Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li lice zaposleno u opštinskoj upravi koje je imenovano u privremeni školski odbor odlukom Vlade o osnivanju srednje škole, može biti odlukom skupštine opštine imenovano u školski odbor osnovne škole iz reda predstavnika na predlog JLS shodno odredbama Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja?
Imenovanje privremenog organa upravljanja propisano je članom 118. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja i to: Ministar imenuje privremeni organ upravljanja ustanove ako jedinica lokalne samouprave ne imenuje organ upravljanja do isteka mandata prethodno imenovanim članovima organa upravljanja. Mandat privremenog organa upravljanja ustanove traje do imenovanja novog organa upravljanja od strane jedinice lokalne samouprave.
Članom 116. stav 5 istog zakona propisano je da: članove organa upravljanja ustanove imenuje i razrešava skupština jedinice lokalne samouprave, a predsednika biraju članovi većinom glasova od ukupnog broja članova organa upravljanja. Takođe u članu 116. stav 9 tačka 4) propisano je da člana organa upravljanja ne može da bude predloženo ili imenovano lice koje je već imenovano za člana organa upravljanja druge ustanove.
Nadležnosti privremeni organ upravljanja su iste kao i organ upravljanja, i shodno tome isto lice ne može biti predloženo i imenovano za člana organa upravljanja u dve ustanove.
Imajući u vidu da se pitanje odnosi i na sprečavanje sukoba interesa, svakako je potrebno obratiti se za zvanično mišljenje Agnciji za sprečavanje korupcije.
Da li se licu priznaje radni staž iz BiH, gde je radio u opštini kao inspektor za poljoprivredu, za obračun plate kao minuli radni staž?
Član 108. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) kaže sledeće:
“Zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu, i to:
1) za rad na dan praznika koji je neradni dan - najmanje 110% od osnovice;
2) za rad noću, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade - najmanje 26% od osnovice;
3) za prekovremeni rad - najmanje 26% od osnovice;
4) po osnovu vremena provedenog na radu za svaku punu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu kod poslodavca (u daljem tekstu: minuli rad) - najmanje 0,4% od osnovice.
Pri obračunu minulog rada računa se i vreme provedeno u radnom odnosu kod poslodavca prethodnika iz člana 147. ovog zakona, kao i kod povezanih lica sa poslodavcem u skladu sa zakonom.
Ako su se istovremeno stekli uslovi po više osnova utvrđenih u stavu 1. ovog člana, procenat uvećane zarade ne može biti niži od zbira procenata po svakom od osnova uvećanja.
Opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama.
Osnovicu za obračun uvećane zarade čini osnovna zarada utvrđena u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.”
Član 2. istog zakona kaže da se odredbe ovog zakona primenjuju na zaposlene koji rade na teritoriji Republike Srbije, kod domaćeg ili stranog pravnog, odnosno fizičkog lica (u daljem tekstu: poslodavac), kao i na zaposlene koji su upućeni na rad u inostranstvo od strane poslodavca ako zakonom nije drukčije određeno. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene u državnim organima, organima teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i javnim službama, ako zakonom nije drukčije određeno. Odredbe ovog zakona primenjuju se i na zaposlene kod poslodavaca u oblasti saobraćaja, ako posebnim propisom nije drukčije određeno. Odredbe ovog zakona primenjuju se na zaposlene strane državljane i lica bez državljanstva koji rade kod poslodavca na teritoriji Republike Srbije, ako zakonom nije drukčije određeno.
Član 5. istog zakona dalje kaže da je zaposleni, u smislu ovog zakona, fizičko lice koje je u radnom odnosu kod poslodavca. Poslodavac, u smislu ovog zakona, jeste domaće, odnosno strano pravno ili fizičko lice koje zapošljava, odnosno radno angažuje, jedno ili više lica.
Dakle, zaposleni će ostvariti pravo na minuli rad za godine rada kod domaćeg, odnosno stranog pravnog ili fizičkog lica koje zapošljava, odnosno radno angažuje, jedno ili više lica na teritoriji Republike Srbije, ukoliko kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu ili ugovorom o radu nije drugačije predviđeno.
S obzirom da je jedno od merila za uvećanje zakonskog minimuma od 20 dana godišnjeg odmora i merilo po osnovu doprinosa na radu, na koji način sprovesti utvrđivanje da li je nameštenik ostvario rezultate rada?
Članom 17. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022) predviđeno je sledeće:
“Dužina godišnjeg odmora zaposlenog utvrđuje se tako što se zakonski minimum od 20 radnih dana uvećava prema sledećim kriterijumima, i to:
1) Po osnovu doprinosa na radu:
(1) službeniku sa ocenom "ističe se" - za 5 radnih dana,
(2) službeniku sa ocenom "dobar" - za 3 radna dana,
(3) namešteniku koji je ostvario rezultate rada - 3 radna dana;
2) Po osnovu stručne spreme, odnosno obrazovanja:
(1) zaposlenom sa visokim obrazovanjem stečenim na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu i zaposlenom sa stečenim visokim obrazovanjem na osnovnim akademskim studijama u obimu od 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju do tri godine - za 5 radnih dana,
(2) zaposlenom sa srednjom školskom spremom - za 3 radna dana,
(3) zaposlenom sa ostalim stepenima školske spreme - za 1 radni dan;
3) Po osnovu godina rada provedenih u radnom odnosu:
(1) zaposlenom preko 30 godina rada provedenih u radnom odnosu - za 5 radnih dana,
(2) zaposlenom od 25 do 30 godina rada provedenih u radnom odnosu - za 4 radna dana,
(3) zaposlenom od 15 do 25 godina rada provedenih u radnom odnosu - za 3 radna dana,
(4) zaposlenom od 5 do 15 godina rada provedenih u radnom odnosu - za 2 radna dana,
(5) zaposlenom do 5 godina rada provedenih u radnom odnosu - za 1 radni dan;
4) Po osnovu uslova rada:
(1) za rad na radnim mestima sa povećanim rizikom - za 3 radna dana,
(2) za rad na radnom mestu na kojem je uvedeno skraćeno radno vreme - za 10 radnih dana,
(3) za noćni rad - za 2 radna dana;
5) Zaposlenoj osobi sa invaliditetom - za 5 radnih dana;
6) Po osnovu brige o deci i članovima uže porodice:
(1) roditelju, usvojitelju, staratelju ili hranitelju sa jednim maloletnim detetom - za 2 radna dana, a za svako naredno maloletno dete po 1 radni dan,
(2) samohranom roditelju sa detetom do 14 godina - za 3 radna dana, s tim što se ovaj broj dana uvećava za po 2 radna dana za svako naredno dete mlađe od 14 godina,
(3) zaposlenom koji se stara o članu uže porodice koji je ometen u razvoju, ima teško telesno oštećenje ili bolest usled koje je potpuno ili vrlo slabo pokretan - za 5 radnih dana.
Rukovodilac u svrhu primene merila iz stava 1. tačka 1) ovog člana, prati rad nameštenika i u godišnjem izveštaju o njegovom radu koji donosi do kraja decembra tekuće godine za tu godinu utvrđuje da li je nameštenik ostvario rezultate rada.
Godišnji odmor, koji se utvrdi nakon primene svih kriterijuma, ne može se koristiti u trajanju dužem od 35 radnih dana.
Zaposleni sa navršenih 30 godina rada provedenih u radnom odnosu ima pravo na godišnji odmor u trajanju od 35 radnih dana.
Samohranim roditeljom u smislu ovog člana smatra se roditelj koji sam vrši roditeljsko pravo, kada je drugi roditelj nepoznat, ili je umro, ili sam vrši roditeljsko pravo na osnovu odluke suda ili kada samo on živi sa detetom, a sud još nije doneo odluku o vršenju roditeljskog prava i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom kojim se uređuju porodični odnosi.”
Što se tiče godišnjeg izveštaja o radu nameštenika, o kome govori stav 2 člana 17. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u JLS, on nema posebno propisanu formu, kao ni sam način praćenja tog rada, tako da se kod izveštaja može koristiti slobodna forma izveštavanja, s tim da je potrebno navesti da li je nameštenik ostvario rezultate rada, kako bi mogao da se primeni ovaj kriterijum za dužinu godišnjeg odmora. Preporučuje se svakako da rukovodila organa ili rukovodilac unutrašnje organizacione jedinice u kojoj su zaposleni nameštenici usvoji proceduru za način praćenja i izveštavanje o radu nameštenika, kako bi se postigla ujednačenost i objektivnost u ovom postupku.
Da li se popunjava obrazac kompetencija za radno mesto nameštenika?
U skladu sa članom 16a. Zakona o zaposlenima u AP i JLS („Službeni glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018, 114/2021) procesi upravljanja ljudskim resursima u organima autonomnih pokrajina i jedinicama lokalne samouprave zasnivaju se na kompetencijama potrebnim za delotvorno obavljanje poslova u organu, službi i organizaciji autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Kompetencije, u smislu ovog zakona, predstavljaju skup znanja, veština, osobina, stavova i sposobnosti koje službenik poseduje, a koji oblikuju njegovo ponašanje i vode postizanju očekivane radne uspešnosti na radnom mestu.
Iz navedenog zaključujemo da zakon uređuje kompetencije potrebne za rad službenika u jedinicama lokalne samouprave ne i nameštenika, tako da se obrasci kompetencije ne popunjavaju za nameštenike.
Da li funkcioner koji je radio u javnoj agenciji koja je osnovana zakonom, čiji se rad finansirao iz budžeta Republike Srbije i na čije zaposlene se primenjivao zakon koji se odnosi na državne službenike, ima pravo na jubilarnu nagradu kao funkcioner JLS po kolektivnom ugovoru, odnosno da li se radni staž u javnim agencijama može priznati kao merodavan za određivanje prava na jubilarnu nagradu? Takođe, da li se rad funkcionera JLS u osnovnoj i srednjoj školi, odnosno na fakultetu čiji je osnivač Republika Srbija računa u ovaj staž?
Članom 50. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave („Sl. glasnik RS“, br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022) je propisano:
“Zaposleni ima pravo na jubilarnu novčanu nagradu u visini prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa po zaposlenom u Republici Srbiji prema objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike, za poslednji mesec u prethodnoj kalendarskoj godini u odnosu na kalendarsku godinu u kojoj se jubilarna nagrada ostvaruje, s tim što se visina novčane nagrade uvećava za 30% i to:
1) Za 10 godina rada u radnom odnosu - u visini mesečne prosečne zarade bez poreza i doprinosa,
2) Za 20 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 1) ovog stava uvećane za 30%,
3) Za 30 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 2) ovog stava uvećane za 30%,
4) Za 35 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 3) ovog stava uvećane za 30%,
5) Za 40 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 4) ovog stava uvećane za 30%.
Zaposleni ostvaruje pravo na jubilarnu nagradu za navršenih 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvarivao prava iz radnog odnosa.
U slučaju da je poslodavac preuzeo poslove i zaposlene od drugog poslodavca kao uslov za ostvarivanje prava na jubilarnu nagradu računaju se i godine rada u radnom odnosu kod prethodnog poslodavca.
Jubilarna nagrada se isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja ovog prava.
Zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu kod poslodavca, ako to pravo u kalendarskoj godini nije ostvario u drugom državnom organu, organu autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave u kojem je radio pre rada kod poslednjeg poslodavca.
Pravo iz stava 1. ovog člana, ostvaruju svi zaposleni koji počev od 22. marta 2019. godine navršavaju 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada u radnom odnosu u skladu sa ovim članom.“
U Zakonu o državnim službenicima („Sl. glasnik RS“, br. 79/2005, 81/2005 - ispr., 83/2005 - ispr., 64/2007, 67/2007 - ispr., 116/2008, 104/2009, 99/2014, 94/2017, 95/2018 i 157/2020) se u članu 2. kaže da je državni službenik lice čije se radno mesto sastoji od poslova iz delokruga organa državne uprave, sudova, javnih tužilaštava, Državnog pravobranilaštva, službi Narodne skupštine, predsednika Republike, Vlade, Ustavnog suda i službi organa čije članove bira Narodna skupština (u daljem tekstu: državni organi) ili s njima povezanih opštih pravnih, informatičkih, materijalno-finansijskih, računovodstvenih i administrativnih poslova. Državni službenici nisu narodni poslanici, predsednik Republike, sudije Ustavnog suda, članovi Vlade, sudije, javni tužioci, zamenici javnih tužilaca i druga lica koja na funkciju bira Narodna skupština ili postavlja Vlada i lica koja prema posebnim propisima imaju položaj funkcionera. Nameštenik je lice čije se radno mesto sastoji od pratećih pomoćno-tehničkih poslova u državnom organu.
Dakle, imajući u vidu navedeno, licu će se priznati staž za jubilarnu nagradu ukoliko su ispunjeni uslovi iz člana 50. Posebnog kolektivnog ugovora licu, to jest, da je staž ostvaren u organu jedinice lokalne samouprave, autonomne pokrajine ili u državnom organu. Što se tiče staža ostvarenog u osnovnoj ili srednjoj školi, odnosno u nekoj visokoškolskoj ustanovi, taj staž se neće priznati za jubilarnu nagradu jer se radi o stažu ostvarenom u ustanovi a ne u organu jedinice lokalne samouprave, autonomne pokrajine ili u državnom organu.
U svakom slučaju, rukovodilac organa koji odlučuje u konkretnom slučaju će odlučiti o ovom pravu kada sagleda sve činjenice.