Zakonom o inspekcijskom nadzoru ustanovljena je obaveza svake inspekcije da u svojoj oblasti nadzora vrši nadzor nad neregistrovanim subjektima i da primenjuje zakonom propisane mere, pri čemu su pravila postupka prema tim subjektima uređena normama izričitog karaktera. Inspekcijski nadzor nad neregistrovanim subjektima uređuju i posebni zakoni saglasno oblasti nadzora, s tim što se primena odredaba ZIN-a ne može isključiti posebnim zakonom koji uređuje posebnu oblast nadzora.

Prema članu 33. Zakona o inspekcijskm nadzoru, neregistrovani subjekt je nadzirani subjekt koji obavlja delatnost ili vrši aktivnost, a nije upisan u odgovarajući registar koji vode Agencija za privredne registre ili drugi organ ili organizacija nadležni za upis osnivanja pravnog lica i drugog subjekta (na primer, registar ustanova, koji vodi nadležni privredni sud), kada je upis u ovaj registar propisan kao uslov za obavljanje delatnosti ili vršenje aktivnosti i nad njim se vrši inspekcijski nadzor i prema njemu se primenjuju odredbe ovog zakona. U inspekcijskom nadzoru nad subjektom upisanim u osnovni registar koji obavlja određenu delatnost ili vrši određenu aktivnost, a nije upisan u odgovarajući posebni registar ili evidenciju koju vodi drugi nadležni organ ili organizacija ili to čini bez saglasnosti nadležnog organa ili organizacije (dozvola, odobrenje, rešenje, mišljenje, uverenje, licenca, sertifikat, akreditacija, potvrda, ovlašćenje, akt o saglasnosti, akt o uslovima i dr.) ili bez prijave nadležnom organu ili organizaciji, kada su ovaj upis, saglasnost ili prijava propisani kao uslov za obavljanje te delatnosti ili vršenje te aktivnosti, inspekcija prema tom subjektu ima i vrši sva ovlašćenja i dužnosti koje ima i vrši prema neregistrovanom subjektu. To znači da je ZIN, u smislu inspekcijskog nadzora i pravnih posledica, izjednačio neregistrovane subjekte (one koji nisu upisani u osnovni registar) i subjekte koji su upisani u osnovni registar, ali nisu upisani u odgovarajući poseban registar ili evidenciju ili obavljaju delatnost ili vrše aktivnost bez saglasnosti nadležnog organa ili bez prijave nadležnom organu.

Inspekcijski nadzor nad neregistrovanim subjektom vrši se prema planu inspekcijskog nadzora, ali i kad nije predviđen planom inspekcijskog nadzora, bez obaveštenja o predstojećem inspekcijskom nadzoru, bez izdavanja naloga za inspekcijski nadzor i u granicama predmeta koje inspektor utvrđuje tokom trajanja inspekcijskog nadzora.

Rešenje o merama za otklanjanje nezakonitosti, zabrane obavljanja delatnosti ili vršenja aktivnosti i zaplene dokumentacije i drugih predmeta koji su neregistrovanom subjektu poslužili za nezakonito obavljanje delatnosti ili vršenje aktivnosti donosi se odmah pošto inspektor otkrije neregistrovani subjekt. Žalba ne odlaže izvršenje rešenja.

U nastavku su primeri neregistrovanih subjekata iz delokruga građevisnke inspekcije:

• Investitor koji gradi objekat bez građevinske dozvole, odnosno bez rešenja kojim se odobrava izvođenje radova, odnosno suprotno lokacijskim uslovima, građevinskoj dozvoli i tehničkoj dokumentaciji na osnovu koje je građevinska dozvola izdata ili potvrdi o prijavi radova;
• Investitor koji nastavi sa izvođenjem radova i posle donošenja rešenja o njihovoj obustavi;
• Investitor, odnosno vlasnik objekta koji uklanja objekat bez rešenja o dozvoli za uklanjanje objekta;
• Pravno lice ili preduzetnik koji izrađuju tehničku dokumentaciju za izgradnju objekta, odnosno izvođenje radova a nisu registrovani – nisu upisani u osnovni registar, ili jesu upisani u osnovni registar, ali ne ispunjavaju sledeće uslove: imaju zaposlene, odnosno radno angažovane licencirane inženjere, odnosno licencirane arhitekte upisane u registar licenciranih inženjera, arhitekata i prostornih planera u skladu sa zakonom i propisima donetim na osnovu zakona, sa odgovarajućim stručnim rezultatima; jesu u skladu sa uslovima propisanim zakonom i propisima donetim na osnovu zakona upisani u registar za izradu tehničke dokumentacije koji vodi ministarstvo nadležno za poslove planiranja i izgradnje u skladu sa zakonom;
• Privredno društvo, odnosno drugo pravno lice ili preduzetnik, odnosno lice koje izvodi građevinske radove i/ili gradi objekat, a nisu registrovani – nisu upisani u osnovni registar, ili jesu upisani u osnovni registar, ali ne ispunjavaju sledeće uslove: imaju zaposlene, odnosno radno angažovane licencirane izvođače radova upisane u registar licenciranih izvođača sa stručnim rezultatima; imaju odgovarajuće stručne rezultate; poseduju rešenje o ispunjenosti uslova za građenje odgovarajuće vrste objekata, odnosno izvođenje odgovarajuće vrste radova na tim objektima; upisani su u odgovarajući registar za građenje odgovarajuće vrste objekata, odnosno izvođenje odgovarajućih radova na tim objektima;
• Lice koje vrši stručni nadzor nad izgradnjom objekta koje ne ispunjava uslove propisane zakonom za odgovornog projektanta ili odgovornog izvođača radova ili ispunjava te uslove, ali je zaposleno u privrednom društvu, odnosno drugom pravnom licu ili kod preduzetnika koji ne ispunjavaju zakonom propisane uslove, odnosno ne poseduju rešenje o ispunjenosti uslova za izradu tehničke dokumentacije ili izvođenje radova na toj vrsti objekata.

Prilikom odlučivanja o troškovima postupka potrebno je voditi računa o sledećem: odluka o troškovima mora da bude posebna točka dispozitiva rešenja kojim prvostepeni organ usvaja žalbu i vrši izmenu rešenja. Pored toga obrazloženje tog rešenja treba da sadrži detaljno obrazloženje u vezi odluke o troškovima postupka. Pri oceni neophodnosti i opravdanosti troškova, moraju se uzeti u obzir činjenice koje se odnose na izdatke koje je stranka morala imati u svrhu stavljanja van pravnog prometa pojedinačnog pravnog akta. To znači da stranka kojoj se troškovi nadoknađuju (uvek je to poreski obveznik, a ne advokat), mora da dostavi dokaz o tome da li je imala troškove čiju naknadu zahteva. 

Odredbe člana 85. stav 7. Zakona o upravnom postupku, propisuje da lice koje učestvuje u postupku snosi troškove radnji koje prouzrokuje svojom krivicom. To znači da treba utvrditi okolnosti koje ukazuju na to da li su troškovi zastupanja prouzrokovani nepravilnim radom prvostepenog organa ili obveznika (ako su u pitanju činjenice i podaci koje je po zakonu obveznik morao sam da dostavi nadležnom organu, a to nije učinio, u tom smislu troškovi angažovanja advokata nisu prouzrokovani nepravilnim radom poreskog organa već samo obveznika, odnosno kada su u pitanju činjenice od značaja za oporezivanje, sa kojima organ nije mogao biti upoznat u postupku pre donošenja rešenja). 

Znači, kod utvrđivanja prava na nadoknadu troškova za sastav žalbe, potrebno je utvrditi da li su troškovi zastupanja bili neophodni i opravdani, zatim poreskom obvezniku kome se vrši naknada troškova uputiti pisani zahtev po članu 44. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, za dostavljanje dokaza o tome da je imao troškove čiju naknadu zahteva (obračun troškova sačinjen između advokata i stranke sa dokazom da je obračun dostavljen obvezniku; izjašnjenje o tome da li su troškovi zastupanja isplaćeni punomoćniku i ako jesu dokaz o tome). 

Troškovi zastupanja od strane advokata se odmeravaju u skladu sa TARIFOM O NAGRADAMA I NAKNADAMA TROŠKOVA ZA RAD ADVOKATA (upravni postupak je obrađen Tarifnim brojevima 37-41, a uvezi sa njima je Tarifni broj 13, na čiju primenu se upućuje kada se radi o procenljivim stvarima). Vrednost spora i iznos nagrade u tarifi prikazan je u poenima, a u članu 15. Tarife je navedeno da vrednost jednog poena iznosi 30 dinara. Članom 12. Tarife uređeno je da „na zahtev stranke, advokat je dužan da sastavi pismeni obračun nagrade i troškova za izvršeni rad uz prikaz Tarife“.

Primer:

U vezi žalbe na rešenje kojim se utvrđuje porez a imovinu za 2022. godinu u iznosu od 15.000 dinara, stranka je podnela zahtev za nadoknadu troškova zastupanja na ime sastavljanja žalbe od strane advokata u iznosu od 60.000 dinara, a u vezi sa TB 38. Tarife koja se odnosi na neprocenljive predmete i u vezi sa TB 40. Tarife koji se odnosi na pravne lekove. 

Ukoliko se usvaja zahtev za nadoknadu troškova zastupanja, polazi se od toga da je u pitanju zastupanje u procenljivim stvarima u skladu sa TB 37. Tarife (a ne u neprocenjivim po TB 38). 

Znači, visina troškova postupka određena je advokatskom tarifom u zavisnosti od vrednosti spora, a ne od volje podnosioca zahteva, koja pravila se primenjuju i u upravnom postupku, pa je u svrhu zaštite javnog inetersa, troškove postupka neophodno ceniti prema visini utvrđenih poreskih obaveza koje su predmet ožalbenog postupka. 

Prema stavu 1. Tarifnog broja 37: „za sastavljanje predloga, zahteva, prijava, molbi i drugih podnesaka kojima se pokreće upravni postupak i to u procenljivim stvarima kada se upravni postupak vodi oko nekog prava u vezi sa imovinom koja ima određenu novčanu vrednost, kao i za sastavljanje ostalih obrazloženih podnesaka ili podnesaka koji sadrže činjenične navode, advokatu pripada jednak iznos nagrade, u zavisnosti od vrednosti te imovine, kao i za podneske kojima se pokreće parnični postupak (tužbe, predlozi, molbe) iz Tarifnog broja 13.“

Prema stavu 1. Tarifnog broja 40: „za sastavljanje pravnih lekova, redovnih i vanrednih, advokatu pripada nagrada uvećana za 100% od nagrade propisane za podneske kojima se pokreće postupak (predlozi) iz Tarifnog broja 37 i 38.“

Znači, prema stavu 1. Tarifnog broja 13, za vrednost spora do 25.000 poena, advokatu pripada nagrada od 300 poena, a imajući u vidu da vrednost jednog poena iznosi 30 dinara, za vrednost spora do 750.000 dinara, advokatu pripada nagrada od 9.000 dinara. 

Shodno navedenom, u konkretnom navedenom slučaju, vrednost predmeta spora iznosi 15.000 dinara (kao vrednost utvrđenog poreza), advokatu pripada nagrada od 9.000 dinara uvećana za 100% (u skladu Sa TB 40.), tako da naknada za sastavljanje žalbe u ovom slučaju ukupno iznosi 18.000 dinara.

Članom 74. Zakona o lokalnim izborima propisano je da odbornik kojem je mandat prestao pošto je izabran na funkciju predsednika opštine, zamenika predsednika opštine ili člana opštinskog veća može po prestanku te funkcije podneti zahtev da mu se ponovo dodeli mandat u istom sazivu skupštine ako postoji upražnjeno odborničko mesto koje pripada njegovoj izbornoj listi.

U konkretnom slučaju, predsednici Skupštine opštine je izborom na funkciju zamenika predsednika opštine prestao mandat odbornika u Skupštini opštine, kako je to propisano članom 43. stav 5. Zakona o lokalnoj samoupravi, što znači da je njeno odborničko mesto postalo upražnjeno i sada je na opštinskoj izbornoj komisiji da to mesto popuni.

Pošto je navdeno da postoji zahtev bivšeg zamenika predsednika opštine da mu se ponovo dodeli odbornički mandat u istom sazivu skupštine, opštinska izborna komisija treba da, primenom člana 74. Zakona o lokalnim izborima, podnosiocu zahteva dodeli mandat koji je prestao novoizabranom zameniku predsednika opštine, naravno pod uslovom da su i podnosilac tog zahteva i novoizabrani zamenik predsednika opštine izabrani za odbornike sa iste izborne liste, kako je to propisano članom 74. Zakona o lokalnim izborima.

Po pitanju cene rada u turističkim organizacijama i organima jedinice lokalne samouprave ukazujemo da su plate zaposlenih u javnom sektoru uređene Zakonom o sistemu plata u javnom sektoru („Službeni glasnik RS”, broj 18/16, 108/16, 113/17, 95/18, 86/19, 157/20 и 123/21). Plate zaposlenih kod korisnika budžeta lokalne vlasti (direktni i indirektni korisnici) uređene su i u skladu sa Zakonom o platama u državnim organima i javnim službama („Službeni glasnik RS”, br. 34/01, 62/06...113/17 - dr.zakon), Uredbom o koeficijentima za obračun i isplatu plata imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u državnim organima („Službeni glasnik RS”, br. 44/08 - prečišćen tekst, 2/12, 113/17-dr.zakon i 23/18, 95/18 - dr. zakon, 86/19 - dr.zakon, 157/20 - dr.zakon i 123/21 - dr.zakon ). 

Članom 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama kaže da se plate izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih u organima i organizacijama teritorijalne autonomije i lokalne samouprave i zaposlenih u javnim službama koje se finansiraju iz budžeta Republike, autonomne pokrajine i jedinica lokalne samouprave utvrđuju na osnovu:

1) osnovice za obračun plata (u daljem tekstu: osnovica);

2) koeficijenta;

3) dodatka na platu;

4) obaveza koje zaposleni plaća po osnovu poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje iz plate, u skladu sa zakonom.

Osnovnu platu izabranih, imenovanih i postavljenih lica i zaposlenih čini proizvod osnovice i koeficijenta.

Po pitanju utvrđivanja osnovice za obračun plata, član 3. Zakona o o platama u državnim organima i javnim službama kaže da osnovicu za obračun i isplatu plata utvrđuje Vlada, osim za predsednika Republike, narodne poslanike i imenovana, postavljena i zaposlena lica u službama predsednika Republike i Narodne skupštine Republike Srbije.

Dakle, Vlada Republike Srbije utvrđuje istu osnovicu za zaposlene u organima JLS i javnim službama koje se finansiraju iz budžeta JLS i pri tom nema razlike u osnovici prema razvijenosti jedinice lokalne samouprave.

Na kraju, po pitanju računanja minulog rada prilažemo izvod iz Mišljenja Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave br. 120-04-767/2014-04 od 17.11.2014. godine:

„Članom 5. stav 1. tačka 1) Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano je da dodatak za platu pripada za vreme provedeno u radnom odnosu (minuli rad) - u visini od 0,4% od osnovice za svaku punu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu kod poslodavca, u smislu člana 1. Zakona. Stavom 2. istog člana propisano je da se sve ustanove u istoj delatnosti obuhvaćene istim planom mreže, odnosno osnovane od istog nivoa vlasti smatraju istim poslodavcem u smislu prethodnog stava. 

U primeni ove odredbe treba poći od poslodavaca u smislu člana 1. Zakona i imati u vidu da promena poslodavca tj. promena u okviru nabrojanih organizacionih oblika načelno povlači za sobom gubitak prava na minuli rad. Na primer, zaposleni koji je radio u organima Autonomne Pokrajine, a sada radi u organu jedinice lokalne samouprave ili zaposleni koji je radio u organima dve različite jedinice lokalne samouprave (u organima različitih opština i grada), ili zaposleni koji je radio u ustanovama javnih službi koji obavljaju različite delatnosti, neće imati pravo na naknadu za vreme provedeno u radnom odnosu (minuli rad), s obzirom da se ne radi o istom poslodavcu u smislu člana 1. Zakona.

Što se tiče norme u članu 5. stav 2. (odnosi se samo na ustanove kao poslodavca), da bi zaposleni ostvario pravo na minuli rad, potrebno je da uslovi budu alternativno ispunjeni, naime da se radi o ustanovama u istoj delatnosti obuhvaćenim istim planom mreže ili da se radi o ustanovama u istoj delatnosti osnovanim od istog nivoa vlasti. U delu zahteva u vezi sa pitanjem da li postoji plan mreže ili da li se radi o ustanovama kao poslodavcima u istoj delatnosti osnovanim od istog nivoa vlasti, obaveštavamo vas da prema mišljenju Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja broj 610-00-737/2014-02-1 od 6. novembra 2014. godine: isti plan mreže, radi obračuna minulog rada, čine predškolske ustanove, osnovne i srednje škole, visokoškolske ustanove (uključujući i naučne institute u sastavu univerziteta) i ustanove učeničkog i studentskog standarda na teritoriji Republike Srbije, i to kao ustanove koje su utvrđene odgovarajućom mrežom ustanova kao planskim aktom koji donosi osnivač, odnosno konkursom koji se raspisuje svake školske godine za upis, odnosno prijem u ove ustanove u skladu sa odgovarajućim zakonom, imajući u vidu jedinstveni sistem prosvete. Mrežu ustanova, odnosno konkurs treba posmatrati u kontinuitetu, odnosno u vezi sa svim ranije donetim odgovarajućim aktima (mreža ustanova, konkurs, akt o osnivanju, odnosno davanju saglasnosti za obavljanje odgovarajuće delatnosti i dr.).“

Dakle, imajući u vidu navedeno mišljenje i ovaj konkretni slučaj, smatramo da lice zaposleno u turističkoj organizaciji opštine ili grada neće imati pravo na minuli rad ostvaren u prosveti. Međutim, kako se kolektivnim ugovorom, opštim aktom i ugovorom o radu mogu utvrditi veća prava i povoljniji uslovi rada od prava i uslova utvrđenih zakonom, kao i druga prava koja nisu utvrđena zakonom, osim ako zakonom nije drukčije određeno (član 8. Zakona o radu), u odlučivanju o pravu na minuli rad u turističkoj organizaciji trebalo bi uzeti u obzir i eventualni kolektivni ugovor ili opšta akta koja eventualno na povoljniji način utvrđuju pravo na minuli rad. 

U skladu sa članom 27k Zakona o budžetskom sistemu ("Sl. glasnik RS", br. 54/2009, 73/2010, 101/2010, 101/2011, 93/2012, 62/2013, 63/2013 - ispr., 108/2013, 142/2014, 68/2015 - dr. zakon, 103/2015, 99/2016, 113/2017, 95/2018, 31/2019, 72/2019, 149/2020 i 118/2021) između ostalog je predviđeno da u periodu od 1. januara 2021. godine do 31. decembra 2023. godine korisnicima javnih sredstava dozvoljeno je da bez posebnih dozvola i saglasnosti u tekućoj kalendarskoj godini prime u radni odnos na neodređeno vreme i radni odnos na određeno vreme u svojstvu pripravnika do 70% ukupnog broja lica kojima je prestao radni odnos na neodređeno vreme po bilo kom osnovu u prethodnoj kalendarskoj godini (umanjen za broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u toj kalendarskoj godini), dok o prijemu novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika iznad tog procenta odlučuje telo Vlade, na predlog nadležnog organa, uz prethodno pribavljeno mišljenje Ministarstva. Izuzetno od stava 1. ovog člana, telo Vlade iz stava 1. ovog člana može jednim aktom dati saglasnost novoosnovanom korisniku javnih sredstava na broj lica koji taj korisnik može primiti u radni odnos na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u kalendarskoj godini u kojoj je osnovan. Zapošljavanje iz st. 1. i 2. ovog člana može se realizovati ukoliko korisnik javnih sredstava ima obezbeđena sredstva za plate, odnosno zarade, sa pripadajućim porezom i doprinosima za novozaposlene, kao i pod uslovima i u skladu sa procedurama predviđenim posebnim propisima.

U ovom konkretnom slučaju, s obzirom da je jednom licu prestao radni odnos u 2021. godini, korisnik javnih sredstava će imati mogućnost da zaposli jedno lice u 2022. godine, ako nije bilo nijednog novozaposlenog na neodređeno vreme u 2021. godini. U tom slučaju od jednog prestanka radnog odnosa nema umanjenja za novozaposlene i 70% u odnosu na to je 0,7, što se zaokružuje na 1.