Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDirektor narodne biblioteke 20. januara puni 65 godina, a 2022. godine je imenovan za direktora na period od 4 godine. Kako postupiti u ovom slučaju - da li da ide u penziju po sili zakona ili ne?
Članom 34. Zakona o kulturi ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 13/2016, 30/2016 - ispr., 6/2020, 47/2021, 78/2021 i 76/2023) predviđeno je da direktora ustanove imenuje i razrešava osnivač. U ime osnivača, skupština opštine imenuje i razrešava upravni odbor, nadzorni odbor i direktora ustanove, organizacije i službe čiji je osnivač i daje saglasnost na njihove statute u skladu sa zakonom.
Članom 39. Zakona o kulturi predviđeno je da dužnost direktora ustanove prestaje istekom mandata i razrešenjem. Osnivač ustanove razrešiće direktora pre isteka mandata:
1) na lični zahtev;
2) ako obavlja dužnost suprotno odredbama zakona;
3) ako nestručnim, nepravilnim i nesavesnim radom prouzrokuje veću štetu ustanovi ili tako zanemaruje ili nesavesno izvršava svoje obaveze da su nastale ili mogu nastati veće smetnje u radu ustanove;
4) ako je protiv njega pokrenut krivični postupak za delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje dužnosti direktora, odnosno ako je pravnosnažnom sudskom odlukom osuđen za krivično delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje dužnosti direktora ustanove;
5) iz drugih razloga utvrđenih zakonom ili statutom ustanove.
Članom 175. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US), propisano je da radni odnos prestaje kad zaposleni navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, ako se poslodavac i zaposleni drukčije ne sporazumeju.
Dakle, u ovom konkretnom slučaju ukoliko se osnivač i direktor biblioteke nisu sporazumeli o produžetku radnog odnosa, radni odnos i funkcija direktora biblioteke prestaće navršenjem 65 godina života ukoliko ima najmanje 15 godina staža osiguranja.
Odredbama članova 41. i 42. Zakona o zaposlenima u AP i JLS ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 114/2021 i 92/2023) koja se tiču dodatnog rada navedeni su službenici i službenici na položaju, te shodno tome, da li iz navedenih odredbi proizlilazi da dodatni rad za funkcionere (izabrana i postavljena lica) nije dozvoljen ili da za iste nije potrebna saglasnost?
Odredbe članova 41. i 42. Zakona o zaposlenima u AP i JLS("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 114/2021 i 92/2023) odnose se na službenike, dok se na funkcionere u pogledu dodatnog rada primenjuju propisi o sprečavanju korupcije.
S tim u vezi, za mišljenje u vezi sa dodatnim radom funkcionera potrebno je obratiti se Agenciji za sprečavanje korupcije.
U kom trenutku se konstatuje prestanak mandata članovima privremenog organa, posebno onih koji su i kandidati za odbornike kojima je dodeljen mandat? Da li u trenutku potvrđivanja odborničkih mandata ili u trenutku izbora izvršnih organa opštine?
Članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon) propisano je da „do konstituisanja skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave koji čine predsednik i četiri člana“.
S obzirom na to da lokalna skupština, u skladu sa članom 85. stav 1. tačka 2) Zakona o lokalnoj samoupravi, ima rok od mesec dana od svog konstituisanja da izabere predsednika opštine i opštinsko veće, jasno je da se konstituisanje lokalne skupštine i izbor izvršnih organa ne mora obaviti na istoj sednici skupštine.
Članom 30. stav 3. Zakona o lokalnoj samoupravi propisano je da danom potvrđivanja odborničkog mandata licima koje je imenovala, odnosno postavila skupština jedinice lokalne samouprave, prestaje funkcija na koju su imenovani, odnosno postavljeni. Imajući u vidu da su predsednik i članovi privremenog organa, u skladu sa članom 86. stav 6. Zakona o lokalnoj samoupravi imenovani od strane Vlade, a ne lokalne skupštine, potvrđivanjem odborničkog mandata odborniku ne prestaje funkcija u privremenom organu već ona nastavlja da traje sve do isteka mandata privremenog organa usled izbora predsednika opštine i opštinskog veća.
Iz svega navedenog proističe da lokalna skupština ne treba da konstatuje prestanak mandata predsedniku i članovima privremenog organa, niti svima zajedno ni pojedinačno, već da, odmah nakon izbora predsednika skupštine i postavljenja sekretara skupštine konstatuje da je prestao mandat privremenog organa kao takvog (znači, ne mandat članovima privremenog organa) ali samo u delu koji se odnosi na obavljanje tekućih i neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine. Privremeni organ nastavlja i dalje da obavlja tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti predsednika opštine i članova opštinskog veća, sve do izbora ovih organa, kojom prilikom se konstatuje da je privremenom organu prestao mandat u celosti.
Okolnost da je član ili predsednik privremenog organa postao odbornik pa čak i izabran za predsednika skupštine ne utiče sama po sebi na trajanje njegovog mandata u okviru privremenog organa, s obzirom na to da je Zakon o lokalnoj samoupravi prestanak funkcije usled potvrđivanja mandata odbornika vezao isključivo za funkcije na koje postavlja ili imenuje skupština, a ne i za funkcije na koje postavlja ili imenuje Vlada.
U konkretnoj situaciji na koju referišete u svom pitanju, može se postaviti jedino pitanje primene odredbi člana 56. Zakona o sprečavanju korupcije („Službeni glasnik RS“, br. 35/19, 88/19, 11/21 - autentično tumačenje, 94/21 i 14/22) koji uređuje kumulaciju javnih funkcija.
Da li je Skupština JLS posle konstituisanja nadležna da utvrdi prestanak mandata predsedniku i članovima Privremenog organa?
Članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon) propisano je da „do konstituisanja skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave koji čine predsednik i četiri člana“.
S obzirom na to da lokalna skupština, u skladu sa članom 85. stav 1. tačka 2) Zakona o lokalnoj samoupravi, ima rok od mesec dana od svog konstituisanja da izabere predsednika opštine, odnosno gradonačelnika i opštinsko odnosno gradsko veće, jasno je da se konstituisanje lokalne skupštine i izbor izvršnih organa ne mora obaviti na istoj sednici skupštine, što, dalje, znači da konstituisanjem skupštine ne prestaje mandat privremenog organa u celosti, već samo u pogledu vršenja tekućih i neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine, dok privremeni organ nastavlja da obavlja tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti predsednika opštine, odnosno gradonačelnika i opštinskog odnosno gradskog veća.
Osim toga, treba imati u vidu da privremeni organ, u skladu sa članom 86. stav 5. Zakona o lokalnoj samoupravi, obrazuje Vlada, te bi jedino ona bila nadležna da utvrđuje prestanak mandata organa koji je sama obrazovala.
Međutim, lokalna skupština može, odmah nakon izbora predsednika skupštine i postavljenja sekretara skupštine, da konstatuje da je prestao mandat privremenog organa u delu koji se odnosi na obavljanje tekućih i neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine. Naknadno, odnosno nakon izbora izvršnih organa opštine odnosno grada, skupština može da konstatuje da je privremenom organu prestao mandat u celosti. Ta konstatacija bi, dakle, bila isključivo deklaratornog dejstva, a ne utvrđujućeg.
Zakon, inače, ne propisuje obavezu utvrđivanja niti konstatovanja prestanka mandata privremenog organa, što znači da ta radnja nije neophodna u smislu zakonitosti preuzimanja odnosno vraćanja nadležnosti konstituisanoj skupštini i izabranim izvršnim organima, kao što npr. zakon ne propisuje obavezu da se prilikom konstituisanja novog saziva skupštine konstatuje ili utvrdi prestanak mandata prethodnog saziva skupštine. To bi značilo da mandat privremenog organa prestaje po sili zakona, samim nastupanjem okolnosti da je skupština konstituisana odnosno da su izabrani izvršni organi.
Kada je u opštini obrazovan Privremeni organ, ko treba da sazove konstitutivnu sednicu Skupštine nakon održanih izbora?
U skladu sa članom 65. Zakona o lokalnim izborima („Službeni glasnik RS“, broj 14/22), konstitutivnu sednicu skupštine saziva predsednik skupštine iz prethodnog saziva u roku od deset dana od dana objavljivanja rešenja o dodeli mandata na veb-prezentaciji, tako da se ta sednica održi najkasnije 30 dana od dana objavljivanja rešenja o dodeli mandata na veb-prezentaciji.
Međutim, raspuštanjem lokalne skupštine, prestaje njen mandat, što uključuje i mandate svih odbornika, pa i predsednika skupštine, usled čega on više ne može da obavlja poslove iz nadležnosti predsednika skupštine.
Zakon o lokalnim izborima ne uređuje pitanja funkcionisanja lokalne skupštine u slučaju njenog raspuštanja, što je materija Zakona o lokalnoj samoupravi („Službeni glasnik RS“, br. 129/07, 83/14 - dr. zakon, 101/16 - dr. zakon, 47/18 i 111/21 - dr. zakon).
U skladu članom 86. stav 4. Zakona o lokalnoj samoupravi, u slučaju raspuštanja lokalne skupštine, do konstituisanja novog saziva skupštine i izbora izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, tekuće i neodložne poslove iz nadležnosti skupštine i izvršnih organa jedinice lokalne samouprave, obavlja privremeni organ jedinice lokalne samouprave koji čine predsednik i četiri člana.
U skladu sa navedenim, konstitutivnu sednicu novog saziva skupštine jedinice lokalne samouprave, nakon izbora održanih usled raspuštanja prethodnog saziva skupštine, treba da sazove predsednik privremenog organa, s obzirom na to da je privremeni organ, u skladu sa zakonom, preuzeo obavljanje neodložnih poslova iz nadležnosti skupštine, u koje svakako spada i sazivanje konstitutivne sednice novog saziva skupštine.