Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li je Skupština JLS posle konstituisanja nadležna da utvrdi prestanak mandata predsedniku i članovima Privremenog organa?
Članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon) propisano je da „do konstituisanja skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave koji čine predsednik i četiri člana“.
S obzirom na to da lokalna skupština, u skladu sa članom 85. stav 1. tačka 2) Zakona o lokalnoj samoupravi, ima rok od mesec dana od svog konstituisanja da izabere predsednika opštine, odnosno gradonačelnika i opštinsko odnosno gradsko veće, jasno je da se konstituisanje lokalne skupštine i izbor izvršnih organa ne mora obaviti na istoj sednici skupštine, što, dalje, znači da konstituisanjem skupštine ne prestaje mandat privremenog organa u celosti, već samo u pogledu vršenja tekućih i neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine, dok privremeni organ nastavlja da obavlja tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti predsednika opštine, odnosno gradonačelnika i opštinskog odnosno gradskog veća.
Osim toga, treba imati u vidu da privremeni organ, u skladu sa članom 86. stav 5. Zakona o lokalnoj samoupravi, obrazuje Vlada, te bi jedino ona bila nadležna da utvrđuje prestanak mandata organa koji je sama obrazovala.
Međutim, lokalna skupština može, odmah nakon izbora predsednika skupštine i postavljenja sekretara skupštine, da konstatuje da je prestao mandat privremenog organa u delu koji se odnosi na obavljanje tekućih i neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine. Naknadno, odnosno nakon izbora izvršnih organa opštine odnosno grada, skupština može da konstatuje da je privremenom organu prestao mandat u celosti. Ta konstatacija bi, dakle, bila isključivo deklaratornog dejstva, a ne utvrđujućeg.
Zakon, inače, ne propisuje obavezu utvrđivanja niti konstatovanja prestanka mandata privremenog organa, što znači da ta radnja nije neophodna u smislu zakonitosti preuzimanja odnosno vraćanja nadležnosti konstituisanoj skupštini i izabranim izvršnim organima, kao što npr. zakon ne propisuje obavezu da se prilikom konstituisanja novog saziva skupštine konstatuje ili utvrdi prestanak mandata prethodnog saziva skupštine. To bi značilo da mandat privremenog organa prestaje po sili zakona, samim nastupanjem okolnosti da je skupština konstituisana odnosno da su izabrani izvršni organi.
Kada je u opštini obrazovan Privremeni organ, ko treba da sazove konstitutivnu sednicu Skupštine nakon održanih izbora?
U skladu sa članom 65. Zakona o lokalnim izborima („Službeni glasnik RS“, broj 14/22), konstitutivnu sednicu skupštine saziva predsednik skupštine iz prethodnog saziva u roku od deset dana od dana objavljivanja rešenja o dodeli mandata na veb-prezentaciji, tako da se ta sednica održi najkasnije 30 dana od dana objavljivanja rešenja o dodeli mandata na veb-prezentaciji.
Međutim, raspuštanjem lokalne skupštine, prestaje njen mandat, što uključuje i mandate svih odbornika, pa i predsednika skupštine, usled čega on više ne može da obavlja poslove iz nadležnosti predsednika skupštine.
Zakon o lokalnim izborima ne uređuje pitanja funkcionisanja lokalne skupštine u slučaju njenog raspuštanja, što je materija Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon).
U skladu članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi, u slučaju raspuštanja lokalne skupštine, do konstituisanja novog saziva skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave koji čine predsednik i četiri člana.
U skladu sa navedenim, konstitutivnu sednicu novog saziva skupštine jedinice lokalne samouprave, nakon izbora održanih usled raspuštanja prethodnog saziva skupštine, treba da sazove predsednik privremenog organa, s obzirom na to da je privremeni organ, u skladu sa zakonom, preuzeo obavljanje neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine, u koje svakako spada i sazivanje konstitutivne sednice novog saziva skupštine.
Pravobranilac koga je postavila Skupština grada stiče uslov za starosnu penziju, a mandat na koji je postavljen traje još oko dva meseca nakon sticanja uslova za penziju. Da li je moguće da pravobranilac ostane na toj funkciji do kraja mandata i kakav bi u tom slučaju bio radno pravni status? Da li je moguće na tu funkciju ponovo postaviti isto lice, dakle penzionera, i kakav bi radno pravni status bio u tom slučaju, odnosno da li bi imao pravo na isplatu i plate i penzije?
Članom 82a stav 1. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Sl. glasnik RS", br. 34/2003, 64/2004 - odluka USRS, 84/2004 - dr. zakon, 85/2005, 101/2005 - dr. zakon, 63/2006 - odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010, 93/2012, 62/2013, 108/2013, 75/2014, 142/2014, 73/2018, 46/2019 - odluka US, 86/2019, 62/2021, 125/2022, 138/2022 i 76/2023) predviđeno je da se pravo na starosnu penziju, prevremenu starosnu penziju ostvaruje posle prestanka osiguranja.
Dakle, da bi lice ostvarilo pravo na starosnu penziju mora mu se utvrditi prestanak osiguranja, tj. prestanak radnog odnosa. Kada stekne status korisnika starosne penzije lice može ponovo biti birano, imenovano ili postavljeno na neku od funkcija u organima jedinice lokalne samouprave bez ograničenja.
Što se tiče plate funkcionera koji ima status korisnika starosne penzije kao odgovor prilažemo Mišljenje Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave br. 120-01-00105/2020-19 od 21. oktobra 2020. godine.
Da li radni odnos prestaje imenovanom i postavljenom licu danom potvrđivanja mandata za odbornika ako istog dana podnese na sednici Skupštine opštine usmenu ostavku?
Članom 30. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon) propisano je da „danom potvrđivanja odborničkog mandata licima koje je imenovala, odnosno postavila skupština jedinice lokalne samouprave, prestaje funkcija na koju su imenovani, odnosno postavljeni“.
Ostavka odbornika predstavlja jedan od načina za prestanak prethodno potvrđenog mandata odbornika pre isteka vremena na koje je odbornik izabran, propisan članom 67. stav 1. Zakona o lokalnim izborima („Službeni glasnik RS“, broj 14/22).
Iz navedenog proističe da donošenjem odluke od strane skupštine jedinice lokalne samouprave o potvrđivanju odborničkih mandata nastupaju pravne posledice iz člana 30. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi, te naknadni prestanak potvrđenog mandata, pa makar bio i istog dana, podnošenjem usmene ostavke na sednici skupštine jedinice lokalne samouprave u skladu sa članom 68. stav 4. Zakona o lokalnim izborima, nema nikakvog uticaja na nastupanje navedene pravne posledice.
Ukazujemo na to da iz formulacije člana 30. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi, da funkcija prestaje danom potvrđivanja odborničkog mandata, proističe da pravna posledica ima dejstvo na ceo dan kada je doneta odluka o potvrđivanju mandata, a ne samo od trenutka donošenja odluke o potvrđivanju mandata.
Radni odnos na nedređeno vreme je zasnovan 3. jula 2023. godine. Rešenjem je određeno 16 dana godišnjeg odmora, za period od jula do kraja decembra 2023. godine. Da li se ima pravo na preostalih 16 dana odmora (druga polovina) za period od januara do juna 2024. godine?
Član 69. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 – odluka US, 113/2017 i 95/2018 – autentično tumačenje) kaže da u svakoj kalendarskoj godini zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenom opštim aktom i ugovorom o radu, a najmanje 20 radnih dana. Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se tako što se zakonski minimum od 20 radnih dana uvećava po osnovu doprinosa na radu, uslova rada, radnog iskustva, stručne spreme zaposlenog i drugih kriterijuma utvrđenih opštim aktom ili ugovorom o radu. Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u JLS („Sl. glasnik RS“, br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022) su članom 17. propisana merila za utvrđivanje dužine godišnjeg odmora.
Članom 72. Zakona o radu predviđeno je da zaposleni ima pravo na dvanaestinu godišnjeg odmora iz člana 69. ovog zakona (srazmerni deo) za svaki mesec dana rada u kalendarskoj godini u kojoj je zasnovao radni odnos ili u kojoj mu prestaje radni odnos.
Dakle, srazmerni godišnji odmor se utvrđuje u kalendarskoj godini srazmerno vremenu provedenom u radnom odnosu, u ovom slučaju u 2023. godini, dok će mu se za 2024. godinu utvrditi pun odmor za tu godinu.