Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeS obzirom da je Uredba o državnom stručnom ispitu stupila na snagu 01.01.2021. godine, šta se dešava sa licima koja su zaposlena na određeno vreme zbog povećanog obima posla ili na zameni privremeno odsutnog službenika? Da li je podnosilac prijave za polaganje državnog stručnog ispita uprava ili zaposleni na određeno vreme? Dilema je najviše zbog troškova polaganja, jer podnosilac zahteva snosi troškove polaganja. Dakle, da li lica, koja su upravo zasnovala radni odnos na određeno vreme u Gradskoj upravi imaju pravo da im GU prijavi državni stručni ispit i plati troškove polaganja? Da li ima razlike ukoliko je zaposleni vezan za radno mesto za koje u Pravilniku stoji uslov državni stručni ispit u odnosu na zaposlenog koji je vezan za radno mesto za koje u Pravilniku ne stoji položen državni stručni ispit kao uslov za zasnivanje radnog odnosa?
Članom 3. Uredbe o državnom stručnom ispitu ("Sl. glasnik RS", br. 86/2019 i 28/2021 - ispr.) je propisano da je državni stručni ispit dužan da polaže državni službenik koji je zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, ako nema položen državni stručni ispit, odnosno drugi ispit koji je u skladu sa zakonom propisan kao izuzetak od polaganja državnog stručnog ispita, lice koje je na probnom radu i pripravnik u državnom organu.
Shodno članu 5. Uredbe o državnom stručnom ispitu državni stručni ispit mogu polagati lica sa kojima je, u skladu sa zakonom, zaključen ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje državnog stručnog ispita. Državni stručni ispit mogu polagati i druga lica zainteresovana za rad na poslovima za koje je uslov položen državni stručni ispit, a koja su se osposobila za samostalan rad u struci, odnosno samostalno obavljanje poslova i imaju stečeno radno iskustvo u struci u trajanju koje je uslov za polaganje državnog stručnog ispita u stepenu stručne spreme, odnosno obrazovanja odnosnog lica.
Dakle, obaveza polaganja važi za državne službenike koji su zasnovali radni odnos na neodređeno vreme, ako nemaju položen državni stručni ispit, odnosno drugi ispit koji je u skladu sa zakonom propisan kao izuzetak od polaganja državnog stručnog ispita, kao i za lica koje su na probnom radu i pripravnike u državnom organu. Navedena obaveza ne važi za druga lica, već je ostavljena kao mogućnost, a s obzirom na to gradska/opštinska uprava ni ne snosi troškove za polaganje državnog stručnog ispita za ova lica.
Istovremeno, dodajemo da je neophodno da se Pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji uskladi sa odredbama Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Sam zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi se najkasnije 60 dana pre dana isteka roka u kome je kandidat, saglasno zakonu ili drugom propisu, dužan da položi ispit. Izuzetno, lica iz člana 7. ove uredbe (lica koja nemaju položen državni stručni ispit, a prijavila su se na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u autonomnoj pokrajini, jedinici lokalne samouprave i gradu Beogradu) dužna su da podnesu zahtev za polaganje državnog stručnog ispita, narednog dana od dana isteka roka za podnošenje prijava na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u organu autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave ili grada Beograda u skladu sa propisima o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi organ u kome je kandidat zaposlen, a može ga podneti i kandidat, ako organ ne podnese zahtev za polaganje državnog stručnog ispita u roku, kao i lica iz čl 5. i 7. ove uredbe (lica koja nemaju položen državni stručni ispit, a prijavila su se na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u autonomnoj pokrajini, jedinici lokalne samouprave i gradu Beogradu, kao i lica sa kojima je, u skladu sa zakonom, zaključen ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje državnog stručnog ispita, ali i druga lica zainteresovana za rad na poslovima za koje je uslov položen državni stručni ispit, a koja su se osposobila za samostalan rad u struci, odnosno samostalno obavljanje poslova i imaju stečeno radno iskustvo u struci u trajanju koje je uslov za polaganje državnog stručnog ispita u stepenu stručne spreme, odnosno obrazovanja odnosnog lica).
Organ u kome je kandidat zaposlen, odnosno podnosilac zahteva, dužan je da uplati troškove polaganja državnog stručnog ispita pre polaganja ispita.
Da li postoji rok u okviru koga je poslodavac dužan da izvrši isplatu iste ili to može učiniti do kraja kalendarske godine u kojoj je utvrđeno pomenuto pravo?
Odredbama člana 50. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 38/2019 i 55/2020) je predviđeno sledeće:
„Zaposleni ima pravo na jubilarnu novčanu nagradu u visini prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa po zaposlenom u Republici Srbiji prema objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike, za poslednji mesec u prethodnoj kalendarskoj godini u odnosu na kalendarsku godinu u kojoj se jubilarna nagrada ostvaruje, s tim što se visina novčane nagrade uvećava za 30% i to:
1) Za 10 godina rada u radnom odnosu - u visini mesečne prosečne zarade bez poreza i doprinosa,
2) Za 20 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 1) ovog stava uvećane za 30%,
3) Za 30 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 2) ovog stava uvećane za 30%,
4) Za 35 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 3) ovog stava uvećane za 30%,
5) Za 40 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 4) ovog stava uvećane za 30%.
Zaposleni ostvaruje pravo na jubilarnu nagradu za navršenih 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvarivao prava iz radnog odnosa.
U slučaju da je poslodavac preuzeo poslove i zaposlene od drugog poslodavca kao uslov za ostvarivanje prava na jubilarnu nagradu računaju se i godine rada u radnom odnosu kod prethodnog poslodavca.
Jubilarna nagrada se isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja ovog prava.
Zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu kod poslodavca, ako to pravo u kalendarskoj godini nije ostvario u drugom državnom organu, organu autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave u kojem je radio pre rada kod poslednjeg poslodavca.
Pravo iz stava 1. ovog člana, ostvaruju svi zaposleni koji počev od 22. marta 2019. godine navršavaju 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada u radnom odnosu u skladu sa ovim članom“.
Dakle, odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave je propisano da se jubilarna nagrada isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja prava na jubilarnu nagradu.
Da li u slučaju rada na određeno vreme u JLS po osnovi povećanog obima posla, postoji ograničenje u skladu sa Zakonom o radu, koji predviđa da rad na određeno vreme sa istim zaposlenim ne može biti duži od 24 meseca sa prekidima ili bez?
Shodno članu 37. Zakona o radu ("Sl. glasnik RS", br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) ugovor o radu može da se zaključi na određeno vreme, za zasnivanje radnog odnosa čije je trajanje unapred određeno objektivnim razlozima koji su opravdani rokom ili izvršenjem određenog posla ili nastupanjem određenog događaja, za vreme trajanja tih potreba. Poslodavac može zaključiti jedan ili više ugovora o radu na osnovu kojih se radni odnos sa istim zaposlenim zasniva za period koji sa prekidima ili bez prekida ne može biti duži od 24 meseca. Ako je ugovor o radu na određeno vreme zaključen suprotno odredbama ovog zakona ili ako zaposleni ostane da radi kod poslodavca najmanje pet radnih dana po isteku vremena za koje je ugovor zaključen, smatra se da je radni odnos zasnovan na neodređeno vreme.
Međutim, shodno članu 70. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon) radni odnos može se zasnovati i za vreme čije trajanje je unapred određeno (radni odnos na određeno vreme):
Radni odnos na određeno vreme zasniva se bez obaveze sprovođenja internog ili javnog konkursa, izuzev radnog odnosa na određeno vreme radi obuke pripravnika koji se zasniva nakon sprovedenog javnog konkursa, u skladu sa ovim zakonom i ako je potreba zapošljavanja prikazana u kadrovskom planu.
Radni odnos na određeno vreme ne može da preraste u radni odnos na neodređeno vreme, izuzev pripravniku, kad položi državni stručni ispit.
Dakle, shodno odredbama Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave radni odnos na određeno vreme ne može da preraste u radni odnos na neodređeno vreme, izuzev pripravniku, kad položi državni stručni ispit, što dalje znači da za zaposlenog koji radi duže od 24 meseca ne može da se smatra da je time zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, a za razliku od odredbi Zakona o radu koje to predviđaju.
S druge strane, Zakonom o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave se predviđa drugo ograničenje, u pogledu zasnivanja radnog odnosa na određeno vreme, a zbog privremeno povećanog obima posla, koji postojeći broj zaposlenih ne može da izvrši, a to je da traje najduže šest meseci u toku jedne kalendarske godine, a koje ograničenje važi za konkretno radno mesto.
Pošto nemamo saglasnost da zaposlimo novo lice, a imamo nameštenika koji ispunjava uslove da bude premešten u službenika, po Zakonu mora da sprovedemo javni konkurs što smo i uradili. Da li je potrebno da Ministarstvo obavestimo da je nameštenik bio u stalnom radnom odnosu i da nije došlo do uvećanja broja zaposlenih?
U ovoj situaciji odgovornost je rukovodioca organa za raspisivanje takvog konkursa ukoliko ne raspolaže prostorom od 70% ili saglasnošću za novo zapošljavanje, s obzirom na to da je u trenutku njegovog raspisivanja neizvestan njegov ishod – u smislu statusa izabranog kandidata. Ukoliko je po raspisanom javnom konkursu za popunjavanje izvršilačkog radnog mesta izabrani kandidat lice zaposleno na neodređeno vreme u organu – u tom slučaju nije potrebna suglasnost za novo zapošljavanje (s obzirom da se ova situacija može tretirati kao raspoređivanje službenika na drugo radno mesto unutar organa). U obrnutom slučaju, ukoliko izabrani kandidat nije već zaposlen u organu JLS u kom se popunjava radno mesto, konkurs treba prekinuti i pokrenuti postupak pribavljanja saglasnosti za novo zapošljavanje, te nastaviti sa prijemom u radni odnos ukoliko se ta saglasnost dobije.
Što se obaveštenja tiče, analizirajući odredbe člana 27k Zakona o budžetskom sistemu („Sl. glasnik RS“, br. 54/2009, 73/2010, 101/2010, 101/2011, 93/2012, 62/2013, 63/2013 – ispr., 108/2013, 142/2014, 68/2015 – dr. zakon, 103/2015, 99/2016, 113/2017, 95/2018, 31/2019, 72/2019 i 149/2020) i odredbe Uredbe o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava („Sl. glasnik RS“, br. 159/2020) utvrđeno je da nije predviđeno obaveštavanje Ministarstva finansija o promenama u broju zaposlenih u ovom konkretnom slučaju. Međutim, Uredba o postupku za pribavljanje saglasnosti za novo zapošljavanje i dodatno radno angažovanje kod korisnika javnih sredstava u članu 8., između ostalog, predviđa da je korisnik javnih sredstava u obavezi da podatke o broju zaposlenih i radno angažovanih lica učini javno dostupnim, isticanjem na svojoj Internet prezentaciji ili na drugi odgovarajući način. Ovi podaci treba da sadrže: broj sistematizovanih radnih mesta prema nivou kvalifikacija, ukupan broj zaposlenih na određeno i neodređeno vreme prema nivou kvalifikacija, broj radno angažovanih lica prema osnovu angažovanja (rad van radnog odnosa), ukupan broj zaposlenih na neodređeno vreme kojima je radni odnos prestao po bilo kom osnovu u prethodnoj kalendarskoj godini, ukupan broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u prethodnoj kalendarskoj godini, ukupan broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika u okviru dozvoljenog procenta od 70% u tekućoj kalendarskoj godini, kao i ukupan broj novozaposlenih na neodređeno vreme i određeno vreme u svojstvu pripravnika iznad tog procenta u tekućoj kalendarskoj godini. Korisnik javnih sredstava je u obavezi da ažurira podatke u roku od pet dana od dana poslednje promene.
Da li je dozvoljeno da javno preduzeće ili privredno društvo čiji je osnivač JLS daje pozajmice drugom javnom preduzeću/privrednom društvu čiji je osnivač JLS? Da li javno preduzeće/privredno društvo čiji je osnivač JLS uopšte može da daje pozajmice i kome? Da li javno preduzeće/privredno društvo čiji je osnivač JLS uopšte može da prima pozajmice i od koga?
Odobravanje i davanje pozajmica od strane jednog javnog preduzeća ili privrednog društva osnovanog na nivou jedinice lokalne samouprave bilo kom drugom privrednom subjektu, uključujući i drugo javno preduzeće ili privredno društvo osnovano na nivou iste jedinice lokalne samouprave, nije ni jednim propisom zabranjeno, pa je samim tim formalno i moguće. Takođe nema zakonskih ograničenja da javno preduzeće, pod unapred definisanim uslovima, na ime pozajmice primi određeni iznos novčanih sredstava.
Kako je kod subjekta koji daju ili primaju pozajmicu u pitanju transakcija kojom se raspolaže sa sredstvima preduzeća, odluku o tome kome i pod kakvim uslovima se odobrava pozajmica, svakako treba da donese lice ili organ koji je za donošenje takve odluke nadležan. Zakon o javnim preduzećima nije izričito utvrdio nadležnost za donošenje ove vrste odluka, tako da odluku donosi direktor ili Nadzorni odbor preduzeća, a u zavisnosti od toga kako je nadležnost definisana osnivačkim aktom ili statutom preduzeća.
Uslove pod kojima se odobrava pozajmica i međusobni odnosi preduzeća koje daje i preduzeća koje prima pozajmicu, trebalo bi da se urede posebnim ugovorom o zajmu u kome se pored definisanja ugovornih strana, precizira rok u kome je zajmodavac u obavezi da vrati pozajmljena sredstva i ako tako ugovorne strane odluče, u kome se utvrđuje da li je pozajmica beskamatna ili se na pozajmljena sredstva zaračunava kamata. Ako se zaračunava kamata na pozajmljena sredstva, obzirom da se radi o pozajmici, a ne o kreditu, za visinu kamatne stope postoje određeni limiti.
Prilikom donošenja odluka o odobravanju ugovora o zajmu treba voditi računa da pozajmice po obimu i po učestalosti ne prelaze granicu preko koje bi dobile karakter kredita koje kod nas mogu odobravati samo registrovane banke, a ne i javna preduzeća ili drugi privredni subjekti.