Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li gradonačelnik može sa advokatom da zaključi ugovor o delu, radi pružanja advokatskih usluga u pravnim poslovima, sporovima i pravnim radnjama pred svim sudovima, državnim organima i svim drugim trećim licima, budući da je Pravilnikom o unutrašnjoj organizacviji i sistematizaciji radnih mesta obrazovano Javno pravobranilaštvo?
U skladu sa članom 199. Zakona o radu (“Sl. glasnik RS”, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) poslodavac može sa određenim licem da zaključi ugovor o delu, radi obavljanja poslova koji su van delatnosti poslodavca, a koji imaju za predmet samostalnu izradu ili opravku određene stvari, samostalno izvršenje određenog fizičkog ili intelektualnog posla. Ugovor o delu može da se zaključi i sa licem koje obavlja umetničku ili drugu delatnost u oblasti kulture u skladu sa zakonom. Ugovor iz stava 2. ovog člana mora da bude u saglasnosti sa posebnim kolektivnim ugovorom za lica koja samostalno obavljaju delatnost u oblasti umetnosti i kulture, ako je takav kolektivni ugovor zaključen. Ugovor iz stava 1. ovog člana zaključuje se u pisanom obliku.
Iz navedenih odredbi proizilazi da se ugovor o delu može zaključiti za neki posao koji nije sistematizovan u okviru organa jedinice lokalne samouprave.
U ovom konkretnom slučaju se ne bi mogao zaključiti ugovor o delu za poslove koji su u vezi sa preduzimanjem pravnih radnji i korićšenjem pravnih sredstava radi ostvarivanja i zaštite imovinskih prava i interesa konkretne jedinice lokalne samouprave.
Da li je preuzimanje moguće samo ako se ima saglasnost radnog tela Vlade (Komisije za davanje saglasnosti) odnosno i bez nje, pod uslovom da se krećemo u okviru do 70% odliva/priliva iz prethodne godine?
Kao odgovor na pitanje prilažemo izvod iz Mišljenja Ministarstva finansija, br. 011-00-00757/2021-03
(...) Članom 27k stav 4. Zakona o budžetskom sistemu propisano je da počev od 1. januara 2021. godine ukupan broj zaposlenih na određeno vreme (izuzev u svojstvu pripravnika), lica angažovanih po ugovoru o delu, ugovoru o privremenim i povremenim poslovima, preko omladinske i studentske zadruge, kao i posredstvom agencije za privremeno zapošljavanje i lica angažovanih po drugim osnovama, kod korisnika javnih sredstava, ne može biti veći od 10% ukupnog broja zaposlenih na neodređeno vreme, osim izuzetno, uz saglasnost tela Vlade, na predlog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva finansija. Stavom 6. istog člana tog zakona propisano je da korisnik javnih sredstava koji ima manje od 50 zaposlenih na neodređeno vreme može da ima najviše do sedam zaposlenih, odnosno angažovanih lica.
Navedena ograničenja broja zaposlenih, odnosno angažovanih lica odnose se na sve korisnike javnih sredstava, koji su definisani članom 2. tačka 5) Zakona o budžetskom sistemu. Prema definiciji, korisnicima javnih sredstava smatraju se, između ostalog, direktni i indirektni korisnici budžetskih sredstava, koji su pak bliže definisani članom 2. tač. 7) i 8) tog zakona. Direktnim korisnicima budžetskih sredstava, prema definiciji, smatraju se organi i službe lokalne vlasti, što je zbirni pojam za organe i službe jedinica lokalne samouprave i teritorijalne autonomije.
S druge strane, organi jedinica lokalne samouprave propisani su članom 27. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS”, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon i 47/18), i to su: skupština opštine, predsednik opštine, opštinsko veće i opštinska uprava. Prema članu 53. tog zakona opštinska uprava obrazuje se kao jedinstveni organ, a mogu se obrazovati i opštinske uprave za pojedine oblasti u opštinama sa preko 50.000 stanovnika.
U slučaju da je obrazovano više opštinskih uprava, svaka od njih predstavlja poseban organ jedinice lokalne samouprave, što znači da svaka od njih predstavlja direktnog korisnika budžetskih sredstava, a samim tim i korisnika javnih sredstava, koji je sam po sebi širi pojam od pojma korisnika budžetskih sredstava.
S obzirom na to da se ograničenja propisana članom 27k st. 4. i 6. Zakona o budžetskom sistemu primenjuju na nivou pojedinačnog korisnika javnih sredstava, smatramo da se ukupan dozvoljeni broj zaposlenih, odnosno angažovanih lica (u zavisnosti od broja zaposlenih na neodređeno vreme) posmatra na nivou svake pojedinačne opštinske uprave, ukoliko ista nije obrazovana kao jedinstven organ. To praktično znači da u slučaju kada opštinska uprava ima manje od 50 zaposlenih na neodređeno vreme može da ima do sedam zaposlenih, odnosno angažovanih lica, dok opštinske uprave koje imaju više od 50 zaposlenih na neodređeno vreme primenjuju procenat od 10%, u smislu člana 27k stav 4. Zakona o budžetskom sistemu.
Da li u Pravilniku o platama zaposlenih u Gradskoj upravi, radna mesta imaju nazive iz Zakona o zaposlenima u AP i JLS I Uredbe o kriterijumima za razvrstavanje radnih mesta u AP i JLS ili iz Uredbe o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima?
U skladu članom 2. stav 1. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama (“Sl. glasnik RS”, br. 34/2001, 62/2006 - dr. zakon, 63/2006 - ispr. dr. zakona, 116/2008 - dr. zakoni, 92/2011, 99/2011 - dr. zakon, 10/2013, 55/2013, 99/2014, 21/2016 - dr. zakon, 113/2017 - dr. zakoni, 95/2018 - dr. zakoni, 86/2019 - dr. zakoni, 157/2020 - dr. zakoni i 123/2021 - dr. zakoni) plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u organima i organizacijama lokalne samouprave utvrđuju se na osnovu: 1) osnovice za obračun plata (u daljem tekstu: osnovica); 2) koeficijenta; 3) dodatka na platu i 4) obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plate, u skladu sa zakonom.
Članom 4. istog zakona predviđeno je da koeficijent izražava složenost poslova, odgovornost, uslove rada i stručnu spremu. Koeficijent sadrži i dodatak na ime naknade za ishranu u toku rada i regresa za korišćenje godišnjeg odmora.
Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima (“Sl. glasnik RS”, br. 44/2008 - prečišćen tekst, 2/2012, 113/2017 - dr. zakon, 23/2018, 95/2018 - dr. zakon, 86/2019 - dr. zakon, 157/2020 - dr. zakon i 123/2021 - dr. zakon), koja se primenjuje i za obračun i isplatu plata zaposlenih u organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, koeficijenti su razvrstani prema zvanjima i zanimanjima zaposlenih u organima lokalne samouprave, te smatramo da je to logika koja treba da bude primenjena i u pravilnike o koeficijentima koje donose organi JLS.
Može li da se pojasni način, postupak odnosno procedura isplate godišnje nagrade zaposlenom, koja je predviđena posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave?
Članom 54. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS”, br. 38/19, 55/20 i 51/22) propisano je da zaposleni ima pravo na godišnju nagradu. Godišnja nagrada isplaćuje se zaposlenom po pravilu jednom godišnje, a učesnici se mogu sporazumeti i o tome da se godišnja nagrada zaposlenom isplati izuzetno u više delova. O visini i načinu isplate godišnje nagrade učesnici pregovaraju u postupku izrade Zakona o budžetu za narednu godinu.
Proceduralno posmatrano, da bi se isplatila godišnja nagrada zaposlenom, pored toga što je predviđena navedenim članom kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave, potrebno je da ista bude planirana finansijskim planom budžetskog korisnika, odnosno potrebno je odlukom o budžetu lokalne vlasti bude odobrena aproprijacija za tu namenu u toj budžetskoj godini. Predlog finansijskog plana odnosno odluke o budžetu, izrađuje se na osnovu uputstva za izradu odluke o budžetu lokalne vlasti koje donosi Ministarstvo finansija. Nakon donošenja Odluke o budžetu direktni i indirektni korisnici budžeta su dužni da usklade svoje finansijske planove sa odobrenim aproprijacijama u budžetu. U tom smislu, u redovnim okolnostima, nakon dobijanja obaveštenja o odobrenim aproprijacijama na ime rashoda za isplatu godišnjih nagrada zaposlenima za budžetsku godinu i donošenja finansijskog plana, rukovodilac budžetskog korisnika može doneti odluku, rešenje o dodeli godišnje nagrade.
Napominjemo međutim da je članom 44. Zakona o budžetu Republike Srbije za 2023. godinu ("Sl. glasnik RS", br. 138/2022) u stavu 6. i stavu 7. propisano da se u skladu sa članom 2. tačka 31), članom 54. i članom 56. stav 4. Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik RS", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12, 62/13, 63/13 - ispravka, 108/13, 142/14, 68/15 - dr. zakon, 103/15, 99/16, 113/17, 95/18, 31/19, 72/19, 149/20, 118/21 i 118/21 - dr. zakon) u budžetskoj 2023. godini - neće vršiti obračun i isplata poklona u novcu, božićnih, godišnjih i drugih vrsta nagrada i bonusa i primanja zaposlenih radi poboljšanja materijalnog položaja i uslova rada, kao i drugih primanja iz člana 120. stav 1. tačka 4) Zakona o radu ("Službeni glasnik RS", br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US, 113/17 i 95/18 - autentično tumačenje), predviđenih posebnim i pojedinačnim kolektivnim ugovorima i drugim aktima, za direktne i indirektne korisnike budžetskih sredstava lokalne vlasti, osim jubilarnih nagrada za zaposlene i novčanih čestitki za decu zaposlenih. U stavu 8. istog člana Zakona o budžetu za 2023. godinu, naglašeno je dodatno da se u 2023. godini ne mogu isplaćivati zaposlenima kod korisnika budžetskih sredstava lokalne vlasti nagrade i bonusi koji prema međunarodnim kriterijumima predstavljaju nestandardne, odnosno netransparentne oblike nagrada i bonusa.
Ovakve smernice sadržane su (ponovljene) i u Uputstvu za pripremu odluke o budžetu lokalne vlasti za 2023. godinu i projekcija za 2024. i 2025. godinu (iz jula 2022. godine i ažurirano Uputstvo iz decembra 2022. godine), a što je bio slučaj i u prethodnim godinama.
Dakle, budžetski korisnici nisu mogli planirati u svojim finansijskim planovima za 2023. godinu, a samim tim ne može se ni isplaćivati - godišnja nagrada zaposlenima predviđena Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave tokom 2023. godine. Ukazujemo i da je shodno Zakonu o budžetskom sistemu, čl. 36a stav 3, postupanje suprotno smernicama iz Uputstva u izradi odluke o budžetu lokalne vlasti (u delu kojim se lokalnoj vlasti daju smernice za planiranje ukupnog obima prihoda, mase sredstava za plate, broja zaposlenih i subvencija u odluci o budžetu), postavljeno kao osnov za moguću obustavu prenosa transfernih sredstava iz budžeta Republike Srbije, odnosno pripadajućeg dela poreza na zarade i poreza na dobit pravnih lica, do momenta dok se odluka o budžetu ne uskladi sa uputstvom.
Kojim aktom su utvrđene teže bolesti u smislu člana 21. stav 1. tačka 11. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Službeni glasnik Republike Srbije" br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022)?
Član 21. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022) utvrđuje osnove i načine ostvarivanja prava na plaćeno odsustvo sa rada zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave. U tom članu se između ostalog kaže da zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo u slučaju teže bolesti člana uže porodice u trajanju od 7 radnih dana (član 21. stav 1. tačka 11 PKU). Isti član u stavu 2. kaže da se članovima uže porodice smatraju bračni drug, vanbračni drug, deca rođena u braku i van braka, rođena braća i sestre, braća i sestre po ocu i majci, roditelji, usvojilac, usvojenik, pastorak i štićenik, dok u stavu 6. kaže da se plaćeno odsustvo odobrava na pismeni zahtev zaposlenog, pod uslovom da je zaposleni priložio odgovarajuću dokumentaciju (dokaz o postojanju pravnog osnova za korišćenje plaćenog odsustva).
Što se tiče akta koji reguliše teže bolesti, samim Kolektivnih ugovorom nije regulisano šta se smatra težom bolešću, a nema ni upućujućih odredbi na primenu drugih propisa kojima je definisana teža bolest. Iz navedenih razloga smatramo da se u svakom konkretnom slučaju prilikom odlučivanja o pravu na plaćeno odsustvo, postojanje osnova teže bolesti člana uže porodice utvrđuje na osnovu priložene odgovarajuće medicinske dokumentacije, iz koje treba da proizilazi da zdravstveno stanje, odnosno bolest člana uže porodice zaposlenog ima kvalifikaciju teže bolesti ili predstavlja težu bolest za to lice.