Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjePošto se načelnik uprave bira javnim konkursom, da li se novim zakonom zamrzava radno mesto iz druge gradske uprave? Nakon isteka, smene ili ostavke mesta na položaju, da li je zakonom moguće raspoređivanje u upravi na određeno ili na neodređeno vreme? Da li se 15 godina radnog staža računa u minuli rad, ako se pređe u drugu gradsku upravu?
U skladu sa odredbama Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 114/2021, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon, 86/2019 - dr. zakon, 157/2020 - dr. zakon i 123/2021 - dr. zakon) načelnik uprave kao službenik na položaju nema pravo na mirovanje radnog odnosa kod prethodnog ili istog poslodavca. Međutim, službеnik kоmе је prеstао rаd nа pоlоžајu (nаčеlnik uprаvе/zаmеnik) prоtеkоm vrеmеnа nа kоје је pоstаvlјеn, pоdnоšеnjеm pismеnе оstаvkе i ukidаnjеm pоlоžаја imа prаvо dа kоd pоslоdаvcа budе rаspоrеđеn nа drugо rаdnо mеstо zа kоје ispunjаvа uslоvе, а štо је prоpisаnо članom 54. Zаkоnа.
Što se trajanja radnog odnosa tiče, službenik na položaju nakon javnog konkursa biva primljen u radni odnos na neodređeno vreme, a sam položaj je ograinčen na 5 godine, dok kasnijim raspoređivanjem na drugo radno mesto u upravi nastavlja radni odnos na neodređeno vreme.
Što se tiče pitanja minulog rada, staž iz druge uprave se svakako računa u minuli rad, primenom člana 36. stav 1 Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 38/2019, 55/2020, 51/2022 i 44/2023) koji kaže da zaposleni ima pravo na dodatak na osnovnu platu u visini od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno organu lokalne samouprave, nezavisno od toga u kom organu je radio i da li je organ u kome je zaposleni radio u međuvremenu promenio naziv, oblik organizovanja ili je prestao da postoji.
Članom 37. Zakona o kulturi propisano je sledeće: "Osnivač može imenovati vršioca dužnosti direktora ustanove, bez prethodno sprovedenog javnog konkursa, u slučaju kada direktoru prestane dužnost pre isteka mandata, odnosno kada javni konkurs za direktora nije uspeo." S obzirom da je vršilac dužnosti lice zaposleno u istoj ustanovi kulture na neodređeno vreme, zaključen je aneks ugovora o radu. Da li je neophodno da vršiocu dužnosti miruje radni odnos u ustanovi za vreme obavljanja funkcije?
Članom 37. Zakona o kulturi (“Sl. glasnik RS”, br. 72/2009, 13/2016, 30/2016 - ispr., 6/2020, 47/2021 i 78/2021) predviđeno je da osnivač može imenovati vršioca dužnosti direktora ustanove, bez prethodno sprovedenog javnog konkursa, u slučaju kada direktoru prestane dužnost pre isteka mandata, odnosno kada javni konkurs za direktora nije uspeo. Vršilac dužnosti direktora može obavljati tu funkciju najduže jednu godinu. Isto lice ne može biti dva puta imenovano za vršioca dužnosti direktora iz stava 1. ovog člana. Vršilac dužnosti direktora mora da ispunjava uslove za izbor kandidata za direktora iz člana 36. stav 1. ovog zakona. Vršilac dužnosti direktora ima sva prava, obaveze i ovlašćenje direktora.
Član 79. Zakona o radu (“Sl. glasnik RS”, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) predviđa da zaposlenom miruju prava i obaveze koje se stiču na radu i po osnovu rada, osim prava i obaveza za koje je zakonom, opštim aktom, odnosno ugovorom o radu drukčije određeno, ako odsustvuje sa rada između ostalog i zbog izbora, odnosno imenovanja na funkciju u državnom organu, sindikatu, političkoj organizaciji ili drugu javnu funkciju čije vršenje zahteva da privremeno prestane da radi kod poslodavca.
Imajući u vidu da iako se radi o vršiocu dužnosti direktora ustanove, to lice ipak vrši funkciju i ima pravo na mirovanje radnog odnosa kod poslodavca.
Da li pravo na isplatu solidarne pomoći za rodjenje deteta zaposlenog iz Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinici lokalne samouprave, zastareva po isteku 3 godine od rođenja deteta?
Član 51. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS" broj 38/2019, 51/2022 i 44/2023) uređujesolidarnu pomoć zaposlenima. Stav 1. tačka 9. navedenog člana predviđa da zaposleni ima pravo na solidarnu pomoć za slučaj rođenja deteta - u visini prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa u Republici Srbiji prema poslednjem objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike.
Da bi se ostvario pravo na solidarnu pomoć, potrebno je da zaposleni podnese zahteva, sa odgovorajućim dokazom (izvod iz MKR). Shodno članu 170. Zakona o zaposlenima u AP i JLS, akt kojim se se odlučuje o pravima, obavezama i odgovornostima službenika iz radnog odnosa, pa tako i akt o pravu na solidarnu pomoć, donosi se u formi rešenja, saglasno zakonu kojim se uređuje opšti upravni postupak, i ima karakter upravnog akta.
Zastarelost potraživanja iz radnog odnosa reguliše Zakon o radu, koji je u ovom slučaju lex generalis za propise kojima su uređena prava i obaveze zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave (Zakon o zaposlenima u AP i JLS; Poseban kolektivni ugovor za zaposlene u JLS). Član 196. Zakona o rada propisuje da sva novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze. Shodno tome, i prava na solidarnu pomoć za rođenje deteta zastareva u roku od 3 godine.
Postavlja se pitanje od kog dana se računa zastarelost. Prema članu 361. Zakona o oblaigacionim odnosima, zastarelost počinje teći prvog dana posle dana kada je poverilac (zaposleni) imao pravo da zahteva ispunjenje obaveze, ako zakonom za pojedine slučajeve nije drugačije propisano. Kako u Posebnom kolektivnom ugovoru nema posebnog roka za rok zastarelosti prava na solidarnu pomoći za rođenje deteta, rok zastarelosti od 3 godine se računa od narednog dana od dana rođenja deteta.
Da li lice koje je u penziji (nije invalidska penzija) i ima 55 godina života može da bude direktor javnog preduzeća?
Članom 25. Zakona o javnim preduzećima ("Sl. glasnik RS", br. 15/2016 i 88/2019) predviđeno je da za direktora javnog preduzeća iz člana 24. ovog zakona, može biti imenovano lice koje ispunjava sledeće uslove:
1) da je punoletno i poslovno sposobno;
2) da ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, odnosno na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama ili specijalističkim strukovnim studijama;
3) da ima najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima za koje se zahteva visoko obrazovanje iz tačke 2) ovog člana;
4) da ima najmanje tri godine radnog iskustva na poslovima koji su povezani sa poslovima javnog preduzeća;
5) da poznaje oblast korporativnog upravljanja;
6) da ima radno iskustvo u organizovanju rada i vođenju poslova;
7) da nije član organa političke stranke, odnosno da mu je određeno mirovanje u vršenju funkcije u organu političke stranke;
8) da nije osuđivano na kaznu zatvora od najmanje šest meseci;
9) da mu nisu izrečene mere bezbednosti u skladu sa zakonom kojim se uređuju krivična dela, i to:
(1) obavezno psihijatrijsko lečenje i čuvanje u zdravstvenoj ustanovi;
(2) obavezno psihijatrijsko lečenje na slobodi;
(3) obavezno lečenje narkomana;
(4) obavezno lečenje alkoholičara;
(5) zabrana vršenja poziva, delatnosti i dužnosti.
Statutom ili osnivačkim aktom mogu biti određeni i drugi uslovi koje lice mora da ispuni da bi bilo imenovano za direktora javnog preduzeća. Direktor javnog preduzeća je funkcioner koji obavlja javnu funkciju. Direktor ne može imati zamenika.
U skladu sa članom 30. istog zakona direktor javnog preduzeća imenuje se nakon sprovedenog javnog konkursa.
Dakle, navedeni propis ne pravi ograničenje u pogleda toga da, ukoliko ispunjava sve druge uslove, penzioner bude izabran po javnom konkursu za direktora javnog preduzeća.
Da li službenik gradske uprave koji je bio suspendovan sa rada zbog disciplinskog postupka od 2021. godine do juna 2023. godine i vraćen na posao obustavom postupka zbog zastarelosti vođenja istog, ima pravo na godišnji odmor za 2022. godinu i koliko dana? S obzirom da zbog suspenzije nije prvi deo mogao započeti i koristiti u 2022. godini i isti iskoristiti do kraja 2022. godine iz razloga suspenzije, da li sada do kraja juna ima pravo na taj prvi deo od 2 nedelje ili samo na drugi deo godišnjeg odmora koji nije mogao da započne i koristi u prethodnoj godini? Da li ima pravo na naknadu godišnjeg odmora za 2021. godinu s obzirom da zbog suspenzije nije koristio a postupak je zastareo, odnosno pozitivno rešen za zaposlenog?
Pravo na godišnji odmor zaposlenog i njegova dužina utvrđuju se u skladu sa čl. od 68. do 70. Zakona o radu, dok su merila za utvrđivanje godišnjeg odmora određena članom 17. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave.
Članom 69. Zakona o radu propisano je da svakoj kalendarskoj godini zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenom opštim aktom i ugovorom o radu (rešenjem), a najmanje 20 radnih dana.
Vreme korišćenja godišnjeg odmora utvrđena je članom 73. Zakona o radu i članovima 18. i 19. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u JLS. Prema članu 73. Zakona o radu godišnji odmor koristi jednokratno ili u dva ili više delova, u skladu sa zakonom. Ako zaposleni koristi godišnji odmor u delovima, prvi deo koristi u trajanju od najmanje dve radne nedelje neprekidno u toku kalendarske godine, a ostatak najkasnije do 30. juna naredne godine. Zaposleni ima pravo da godišnji odmor koristi u dva dela, osim ako se sa poslodavcem sporazume da godišnji odmor koristi u više delova.
Prema članu 18. Posebnog kolektivnog ugovora,vreme korišćenja godišnjeg odmora utvrđuje se planom korišćenja godišnjeg odmora. Plan korišćenja godišnjeg odmora donosi rukovodilac organa najkasnije do kraja aprila kalendarske godine, nakon prethodno pribavljenog mišljenja rukovodilaca unutrašnjih organizacionih jedinica u organu jedinice lokalne samouprave, vodeći računa o pisanom zahtevu zaposlenog. Plan korišćenja godišnjeg odmora sadrži: ime i prezime zaposlenog, radno mesto, trajanje godišnjeg odmora, vreme korišćenja godišnjeg odmora i ime zaposlenog koji menja zaposlenog za vreme korišćenja godišnjeg odmora. Članom 19. propisano je da se na osnovu plana korišćenja godišnjeg odmora, donosi za svakog zaposlenog rešenje kojim se utvrđuje ukupno trajanje godišnjeg odmora prema merilima propisanim Posebnim kolektivnim ugovorom, kao i vreme korišćenja godišnjeg odmora. Poslodavac može da izmeni vreme određeno za korišćenje godišnjeg odmora ako to zahtevaju potrebe posla, najkasnije pet radnih dana pre dana određenog za korišćenje godišnjeg odmora. Rešenje o korišćenju godišnjeg odmora može da se dostavi zaposlenom i u elektronskom obliku.
S obzirom na konkretnu situaciju i činjenicu da je zaposleni bio suspedovan, odnosno udaljen sa rada od 9. 3.2021. godine, a da je posle okončanja vođenja disciplinskog postupka zbog zastarelosti vraćen na posao 7.6.2023. godine, potrebno je imati u vidu sledeće:
Kada se radi o pravu na naknadu štete zbog niskorišćenog godišnjeg odmora, prema Zakonu o radu i Posebnom kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicima lokalne samouprave, ovo pravo se može ztvrditi isključivo u slučaju prestanka radnog odnosa. Član 20. Posebnog kolektivnog ugovora propisuje da, u slučaju prestanka radnog odnosa, poslodavac je dužan da zaposlenom koji nije iskoristio godišnji odmor u celini ili delimično, isplati novčanu naknadu umesto korišćenja godišnjeg odmora u visini prosečne plate koju je ostvario u prethodnih 12 meseci, srazmerno broju dana neiskorišćenog godišnjeg odmora. Navedeno pravo utvrđuje se i isplaćuje u skladu sa rešenjem poslodavca, u roku od 30 dana od prestanka radnog odnosa.
Kako u kontretnom slučaju nije došlo do prestanka radnog odnosa, zaposleni nema pravo na nakandu štete zbog neiskorišćenog godišnjeg odmora za 2022. godinu, mada, kako je gore navedeno, nije imao pravo ni na godišnji odmor za navedenu godinu jer je bio udaljen sa rada zbog vođenja disciplinskog postupka.