Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li lice koje je u penziji, a postavljen je za pomoćnika predsednika opštine, može biti na stalnom radu u opštini i da li mu u tom slučaju miruju prava po osnovu penzije?
Odredbama člana 3. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS" br. 21/16, 113/17, 113/17 - dr. zakon, 95/18) propisano je da se zaposlenima u smislu ovog zakona smatraju funkcioneri koji na osnovu zakonom ili pokrajinskim propisom utvrđene obaveze ili ovlašćenja, imaju obavezu, odnosno koriste pravo da budu na stalnom radu radi vršenja dužnosti, službenici i nameštenici. Funkcioner je izabrano, imenovano, odnosno postavljeno lice (osim službenika na položaju) u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno u organima gradske opštine, kao i u službama i organizacijama koje oni osnivaju prema posebnom propisu.
Odredbama člana 4. istog zakona propisano je da je poslodavac funkcionera, službenika i nameštenika u jedinicama lokalne samouprave - jedinica lokalne samouprave, a prava i dužnosti u ime poslodavca za funkcionere vrši skupština grada, odnosno radno telo skupštine koje je utvrđeno ili aktom skupštine kojim se uređuje nadležnost, sastav i organizacija radnih tela skupštine.
Zakonom o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave prevashodnos e uređuju radni odnosi, odnosno radnopravni položaj izabranih, postavljenih i zaposlenih lica u irganima i organizacijama teritorijalne autonomije i jedinice lokalne samouprave, dok se na plate ovih lica primenuje postojeći propis: Zakon o platama u državnim organima i javnim službama ("Sl. glasnik RS" br. 34/01, 62/06 - dr. zakon, 116/08 - dr. zakon, 116/08 - dr. zakon, 92/11, 99/11 - dr- zakon, 10/13, 55/13, 99/14, 21/16 - dr. zakon, 113/17 - dr. zakon, 113/17 - dr. zakon).
U pogledu visine plate izabranog lica, odnosno funkcionera na stalnom radu, odredbama člana 9. stav 1. tačka 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano je da se koeficijent za obračun i isplatu plata izabranih lica u gradovima utvrđuje najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate predsednika stalnog radnog tela Narodne skupštine.
U vezi sa navedenom primenom postojećih propisa, a u pogledu prava na platu za stalno zaposlene funkcionere u organu JLS, koji su korisnici penzije, mišljenja smo da se odredbe člana 42. Zakona o radnim odnosima u državnim organima kojima je propisano da izabrana lica, osim lica na stalnim funkcijama (sudije, javni tužioci), koja su pre izbora na funkciju ostvarila pravo na penziju imaju pravo na deo plate u visini razlike između njihove penzije i plate koju bi primali na toj funkciji da nisu ostvarili pravo na penziju, imaju i dalje shodno primenivati na ova lica.
Imajući u vidu sve napred navedeno, mišljenja smo da funkcioner na stalnom radu u organu lokalne samouprave koji je korisnik penzije, ima pravo na platu u visini razlike između njegove penzije i plate koju bi primio na toj funkciji da nije ostvario pravo na penziju.
Da li opštinski pravobranilac kome je istekao mandat i stekao uslov za penziju može biti ponovo postavljen na nov mandatni period, ili pak mora da po sili zakona ode u penziju pa nakon toga da bude angažovan, ako postoji želja za njegovim ponovnim angažovanjem?
Članom 6. stav 1. Zakona o zaposlenima u AP i JLS („Sl. glasnik RS“, br. 21/16, 113/17- dr. zakon i 95/18) predviđeno je da se na prava i dužnosti funkcionera i službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom, primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za JLS, kao i kolektivni ugovor kod poslodavca.
S tim u vezi, članom 13. Zakona propisano je da funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen, podnošenja ostavke ili razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa.
Takođe, odredbama 14. stav 7. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave propisano je da funkcioneru prestaje radni odnos prestankom funkcije, odnosno danom prestanka obaveze vršenja dužnosti, odnosno nakon proteka roka iz st. 1-3. ovog člana, za funkcionere koji ostvaruju pravo na naknadu plate po prestanku funkcije.
Za funkcionera koji je u radnom odnosu u organu AP ili JLS u pogledu prestanka radnog odnosa primenjuje se Zakon o radu. S tim u vezi, članom 175. stav 1. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US), propisano je da radni odnos prestaje kad zaposleni navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, ako se poslodavac i zaposleni drukčije ne sporazumeju. Dakle, za nastavak radnog odnosa potrebna je saglasnost obe strane, i poslodavca i zaposlenog. Ako se ne sporazumeju zaposlenom prestaje radni odnos i on dalje ostvaruje pravo na penziju kod fonda PIO. Sa druge strane radni odnos se produžava za određeni period ako se postigne saglasnost volja obe strane.
Naime, kada lice ispuni uslove iz Zakona (65 godina života i 15 godina staža osiguranja), njemu može prestati radni odnos u zavisnosti od dogovora sa poslodavcem, ali ono nije automatski i steklo pravo na penziju. Ovo lice može dalje da nastavi da radi kod istog ili drugog poslodavca, ili može da podnese zahtev nadležnom fondu PIO kako bi mu se priznalo pravo na starosnu penziju. Važno je naglasiti da po odlasku u starosnu penziju lice može kao penzioner da zasnuje radni odnos (na određeno ili neodređeno vreme) ili da bude angažovan van radnog odnosa i da istovremeno nastavi da prima penziju.
Zakon ne ograničava vreme do kada zaposleni može da ostane u radnom odnosu, važno je da postoji saglasnost između poslodavca i određenog lica.
Dakle, imajući u vidu navedeno, mišljenja smo da u slučaju prestanka radnog odnosa prestankom funkcije i sticanjem uslova za starosnu penziju, Opštinski pravobranilac može odmah podneti zahtev za ostvarivanje prava na starosnu penziju jer mu je to pravo zagarantovano Zakonom i ne utiče ne njegovo eventualno novo zaposlenje, a može i nastaviti da radi i nakon navršenja 65 godina života, odnosno vršenje ove funkcije traje do isteka mandata, odnosno isteka perioda na koji je postavljen, ili do razrešenja, odnosno ostavke.
Da li zaposleni u lokalnoj samoupravi koji je na bolovanju preko 30 dana, od Covid 19 a kome je bolovanje isplaćeno 100% ima pravo na solidarnu pomoć zbog duže i teže bolesti?
U skladu sa članom 51. stav 1 tačka 1) Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u JLS zaposleni ima pravo na solidarnu pomoć u slučaju duže i teže bolesti njega ili članova njegove porodice ili teže povrede zaposlenog. Duža ili teža bolest odnosno teža povreda u smislu stava 1. tačka 1) ovog člana postoji ako je zaposleni odsutan sa rada najmanje 30 dana neprekidno zbog sprečenosti za rad usled bolesti, odnosno povrede.
Iz navedenog zaključujemo da su se u ovom konkretnom slučaju ispunili uslovi za isplatu solidarne pomoći.
Da li načelnik opštinske uprave koji je prema Zakonu o zaposlenima u autonomnim pokrajnama i jedinicama lokalne samouprave službenik na položaju, a ne funkcioner, ima obavezu prijavljivanja prihoda i imovine u skladu sa članom 68. a u vezi člana 2. Zakona o sprečavanju korupcije?
Prema Zakonu o sprečavanju korupcije („Sl. glasnik RS“, br. 35/19 i 88/19) članom 2. stav 1. tačka 2) i 3) propisano je da se pod „organom javne vlasti“ podrazumeva organ Republike Srbije, autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave i gradske opštine, ustanova, javno preduzeće i drugo pravno lice čiji je osnivač ili član Republika Srbija, autonomna pokrajina, jedinica lokalne samouprave ili gradska opština. Takođe, u smislu ovog zakona određeno je da je "javni funkcioner" svako izabrano, postavljeno ili imenovano lice u organu javne vlasti, osim lica koja su predstavnici privatnog kapitala u organu upravljanja privrednog društva koje je organ javne vlasti.
Dalje, članom 70. Zakona o sprečavanju korupcije određeno je da se na odbornike, članove opštinskog i gradskog veća, članove opštinskih i gradskih izbornih komisija i članove organa javnih preduzeća, privrednih društava, ustanova i drugih organizacija čiji je osnivač opština, grad ili gradska opština ne primenjuju odredbe čl. 68. i 69. koje se odnose na redovno i vanredno prijavljivanju imovine i prihoda.
Zakon o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Sl. glasnik RS“, br. 21/16, 113/17, 113/17 – dr. zakon i 95/18) sadrži odredbe koje se odnose na postavljanje na položaj, pa je tako članom 49. stav 2. ovog zakona propisano da gradsko, odnosno opštinsko veće postavlja i razrešava načelnika uprave i zamenika načelnika uprave.
Obzirom da u skladu sa Zakonom o zaposlenima u AP i JLS opštinsko veće postavlja i razrešava načelnika uprave, načelnik uprave kao službenik na položaju je obuhvaćen definicijom javnog funkcionera i shodno tome ima obavezu prijavljivanja imovine i prihoda.
Da li zamenik predsednika Skupštine koji je izabran tekuće godine 2020. godine i koji je prešao iz predškolske ustanove u grad sa radno pravnim statusom ima pravo na minuli rad, kao dodatak na lični dohodak, budući da je grad osnivač ustanove?
Članom 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS”, broj 38/19 i 55/20) je propisano:
“Zaposleni ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promenio naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji.
Pravo na minuli rad ostvaruje se i za godine rada kod poslodavca od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene.
Zaposleni ostvaruje pravo na minuli rad i za godine rada provedene u organima ranijih saveznih država čiji je pravni sledbenik Republika Srbija, a koji su usled promene državnog uređenja prestali da postoje.
Pravo na minuli rad u skladu sa ovim članom, ostvaruju zaposleni počev od 22. marta 2019. godine”.
S obzirom da se u konkretnom slučaju ne radi o državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, te da nije reč o poslodavcu od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene, već o ustanovi, time se ne ostvaruju uslovi iz citiranog člana 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave. U tom smislu nije od uticaja ko je osnivač ustanove.