Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li se na ostvarenu naknadu za rad članova OIK plaćaju porezi i doprinosi i da li postoji noporezivi deo? Kolika je visina stope za poreze i doprinose ukoliko se isti plaćaju i po kojim zakonima? Da li se na naknadu za rad članova OIK u pogledu plaćanja poreza i doprinosa primenjuje model oporezivanja naknada ostvarenih po ugovoru o delu?
Članom 9. stav 1. tačka 29) Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da se ne plaća porez na dohodak građana na primanja ostvarena po osnovu „naknada za rad članova izbornih komisija, osim članova Republičke izborne komisije, biračkih i glasačkih odbora za sprovođenje neposrednih izbora i drugih oblika neposrednog izjašnjavanja građana, kao i naknada za rad na popisu stanovništva - do 5.000 dinara u okviru istog izbornog ciklusa, odnosno popisa stanovništva“.
Iznos od 5.000 dinara se, na osnovu člana 12a stav 1. istog zakona, svake godine usklađuje sa godišnjim indeksom potrošačkih cena u kalendarskoj godini koja prethodi godini u kojoj se usklađivanje vrši, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike.
Članom 12a stav 3. navedenog zakona je propisano da usklađene dinarske iznose u koje spada i iznos iz člana 9. stav 1. tačka 29) objavljuje Vlada.
Tako je Vlada u „Službenom glasniku Republike Srbije“ broj 5/20 objavila da je od 1. februara 2020. godine u primeni usklađeni dinarski neoporezivi iznos iz člana 9. stav 1. tačka 29) Zakona o porezu na dohodak građana, od 5.353 dinara, koji se primenjuje do 31. januara 2021. godine.
Na osnovu navedenog, naknade za rad u lokalnim izbornim komisijama u iznosu preko 5.353 dinara predstavljaju druge-ostale prihode u skladu sa članom 85. stav 1. tačka 12) Zakona o porezu na dohodak građana.
Članom 85. stav 13. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da oporezivi prihod koji fizičko lice ostvari po osnovu primanja iz člana 9. ovog zakona iznad propisanih neoporezivih iznosa, čini razlika između ostvarenog primanja i neoporezivog iznosa, uvećana za pripadajuće obaveze koje se plaćaju na teret primaoca prihoda.
Članom 86. stav 1. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da stopa poreza na ostale prihode iznosi 20%.
Članom 99. stav 1. tačka 9) propisano je da se po odbitku od svakog pojedinačno ostvarenog prihoda utvrđuju i plaća porez na ostale prihode, ako je isplatilac prihoda pravno lice, preduzetnik ili preduzetnik paušalac.
Članom 101. Zakona o porezu na dohodak građana propisano je da porez po odbitku iz člana 99. ovog zakona, za svakog obveznika i za svaki pojedinačno isplaćeni prihod, isplatilac obračunava, obustavlja i uplaćuje na propisani jedinstveni uplatni račun u momentu isplate prihoda, u skladu sa propisima koji važe na dan isplate prihoda, osim ako ovim zakonom nije drukčije propisano.
Što se tiče doprinosa, stanje je sledeće:
Članom 6. tačka 17. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje (u daljem tekstu: Zakon o doprinosima) propisano je da je lice koje ostvaruje ugovorenu naknadu - fizičko lice koje obavlja poslove po osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora, ugovora o dopunskom radu i drugog ugovora ili po nekom drugom osnovu, a za izvršen rad ostvaruje ugovorenu naknadu, odnosno naknadu za rad (u daljem tekstu: ugovorena naknada).
Članom 6. tačka 18. Zakona o doprinosima propisano je da ugovorena naknada jeste naknada za rad u kojoj su sadržani porez i doprinosi koji se plaćaju na teret lica koja ostvaruju tu naknadu.
U skladu sa članom 7. stav 1. tačka 9) Zakona o doprinosima, lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu su obveznici doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje kao osiguranici, u skladu sa zakonom koji uređuje sistem obaveznog penzijskog i invalidskog osiguranja.
Članovi lokalne izborne komisije koji nisu osigurani po drugom osnovu, obveznici su i doprinosa za zdravstveno osiguranje, u skladu sa članom 8. stav 1. tačka 16. Zakona o doprinosima.
Članom 44. stav 1. tač. 1) i 2) Zakona o doprinosima propisane su stope po kojima se obračunavaju i plaćaju doprinosi:
1) za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje - 25,5%;
2) za obavezno zdravstveno osiguranje - 10,3%;
Članom 28. Zakona o doprinosima propisano je da osnovica doprinosa za lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu jeste oporezivi prihod od ugovorene naknade u skladu sa zakonom koji uređuje porez na dohodak građana.
U skladu sa članom 57. Zakona o doprinosima, doprinose za lica koja ostvaruju ugovorenu naknadu isplatilac je dužan da obračuna, obustavi i uplati prilikom isplate ugovorene naknade.
Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u JLS (“Sl. glasnik RS”, br. 38/19) predviđeno je da zaposlenii ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promeni naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji. U smislu navedenog, kako postupiti kod obračuna minulog rada zaposlenom koji je radio u Opštinskom komitetu Saveza komunista i u Zajedničkoj stručnoj službi samoupravnih interesnih jedinica za zdravstvo, za penzijsko i invalidsko osiguranje i socijalnu zaštitu?
Članom 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS”, broj 38/19) je propisano:
“Zaposleni ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promenio naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji.
Pravo na minuli rad ostvaruje se i za godine rada kod poslodavca od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene.
Zaposleni ostvaruje pravo na minuli rad i za godine rada provedene u organima ranijih saveznih država čiji je pravni sledbenik Republika Srbija, a koji su usled promene državnog uređenja prestali da postoje.
Pravo na minuli rad u skladu sa ovim članom, ostvaruju zaposleni počev od 22. marta 2019. godine”.
S obzirom da se u konkretnom slučaju ne radi o državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, te da nije reč o poslodavcu od koga je organ, odnosno poslodavac preuzeo nadležnosti, poslove i zaposlene, već o fondu i političkoj organizaciji, time se ne ostvaruju uslovi iz citranog člana 36. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave.
Da li je potrebno izvršiti ocenjivanje za opštinskog pravobranioca i doneti rešenje kojim se određuje ocena i ko donosi rešenje?
Članom 3. stav 2. Zakona o zaposlenima u AP i JLS određen je pojam funkcionera. Funkcioner je izabrano, imenovano, odnosno postavljeno lice (osim službenika na položaju) u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno u organima gradske opštine, kao i u službama i organizacijama koje oni osnivaju prema posebnom propisu.
S obzirom da Zakon o pravobranilaštvu kaže da je državni pravobranilac postavljeno lice, a da će se obrazovanje i uređenje pravobranilaštva autonomne pokrajine i pravobranilaštva jedinice lokalne samouprave urediti u skladu sa osnovama za uređenje i organizaciju pravobranilaštva propisanih ovim zakonom, zaključujemo da je i opštinski pravobranilac postavljeno lice.
Članom 132a Zakona o zaposlenima u AP i JLS određen je cilj i predmet ocenjivanja i za čije ocenjivanja se kaže da je to otkrivanje i otklanjanje nedostataka u radu službenika, podsticanje na bolje rezultate rada i stvaranje uslova za pravilno odlučivanje o napredovanju i stručnom usavršavanju.
Iz ovih odredbi može se zaključiti da se ocenjivanje sprovodi samo za službenike u JLS.
Shodno članu 56. Zakona o zaposlenima u AP i JLS ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018 i 113/2017 - dr. zakon), kod postavljanja vršioca dužnosti, da li se isti član odnosi samo na službenike u autonomnim pokrajinama shodno stavu 1. navedenog člana ili i na službenike svih lokalnih uprava u svim gradovima? Koliko meseci može najduže da traje postavljenje vršioca dužnosti u svim gradskim upravama u Srbiji umesto službenika na položaju, da li se primenjuje ova odredba Zakona i nakon koliko meseci se mora raspisati javni konkurs za službenika na položaju (npr. za zamenika načelnika neke uprave, tj. koliko meseci najduže u lokalnoj samoupravi može trajati status vršioca dužnosti zamenika načelnika ili pomoćnika načelnika uprave)?
Postavljenje vršioca dužnosti načelnika uprave uređeno je članom 56. Zakona koji kaže da ukoliko nije postavljen načelnik uprave, kao ni njegov zamenik, do postavljenja načelnika uprave, kao i kada načelnik uprave nije u mogućnosti da obavlja dužnost duže od 30 dana, Veće može postaviti vršioca dužnosti - službenika koji ispunjava utvrđene uslove za radno mesto službenika na položaju, koji će obavljati poslove načelnika uprave, najduže na tri meseca, bez sprovođenja javnog konkursa. Ukoliko službenik na položaju nije postavljen, javni konkurs za popunjavanje položaja se oglašava u roku od 15 dana od postavljenja vršioca dužnosti. U slučaju da se javni konkurs ne okonča postavljenjem na položaj, status vršioca dužnosti može se produžiti najduže još tri meseca. Po isteku ovih rokova postavljeni službenik se raspoređuje na radno mesto na kome je bio raspoređen do postavljenja.
Iz odredbi zakona može se zaključiti da nije ostavljena mogućnost da se rok od 3 + 3 meseca za postavljenje vršioca dužnosti može produžiti nakon isteka tog perioda, kako sa licem koje je bilo postavljeno za vršioca dužnosti, tako i sa drugim licem.
S obzirom na to, da se prema članu 70. stav 1. tačku 2) Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, radni odnos može zasnovati i za vreme čije trajanje je unapred određeno zbog privremeno povećanog obima posla, koji postojeći broj zaposlenih ne može da izvrši, najduže na šest meseci u toku jedne kalendarske godine, da li se ovim propisom zabranjuje da lice, koje je zasnovalo radni odnos na ovaj način, bude ponovo angažovano zbog privremeno povećanog obima posla na istom ili drugom radnom mestu u jedinici lokalne samouprave u toku kalendarske godine? Ili se ovaj propis odnosi samo na trajanje takvog radnog odnosa, odnosno da je maksimalno trajanje koje može da se unese u rešenju 6 meseci, ali da po isteku istog, isto lice može ponovo da zasnuje radni odnos na ovaj način?
Član 70. stav 1. tačka 2) Zakona o zaposlenima u AP i JLS kaže da se radni odnos može zasnovati i za vreme čije trajanje je unapred određeno (radni odnos na određeno vreme) zbog privremeno povećanog obima posla, koji postojeći broj zaposlenih ne može da izvrši, najduže na šest meseci u toku jedne kalendarske godine.
Iz ovih odredbi i ostalih odredbi zakona zaključujemo da ne postoji ograničenje da se isto lice primi u radni odnos na određeno vreme u istoj kalendarskoj godini na drugo radno mesto, naravno, ukoliko na tom radnom mestu postoji povećan obim posla koji postojeći broj zaposlenih ne može da izvrši.