Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeUkoliko zamenik predsednika opštine podnese ostavku na mesto zamenika predsednika opštine i zahtev za dodelu odborničkog mandata, a predsednica Skupštine bude izabrana na mesto zamenice predsednika opštine, da li se smatra da je njeno odborničko mesto upražnjeno pa se postupa po članu 74 Zakona o lokalnim izborima i odbornički mandat dodeljuje u ovom slučaju bivšem zameniku predsednika opštine ili se postupa po članu 72. i mandat dodeljuje sledećem kandidatu sa izborne liste?
Članom 74. Zakona o lokalnim izborima propisano je da odbornik kojem je mandat prestao pošto je izabran na funkciju predsednika opštine, zamenika predsednika opštine ili člana opštinskog veća može po prestanku te funkcije podneti zahtev da mu se ponovo dodeli mandat u istom sazivu skupštine ako postoji upražnjeno odborničko mesto koje pripada njegovoj izbornoj listi.
U konkretnom slučaju, predsednici Skupštine opštine je izborom na funkciju zamenika predsednika opštine prestao mandat odbornika u Skupštini opštine, kako je to propisano članom 43. stav 5. Zakona o lokalnoj samoupravi, što znači da je njeno odborničko mesto postalo upražnjeno i sada je na opštinskoj izbornoj komisiji da to mesto popuni.
Pošto je navdeno da postoji zahtev bivšeg zamenika predsednika opštine da mu se ponovo dodeli odbornički mandat u istom sazivu skupštine, opštinska izborna komisija treba da, primenom člana 74. Zakona o lokalnim izborima, podnosiocu zahteva dodeli mandat koji je prestao novoizabranom zameniku predsednika opštine, naravno pod uslovom da su i podnosilac tog zahteva i novoizabrani zamenik predsednika opštine izabrani za odbornike sa iste izborne liste, kako je to propisano članom 74. Zakona o lokalnim izborima.
Kod korisnika javnih sredstava u 2021. godini radni odnos na neodređeno vreme je prestao jednom zaposlenom. Da li u 2022. godini isti ima pravo da zaposli jedno lice na neodređeno vreme bez traženja saglasnosti Komisije za davanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava?
U skladu sa članom 27k Zakona o budžetskom sistemu ("Sl. glasnik RS", br. 54/2009, 73/2010, 101/2010, 101/2011, 93/2012, 62/2013, 63/2013 - ispr., 108/2013, 142/2014, 68/2015 - dr. zakon, 103/2015, 99/2016, 113/2017, 95/2018, 31/2019, 72/2019, 149/2020 i 118/2021) između ostalog je predviđeno da u periodu od 1. januara 2021. godine do 31. decembra 2023. godine korisnicima javnih sredstava dozvoljeno je da bez posebnih dozvola i saglasnosti u tekućoj kalendarskoj godini prime u radni odnos na neodređeno vreme i radni odnos na određeno vreme u svojstvu pripravnika do 70% ukupnog broja lica kojima je prestao radni odnos na neodređeno vreme po bilo kom osnovu u prethodnoj kalendarskoj godini (umanjen za broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u toj kalendarskoj godini), dok o prijemu novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika iznad tog procenta odlučuje telo Vlade, na predlog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva. Izuzetno od stava 1. ovog člana, telo Vlade iz stava 1. ovog člana može jednim aktom dati saglasnost novoosnovanom korisniku javnih sredstava na broj lica koji taj korisnik može primiti u radni odnos na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u kalendarskoj godini u kojoj je osnovan. Zapošljavanje iz st. 1. i 2. ovog člana može se realizovati ukoliko korisnik javnih sredstava ima obezbeđena sredstva za plate, odnosno zarade, sa pripadajućim porezom i doprinosima za novozaposlene, kao i pod uslovima i u skladu sa procedurama predviđenim posebnim propisima.
U ovom konkretnom slučaju, s obzirom da je jednom licu prestao radni odnos u 2021. godini, korisnik javnih sredstava će imati mogućnost da zaposli jedno lice u 2022. godine, ako nije bilo nijednog novozaposlenog na neodređeno vreme u 2021. godini. U tom slučaju od jednog prestanka radnog odnosa nema umanjenja za novozaposlene i 70% u odnosu na to je 0,7, što se zaokružuje na 1.
Da li opštinski komunalni inspektor koji ima stečeno više obrazovanje, a kom je sistematizacijom radnih mesta predviđeno da vrši inspekcijski nadzor nad sprovođenjem Zakona o trgovini, mora da ima položen poseban stručni ispit za tržišnog inspektora?
Stavom 4. Zakona o trgovini („Sl. glasnik RS”, broj 52/19), propisano je da “Lice koje obavlja poslove tržišnog inspektora mora da ima stečeno visoko obrazovanje na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije - master, specijalističke akademske studije, specijalističke strukovne studije), odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine, odnosno druge uslove određene zakonom koji uređuje prava i dužnosti državnih službenika, drugim propisom i aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Мinistarstvu, kao i položen ispit za inspektora, u skladu sa zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor i poseban stručni ispit za tržišnog inspektora”.
Stavom 6. Zakona o trgovini propisano je da komunalni inspektor koji obavlja poslove poverene tim zakonom, mora da ima položen ispit za inspektora, u skladu sa zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor i poseban stručni ispit za tržišnog inspektora.
Stepen stručne spreme komunalnog inspektora navedenim zakonom nije decidno propisan, što stvara nedoumice s obzirom na uslove koje u pogledu stepena stručne spreme za komunalnog inspektora opštine propisuje Zakon o komunalnim delatnostima.
Polazeći od toga da komunalni inspektor u vršenju nadzora nad primenom Zakona o trgovini u okviru poverenog delokruga ima ista ovlašćenja i dužnosti kao tržišni inspektor, prema našem mišljenju, može se zaključiti da i komunalni inspektor mora ispunjavati uslove u pogledu stepena stručne spreme, propisane za tržišnog inspektora, tačnije, za lice koje obavlja poslove tržišnog inspektora.
Budući da se pitanje odnosi na “tumačenje” pojedinih odredaba Zakona o trgovini, napominjemo da merodavno mišljenje o primeni ovih odredaba može dati ministarstvo nadležno za poslove trgovine u skladu sa članom 80. Zakona o državnoj upravi.
Pitanje koje se odnosi na donošenje rešenja o polaganju ispita uređeno je Pravilnikom o programu i načinu polaganja posebnog stručnog ispita za tržišnog inspektora („Sl. glasnik RS“, broj 59/11) koji se primenjuje do donošenja podzakonskih akata na osnovu ovlašćenja iz Zakona o trgovini („Sl.glasnik RS“, broj 52/19).
Članom 8. navedenog pravilnika, o zahtevu za polaganje posebnog stručnog ispita za tržišnog inspektora odlučuje ministar rešenjem koje se dostavlja podnosiocu zahteva. Prema našem mišljenju ta odredba i dalje važi s obzirom da nije u suprotnosti sa odredbama sada važećeg Zakona o trgovini.
S obzirom da se važećim Zakonom o lokalnim izborima ne zahteva pribavljanje pisane saglasnosti kandidata za odbornika da prihvata mandat, da li to znači da OIK obavezno dodeljuje, a skupstina opštine potvrđuje mandat odbornika, prvom sledećem kandidatu za odbornika kome nije dodeljen mandat, bez obzira na to da li on prihvata/ne prihvata mandat za odbornika? Da li je u slučaju iz člana 74. Zakona o lokalnim izborima, neophodno pribaviti i izjavu kandidata za odbornika kojem bi bio dodeljen mandat kao sledećem kandidatu za odbornika po redosledu sa iste izborne liste (u smislu člana 72. stav 1. navedenog zakona)?
Što se tiče prvog dela pitanja, odredbe čl. 72. i 73. novog Zakona o lokalnim izborima, koje regulišu popunjavanje upražnjenih odborničkih mesta u skupštini opštine/grada, više ne propisuju obavezu pribavljanja saglasnosti kandidata za odbornika pre dodele odborničkog mandata.
To znači da izborna komisija donosi rešenje kojim se mandat dodeljuje prvom sledećem kandidatu na izbornoj listi, vodeći, pri tome, jedino računa o tome da li je odbornik kome je prestao mandat izabran sa koalicione izborne liste ili sa izborne liste političke stranke odnosno grupe građana.
Izborna komisija, dakle, ne mora da traži saglasnost kandidata kome treba da se dodeli mandat, već to radi automatski, i to u roku od dva dana od dana kada je skupština opštine/grada donela odluku kojom je konstatovan prestanak mandata prethodnom odborniku, kako je to propisano članom 72. stav 1. Zakona o lokalnim izborima. Volja kandidata, dakle, u slučaju popune upražnjenog odborničkog mesta je irelevantna i on, u slučaju da ne želi da bude odbornik, na raspolaganju ima mogućnost podnošenja ostavke nakon što mu se mandat potvrdi od strane skupštine opštine/grada.
Očigledno je da je novim Zakonom o lokalnim izborima postupak popune mandata predviđen kao hitan, radi što bržeg uspostavljanja uslova za rad skupštine u punom kapacitetu i bez pribavljanja saglasnosti novog odbornika.
Ovakvo rešenje olakšava rad lokalnih izbornih komisija, jer je prethodno zakonsko rešenje, koje je propisivalo obavezu pribavljanja saglasnosti, ostajalo nedorečeno u situaciji u kojoj kandidat ne bi dostavio potrebnu saglasnost ili bi dostavio negativnu izjavu o nedavanju te saglasnosti.
Povodom drugog dela pitanja, koji se odnosi na član 74. Zakona o lokalnim izborima i ponovno dodeljivanje mandata odborniku kojem je mandat prestao pošto je izabran na funkciju gradonačelnika/predsednika opštine, zamenika gradonačelnika/zamenika predsednika opštine ili člana gradskog veća/člana opštinskog veća, mandat se dodeljuje pod dva uslova propisana zakonom, a to je da, prvo, postoji zahtev lica kojem je prestala neka od navedenih funkcija da mu se ponovo dodeli odbornički mandat u istom sazivu skupštine i, drugo, da postoji upražnjeno odborničko mesto koje pripada izbornoj listi sa koje je izabrano to lice. Dakle, nikakve druge saglasnosti bilo kog lica, pa ni kandidata kojem bi mandat bio dodeljen da nije podnet zahtev za ponovno dodeljivanje mandata, nisu zakonom predviđene, tako da nisu ni potrebne da bi izborna komisija ponovo dodelila odbornički mandat na osnovu člana 74. Zakona o lokalnim izborima pod navedenim uslovima.
Kod popunjavanja radnog mesta u zvanju mlađi savetnik, na osnovu javnog konkursa, da li se može smatrati da kandidat koji je radio na određeno vreme na radnom mestu sa VSS-240 ESPB bodova i ima godinu dana radnog iskustva u struci (bez obavljanja pripravničkog staža na osnovu konkursa), ispunjava uslove konkursa vezano za radno iskustvo?
Članom 63. stav 2. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon) propisano je da za rad na poslovima u zvanju mlađeg savetnika službenik mora da ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu i završen pripravnički staž ili najmanje pet godina provedenih u radnom odnosu kod poslodavca iz člana 1. st. 1. i 2. ovog zakona.
Prema tome, na poslove u zvanju mlađi savetnik može da se zaposli lice koje pored uslova u pogledu obrazovanja ispunjava i uslov da ima završen pripravnički staž ili najmanje pet godina provedenih u radnom odnosu kod tog poslodavca.
Član 126. istog zakona kaže da svojstvo pripravnika može steći lice koje nije bilo u radnom odnosu, odnosno na radu van radnog odnosa, kao i lice koje je provelo na radu vreme kraće od vremena utvrđenog za pripravnički staž s tim stepenom obrazovanja. Vreme provedeno u radnom odnosu kod drugog poslodavca ne uračunava se u pripravnički staž ukoliko poslovi koje je to lice obavljalo ne odgovaraju stepenu i vrsti stručne spreme za koji se pripravnički staž sprovodi. Pripravnik zasniva radni odnos na određeno vreme, posle sprovedenog javnog konkursa. Izuzetno od stava 3. ovog člana, ako je nakon sprovedenog javnog konkursa za obavljanje pripravničkog staža primljeno lice koje je službenik u radnom odnosu na neodređeno vreme kod poslodavca, službenik se raspoređuje na radno mesto na kojem se obavlja pripravnički staž u statusu pripravnika, do okončanja trajanja pripravničkog staža. Službeniku iz stava 4. ovog člana, za vreme obavljanja pripravničkog staža miruju prava i obaveze iz radnog odnosa u organu, službi ili organizaciji u kojem je zasnovao radni odnos na neodređeno vreme.
Član 127. istog zakona dalje kaže da pripravnički staž za pripravnike sa visokim obrazovanjem stečenim na osnovnim akademskim studijama u obimu od 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, traje jednu godinu. Pripravnički staž za pripravnika sa visokim obrazovanjem stečenim na osnovnim akademskim studijama u obimu od 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju do tri godine, traje devet meseci. Pripravnički staž za pripravnike sa stečenim srednjim obrazovanjem u četvorogodišnjem trajanju, traje šest meseci. Pripravniku koji iz opravdanih razloga odsustvuje s rada duže od jednog meseca produžava se pripravnički staž onoliko koliko je trajalo odsustvo. Za vreme trajanja pripravničkog staža pripravnik ostvaruje prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa u skladu sa zakonom.
Dakle, ukoliko je lice provelo najmanje godinu dana u radnom odnosu na poslovima koji odgovaraju stepenu i vrsti stručne spreme za koji se pripravnički staž sprovodi, njemu se ne može utvrditi svojstvo pripravnika, te s toga se može smatrati da ima završen pripravnički staž i ispunjava uslove predviđene za zvanje “mlađi savetnik”.