Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeŠta se tačno podrazumeva pod naučnom oblasti “pravne nauke“, s obzirom da se često na konkursima za određena mesta službenika na položaju kao uslov traži visoko obrazovanje iz naučne oblasti „pravne nauke“. Sa kojim sve diplomama kandidati ispunjavaju uslove da su završili pravne nauke. Da li se i diploma policijske akademije treće ili četvrte godine smatra oblašću „pravnih nauka“?
Pravilnikom o listi stručnih, akademskih i naučnih naziva ("Službeni glasnik RS", br. 53/2017, 114/2017, 52/2018, 21/2019.), koji je utvrdio Nacionalni savet za visoko obrazovanje, definisana je Lista stručnih, akademskih i naučnih naziva sa naznakom zvanja odgovarajućeg stepena studija iz odgovarajućih obrazovno-naučnih i obrazovno-umetničkih oblasti i skraćenice tih naziva.
Da li se na lice koje je izabrano na konkursu i prošlo obuku i položilo ispit za obavljanje poslova komunalnog milicionara po Zakonu o komunalnoj miliciji (Lex specialis), a u kome nema pojašnjenja odredaba o pripravničkom stažu, primenjuje čl. 125. i 126. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018 i 113/2017 - dr. zakon)? Da li je za buduće zaposlene komunalne milicionare obavezan pripravnički staž prilikom zaposlenja na neodređeno vreme, koliko dugo i od čega zavisi dužina pripravničkog staža? Da li je pripravnički staž obavezan samo za lica koja zasnivaju radni odnos u komunalnoj miliciji, a nisu predhodno radila u organima lokalne samouprave, državne uprave ili državnim službama? Da li poslodavac može ili mora da gore navedenim licima odredi Rešenjem pripravnički staž i koliko dugo?
Članom 35. Zakona o komunalnoj miliciji („Sl. glasnik RS“, broj 49/19) je propisano:
„Komunalni milicionar, pored uslova predviđenih propisima iz člana 34. ovog zakona, mora da ispunjava i posebne uslove, i to da:
Psihofizičku sposobnost iz stava 1. tačka 1) ovog člana utvrđuje Zavod za zdravstvenu zaštitu radnika Ministarstva unutrašnjih poslova i izdaje lekarsko uverenje o tome na način predviđen za proveru psihofizičke sposobnosti policijskih službenika.
Izuzetno, u radni odnos za obavljanje poslova komunalnog milicionara može se primiti policijski službenik u statusu ovlašćenog službenog lica, preuzimanjem iz Ministarstva unutrašnjih poslova, pod uslovom da ispunjava i ostale uslove predviđene ovim zakonom.
Na popunjavanje radnih mesta komunalnih milicionara putem preuzimanja na osnovu stava 3. ovog člana, shodno se primenjuju propisi koji se odnose na preuzimanje službenika“.
S druge strane, članom 34. Zakona o komunalnoj miliciji je predviđeno da na prava i dužnosti iz radnog odnosa komunalnih milicionara primenjuju se propisi koji uređuju prava i dužnosti iz radnog odnosa zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave, ako ovim zakonom nije drukčije uređeno.
Međutim, u kontekstu postavljenog pitanja ključan je član 37. Zakona o komunalnoj miliciji, kojim je predviđeno sledeće:
„Stručno osposobljavanje za obavljanje poslova komunalnog milicionara sprovodi se pre polaganja ispita za komunalnog milicionara.
Nadležni organ jedinice lokalne samouprave sa nezaposlenim licem (u daljem tekstu: kandidat za komunalnog milicionara) zaključuje ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja za obavljanje poslova komunalnog milicionara i polaganje ispita za komunalnog milicionara.
Ugovor iz stava 2. ovog člana zaključuje se najduže na godinu dana.
Uslovi i način izbora kandidata za komunalnog milicionara za stručno osposobljavanje iz stava 1. ovog člana, elementi ugovora o stručnom osposobljavanju, kao i prava i obaveze kandidata za komunalnog milicionara i organa jedinice lokalne samouprave po okončanju stručnog osposobljavanja i druga pitanja od značaja za stručno osposobljavanje, utvrđuje nadležni organ jedinice lokalne samouprave.
Program stručnog osposobljavanja za obavljanje poslova komunalnog milicionara, koji obavezno sadrži stručno-teorijski deo i praktični deo programa, način provere stručne osposobljenosti kandidata za komunalnog milicionara, način vrednovanja i verifikacije programa i projekciju troškova programa po jednom učesniku, sporazumno donose ministar nadležan za sistem lokalne samouprave i ministar nadležan za unutrašnje poslove.
Program stručnog osposobljavanja iz stava 5. ovog člana i proveru stručne osposobljenosti kandidata za komunalnog milicionara sprovodi ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove, u saradnji sa ministarstvom nadležnim za sistem lokalne samouprave.
Po sprovedenom programu stručnog osposobljavanja iz stava 5. ovog člana i provere stručne osposobljenosti kandidata za komunalnog milicionara, ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove dostavlja nadležnom organu jedinice lokalne samouprave uverenje (sertifikat) o ostvarenom uspehu kandidata za komunalnog milicionara.
Troškovi stručnog osposobljavanja iz stava 1. ovog člana obezbeđuju se u budžetu jedinice lokalne samouprave“.
S obzirom na odredbe citiranog člana 37. Zakona o komunalnoj miliciji nema mesta primeni odredbi Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave koje regulišu položaj pripravnika i pripravničkog staža.
U slučaju iz člana 54. stav 1. Zakona o zaposlenima u AP i JLS, koji organ vrši raspoređivanje ukoliko postoji upražnjeno radno mesto na koje se može rasporediti službenik na položaju, koji je dao ostavku i kome je proteklo vreme (mandat), odnosno ako je organ ukinut?
Članom 54. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS, broj 21/16, 113/17, 95/18, 119/17 - dr. zakon, 95/18 – dr. - zakon) je propisano:
“Službenik kome je prestao rad na položaju iz razloga utvrđenih članom 51. tač. 1), 2) i 10) ovog zakona ima pravo da kod poslodavca bude raspoređen na drugo radno mesto za koje ispunjava uslove.
Ukoliko ne postoji radno mesto na koje može biti raspoređen, službenik ima pravo na naknadu plate u trajanju od tri meseca u visini koju je imao u vreme prestanka rada na položaju, iz razloga utvrđenih članom 51. tač. 1) i 10) ovog zakona.
Pravo na naknadu plate iz stava 2. ovog člana može se izuzetno produžiti do tri meseca ukoliko u tom vremenu službenik stiče pravo na penziju.
Pravo iz stava 2. ovog člana prestaje pre isteka roka od tri meseca, zasnivanjem radnog odnosa ili sticanjem prava na penziju prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju.
Službenik pravo iz st. 2. i 3. ovog člana ostvaruje kod poslodavca kod koga je ostvarivao prava po osnovu rada na položaju.
Pravo iz st. 2. i 3. ovog člana, po zahtevu službenika, utvrđuje organ nadležan za njegovo postavljenje.
Zahtev za ostvarivanje prava iz stava 2. ovog člana, službenik može uputiti najkasnije u roku od 15 dana od dana prestanka rada na položaju, s tim što pravo iz stava 2. ovog člana ostvaruje od narednog dana od dana prestanka rada na položaju”.
Razlozi predviđeni prvim stavom citiranog člana 54. su protek vremena na koje je službenik na položaju postavljen, podnošenje pismene ostavke od strane službenika na položaju i ukidanje položaja.
S obzirom da je članom 4. istog zakona propisano da za službenike i nameštenike u jedinicama lokalne samouprave, prava i dužnosti u ime poslodavca, vrši načelnik gradske ili opštinske uprave ako je obrazovana kao jedinstven organ, odnosno načelnik uprave za pojedine oblasti, ili načelnik uprave gradske opštine odnosno, eventualno, vršilac dužnosti shodno članu 56. zakona, to se ima primeniti i u slučaju raspoređivanja iz člana 54. stav 1. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave i to na situacije proteka vremena na koje je službenik na položaju postavljen i podnošenja pismene ostavke od strane službenika na položaju.
Zakon o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave u članu 13. propisuje da funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju: isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen, podnošenja ostavke i razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa. radi se o zaposlenom Opštinske uprave koji je izabran na funkciju zamenika predsednika opštine i shodno tome mu miruje radni odnos u Opštinskoj upravi. On u skorije vreme navršava 65 godina života i ima više od 15 godina staža osiguranja. Imajući u vidu da funkcioneru (zamenik predsednika opštine) mandat traje do isteka mandata skupštine, da li u ovom slučaju treba doneti rešenje o prestanku radnog odnosa u Opštinskoj upravi, shodno članu 163. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave i da li se ovaj zaposleni odjavljuje sa Opštinske uprave i prijavljuje kao izabrano lice i nastavlja sa obavljanjem funkcije do isteka mandata? Da li u tom slučaju on mora da podnese zahtev za ostvarivanje prava na starosnu penziju nadležnom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje? Ukoliko ovaj funkcioner nastavi obavljanje funkcije do isteka mandata da li je potrebno da nadležno radno telo skupštine donese odgovarajući akt kojim će utvrditi nastavak radnog odnosa funkcionera do isteka mandata?
Članom 13. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS, broj 21/16, 113/17, 95/18, 119/17 - dr. zakon, 95/18 – dr. - zakon) je propisano:
“Funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju:
1. isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen;
2. podnošenja ostavke;
3. razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa”.
Članom 163. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave je predviđeno:
“Službeniku prestaje radni odnos po sili zakona:
1) danom navršenja 65 godina života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja;
2) ako pravnosnažno bude osuđen na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest meseci - danom pravnosnažnosti presude;
3) ako je neraspoređen, a ne bude premešten na drugo radno mesto - narednog dana od proteka dva meseca, odnosno proteka roka iz člana 54. st. 2. i 3. ovog zakona za službenika na položaju, otkad je postao neraspoređen;
4) ako ne položi državni stručni ispit prema planu i programu za stepen stručne spreme koji je stekao dodatnim obrazovanjem;
5) ako mu na vanrednom ocenjivanju rešenjem bude određena ocena "ne zadovoljava";
6) ako neopravdano izostane sa rada najmanje tri uzastopna dana - trećeg dana izostanka sa rada.
Pored razloga iz stava 1. ovog člana službeniku radni odnos prestaje i iz drugih razloga predviđenih opštim propisima o radu kojima se uređuje prestanak radnog odnosa nezavisno od volje zaposlenog i volje poslodavca”.
Članom 79. Zakona o radu se predviđa sledeće:
“Zaposlenom miruju prava i obaveze koje se stiču na radu i po osnovu rada, osim prava i obaveza za koje je zakonom, opštim aktom, odnosno ugovorom o radu drukčije određeno, ako odsustvuje sa rada zbog:
1) odlaska na odsluženje, odnosno dosluženje vojnog roka;
2) upućivanja na rad u inostranstvo od strane poslodavca ili u okviru međunarodno-tehničke ili prosvetno-kulturne saradnje, u diplomatska, konzularna i druga predstavništva;
3) privremenog upućivanja na rad kod drugog poslodavca u smislu člana 174. ovog zakona;
4) izbora, odnosno imenovanja na funkciju u državnom organu, sindikatu, političkoj organizaciji ili drugu javnu funkciju čije vršenje zahteva da privremeno prestane da radi kod poslodavca;
5) izdržavanja kazne zatvora, odnosno izrečene mere bezbednosti, vaspitne ili zaštitne mere, u trajanju do šest meseci.
Zaposleni kome miruju prava i obaveze iz stava 1. ovog člana ima pravo da se u roku od 15 dana od dana odsluženja, odnosno dosluženja vojnog roka, prestanka rada u inostranstvu, odnosno kod drugog poslodavca, prestanka funkcije, povratka sa izdržavanja kazne zatvora, odnosno mere bezbednosti, vaspitne ili zaštitne mere - vrati na rad kod poslodavca.
Prava iz st. 1. i 2. ovog člana ima i bračni drug zaposlenog koji je upućen na rad u inostranstvo u okviru međunarodno-tehničke ili prosvetno-kulturne saradnje, u diplomatska, konzularna i druga predstavništva”.
S obzirom da je propisano da funkcioneru jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen; podnošenja ostavke; razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa, a da se ništa od toga u konkretnom slučaju nije desilo, to znači da nema potrebe da nadležno radno telo skupštine donosi bilo kakav akt kojim se utvrđuje nastavak mandata funkcije odnosno radnog odnosa.
S druge strane, za razliku od odredbi Zakona o radu i to člana 175., kojim je propisano da radni odnos prestaje kad zaposleni navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, ako se poslodavac i zaposleni drukčije ne sporazumeju, Zakon o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ne daje takvu opciju, već je članom 163. propisano da službeniku prestaje radni odnos po sili zakona danom navršenja 65 godina života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja. Shodno navedenom, potrebno je doneti rešenje o prestanku radnog odnosa, pošto u ovom slučaju radni odnos prestaje po sili zakona i shodno tome ne može se dalje ostvarivati pravo na mirovanje radnog odnosa, a u smislu člana 79. Zakona o radu.
Kako primeniti član 32. stav 4. PKU za zaposlene u JLS koji se odnosi na dodatno osiguranje zaposlenih, u smislu, da li se Odlukom o budžetu za 2020. godinu mogu opredeliti sredstva u budžetu JLS za obezbeđivanje dodatnog zdravstvenog osiguranja i za uplatu penzijskog doprinosa u skladu sa Zakonom o dobrovoljnim penzijskim fondovima, to jest da li su se ograničenja iz člana 17. Zakona o budžetu za budžetsku 2019. odnosila i dodatno osiguranje zaposlenih?
Članom 32. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave (“Sl. glasnik RS”, broj 38/19) je propisano da poslodavac može, u skladu sa raspoloživim finansijskim sredstvima, da obezbedi dodatno zdravstveno osiguranje, za isti iznos premije osiguranja za lečenje u zdravstvenim ustanovama - u državnom ili privatnom vlasništvu - sa kojima osiguravajuća kuća ima ugovor, kao i da za svoje zaposlene organizuje penzijski plan u skladu sa Zakonom o dobrovoljnim penzijskim fondovima i penzijskim planovima, po osnovu koga bi vršio uplate penzijskog doprinosa najviše do visine neoporezivog iznosa u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak građana.
Članom 17. Zakona o budžetu Republike Srbije za 2019. godinu je propisano da u skladu sa članom 2. tačka 31), članom 54. i članom 56. stav 4. Zakona o budžetskom sistemu ("Službeni glasnik RS", br. 54/09, 73/10, 101/10, 101/11, 93/12, 62/13, 63/13 - ispravka, 108/13, 142/14, 68/15 - dr. zakon, 103/15, 99/16 i 113/17) u budžetskoj 2019. godini, neće se vršiti obračun i isplata poklona u novcu, božićnih, godišnjih i drugih vrsta nagrada i bonusa, kao i drugih primanja iz člana 120. stav 1. tačka 4) Zakona o radu ("Službeni glasnik RS", br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US i 113/17), predviđenih posebnim i pojedinačnim kolektivnim ugovorima, i drugim aktima, za direktne i indirektne korisnike budžetskih sredstava budžeta Republike Srbije, lokalne vlasti i korisnike sredstava organizacija za obavezno socijalno osiguranje, osim jubilarnih nagrada za zaposlene i novčanih čestitki za decu zaposlenih.
U 2019. godini ne mogu se isplaćivati zaposlenima kod korisnika budžetskih sredstava nagrade i bonusi koji prema međunarodnim kriterijumima predstavljaju nestandardne, odnosno netransparentne oblike nagrada i bonusa.
Ukoliko jedinice lokalne samouprave ne obezbede u budžetu i ne isplate jubilarne nagrade zaposlenima u osnovnim i srednjim školama koji to pravo stiču u 2019. godini, ministar nadležan za poslove finansija može, na predlog ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja, privremeno obustaviti prenos transfernih sredstava iz budžeta Republike Srbije, odnosno pripadajućeg dela poreza na zarade, u iznosu neisplaćenih jubilarnih nagrada zaposlenima u osnovnim i srednjim školama iz budžeta jedinice lokalne samouprave.
Član 120. Zakona o radu glasi:
„Opštim aktom, odnosno ugovorom o radu može da se utvrdi pravo na:
1) jubilarnu nagradu i solidarnu pomoć;
Tač. 2) i 3) (prestale da važe);
4) druga primanja”.
Međutim, članom 119. Zakona o radu je propisano da poslodavac može zaposlenima uplaćivati premiju za dobrovoljno dodatno penzijsko osiguranje, kolektivno osiguranje od posledica nezgoda i kolektivno osiguranje za slučaj težih bolesti i hirurških intervencija, a u cilju sprovođenja kvalitetne dodatne socijalne zaštite.
S obzirom da je članom 17. Zakona o budžetu Republike Srbije za 2019. godinu onemogućena isplata po pravima iz člana 120. Zakona o radu, a da to nije učinjeno za prava predviđena članom 119. Zakona o radu, smatramo da nema prepreka da se vrši uplata premije dobrovoljnog penzionog osiguranja.