što se tiče posla za koji se traži saglasnost za dodatni rad od značaja je spomenuti član 77. Zakona o lokalnoj samoupravi koji u stavu 2. kaže da opština, odnosno grad pruža pomoć mesnoj zajednici u obavljanju administrativno-tehničkih i finansijsko-materijalnih poslova. S tim u vezi uprava bi na prvom mestu trebalo da obezbedi obavljanje ovih poslova od strane zaposlenih u upravi.
Dalje je važno istaći da za obavljanje stručnih i drugih poslova za potrebe mesne zajednice, mesna zajednica može da zaposli lice koje zasniva radni odnos u mesnoj zajednici, u skladu sa zakonom, odlukama Opštine i finansijskom planu mesne zajednice. U finansijskom planu mesne zajednice se posebno navodi razlog za zapošljavanje, da li je potrebno zapošljavanje lica na neodređeno ili određeno vreme ili putem drugog oblika radnog angažovanja, kao i ukupno potreban iznos sredstava za plate. Odluku o prijemu zaposlenog donosi Savet mesne zajednice. Na radnopravni položaj, prava, obaveze i odgovornosti zaposlenih u mesnoj zajednici primenjuju se odredbe Zakona o radu.
S obzirom da je članom 199. Zakona o radu, između ostalog, predviđeno da poslodavac može sa određenim licem da zaključi ugovor o delu, radi obavljanja poslova koji su van delatnosti poslodavca, a koji imaju za predmet samostalnu izradu ili opravku određene stvari, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla, smatramo da je zaključenje ugovora o delu sa opisom posla koji je naveden u pitanju suprotan ovim odredbama jer se ne radi o poslovima van delatnosti poslodavca.
Ukoliko mesna zajednica ima potrebe i finansijskih sredstava da angažuje lice za obavljanje stručnih ili drugih poslova i u pitanju je službenik uprave zaposlen sa punim radnim vremenom adekvatnija forma angažovanja bi bila putem ugovora o dopunskom radu. Članom 202. Zakona o radu predviđeno je da zaposleni koji radi sa punim radnim vremenom kod poslodavca može da zaključi ugovor o dopunskom radu sa drugim poslodavcem najviše do jedne trećine punog radnog vremena. Ugovorom o dopunskom radu utvrđuje se pravo na novčanu naknadu i druga prava i obaveze po osnovu rada. Ugovor iz stava 1. ovog člana zaključuje se u pisanom obliku.
Kako postupiti u situaciji kada uredno obavešteno službeno, fizičko i drugo lice nije prisutno u zakazanom terminu inspekcijskog nadzora, da li inspektor u tom slučaju sastavlja zapisnik o inspekcijskom nadzoru, nalaže mere, uz stavljanje napomene o neprisustvu nadziranog subjekta, ili zbog neodazivanja inspekcijskom nadzoru samo podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka?
Obaveštenje o predstojećem inspekcijskom nadzoru, kao pravilo, uspostavljeno je članom 17. Zakona o inspekcijskom nadzoru, prema kome inspektor u pisanom obliku, najkasnije tri dana pre početka nadzora, obaveštava nadziranog subjekta o predstojećem nadzoru. Istim članom (stav 4), data je mogućnost otpočinjanja inspekcijskog nadzora bez obaveštavanja nadziranog subjekta, kada postoje zakonom propisani razlozi.
Dužnost obaveštavanja o predstojećem inspekcijskom nadzoru daje pravo nadziranom subjektu da bude upoznat sa vremenom i predmetom nadzora i, s tim u vezi, daje mu se mogućnost da se pripremi za inspekcijski nadzor (priprema dokumentacije, predmeta nadzora i dr.).
S druge strane, prema članu 20. stav 5. Zakona o inspekcijskom nadzoru, kada je uredno obavešten o predstojećem inspekcijskom nadzoru, nadzirani subjekat dužan je da bude prisutan na mestu vršenja nadzora, osim ako postoje naročito opravdane okolnosti koje ga u tome sprečavaju, o čemu je dužan da blagovremeno na podesan način obavesti inspekciju.
Radi sprečavanja eventualnih zloupotreba prava u postupku (odugovlačenje postupka, onemogućavanje nadzora i sl.), zakonodavac je predvideo i pravne posledice u slučaju da nadzirani subjekt, uredno obavešten, neopravdano, ne bude prisutan na mestu vršenja nadzora, koje se ogledaju u ovlašćenju inspektora da inspekcijski nadzor vrši u prisustvu službenog ili drugog lica koje se zatekne na mestu vršenja inspekcijskog nadzora (član 20 stav 6).
Dakle, inspektor u datoj situaciji u prisustvu službenog ili drugog lica koje se zatekne na mestu vršenja inspekcijskog nadzora, vrši inspekcijski nadzor, preduzima radnje i zavisno od okolnosti konkretnog slučaja, utvrđuje činjenice koje su od značaja za odlučivanje u toj stvari, sačinjava zapisnik o inspekcijskom nadzoru i preduzima propisane mere, kada se za to steknu uslovi.
Istovremeno, inspektor, prema članu 56. st. 9-12. Zakona o inspekcijskom nadzoru, protiv nadziranog subjekta koji ne bude prisutan na mestu vršenja inspekcijskog nadzora, pod uslovima iz člana 20. stav 5. Zakona, podnosi zahtev za pokretanje prekršajnog postupka.
Da li zaposleni koji u oktobru 2020. godine ostvaruje pravo na starosnu penziju jer puni 65 godina života, ima pravo na jubilarnu nagradu za 35 godina rada kod poslodavca a čije pravo bi ostvario u decembru 2020. godine?
Članom 50. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave je propisano:
“Zaposleni ima pravo na jubilarnu novčanu nagradu u visini prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa po zaposlenom u Republici Srbiji prema objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike, za poslednji mesec u prethodnoj kalendarskoj godini u odnosu na kalendarsku godinu u kojoj se jubilarna nagrada ostvaruje, s tim što se visina novčane nagrade uvećava za 30% i to:
Zaposleni ostvaruje pravo na jubilarnu nagradu za navršenih 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvarivao prava iz radnog odnosa.
U slučaju da je poslodavac preuzeo poslove i zaposlene od drugog poslodavca kao uslov za ostvarivanje prava na jubilarnu nagradu računaju se i godine rada u radnom odnosu kod prethodnog poslodavca.
Jubilarna nagrada se isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja ovog prava.
Zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu kod poslodavca, ako to pravo u kalendarskoj godini nije ostvario u drugom državnom organu, organu autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave u kojem je radio pre rada kod poslednjeg poslodavca.
Pravo iz stava 1. ovog člana, ostvaruju svi zaposleni koji počev od 22. marta 2019. godine navršavaju 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada u radnom odnosu u skladu sa ovim članom”.
Imajući u vidu navedene odredbe, konkretno odredbe citiranog stava 4 člana 50. PKU, kao i član 163. stav 1 tačka 1) Zakona o zaposlenima u AP i JLS koji kaže da službeniku prestaje radni odnos po sili zakona danom navršenja 65 godina života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja, mišljenja smo na lice nema pravo na jubilarnu nagradu pre dana kada navršava 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada provedenih u radnom odnosu.
Imajući u vidu odredbe Zakona o budžetskom sistemu (Sl. glasnik RS 54/09... 149/20) i nove Uredbe o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava (Službeni glasnik RS 159/2020), da li se bez posebne saglasnosti, a u slučaju nemogućnosti primene člana 27k Zakona o budžetskom sistemu koji se onosi na prijem do 70 % ukupnog broja lica kojima je prestao radni odnos u prethodnoj kalendarskoj godini, može preuzeti zaposleni iz iste jedinice lokalne samouprave (npr. uprave druge gradske opštine ili uprave grada)?
U članu 27k Zakona o budžetskom sistemu se, između ostalog, kaže da je u periodu od 1. januara 2021. godine do 31. decembra 2023. godine korisnicima javnih sredstava dozvoljeno da bez posebnih dozvola i saglasnosti u tekućoj kalendarskoj godini prime u radni odnos na neodređeno vreme i radni odnos na određeno vreme u svojstvu pripravnika do 70% ukupnog broja lica kojima je prestao radni odnos na neodređeno vreme po bilo kom osnovu u prethodnoj kalendarskoj godini (umanjen za broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u toj kalendarskoj godini), dok o prijemu novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika iznad tog procenta odlučuje telo Vlade, na predlog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva. Izuzetno od stava 1. ovog člana, telo Vlade iz stava 1. ovog člana može jednim aktom dati saglasnost novoosnovanom korisniku javnih sredstava na broj lica koji taj korisnik može primiti u radni odnos na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u kalendarskoj godini u kojoj je osnovan. Zapošljavanje iz st. 1. i 2. ovog člana može se realizovati ukoliko korisnik javnih sredstava ima obezbeđena sredstva za plate, odnosno zarade, sa pripadajućim porezom i doprinosima za novozaposlene, kao i pod uslovima i u skladu sa procedurama predviđenim posebnim propisima.
Uredba o postupku pribavljanja saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava u članu 2. kaže da saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava i za lica utvrđena članom 27k Zakona o budžetskom sistemu daje Komisija za davanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava (u daljem tekstu: Komisija) obrazovana Odlukom o obrazovanju Komisije za davanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava ("Službeni glasnik RS", br. 113/13, 23/17 i 25/18), u sastavu utvrđenom tom odlukom i posebnim rešenjima. Sastav Komisije objavljuje se na internet stranici Vlade i ažurira se po potrebi, u slučaju bilo kakve izmene.
Za razliku od ranije važećih propisa o novom zapošljavanju i dodatnom radnom angažovanju u trenutno važećim odredbama Zakona o budžetskom sistemu i Uredbi o postupku pribavljanja saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava preuzimanje iz drugog organa nije izuzeto od obaveze pribavljanja saglasnosti za novo zapošljavanje. Naime, ukoliko bi u tekućoj godini zaposleni trebalo da bude preuzet iz autonomne pokrajine, druge lokalne samouprave ili državnog organa i da to zapošljavanje prelazi procenat od 70% ukupnog broja lica kojima je prestao radni odnos na neodređeno vreme po bilo kom osnovu u prethodnoj kalendarskoj godini (umanjen za broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u toj kalendarskoj godini), korisnik javnih sredstava bi morao da traži saglasnost komisije za to zapošljavanje.