Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li se prilikom popunjavanja PRM obrasca i objavljvanja podataka o broju zaposlenih i zamenik načelnika računaju kao radna mesta na određeno ili neodređeno vreme?
Uprkos tome što se načelnik uprave, kao službenik na položaju, shodno članu 56. Zakona o lokalnoj samoupravi postavlja na period od šest godina, članovi 54. i 55. istog zakona propisuju da Opštinskom upravom, kao jedinstvenim organom, rukovodi načelnik odnosno da kad se opštinska uprava organizuje u više uprava, radom uprave rukovodi načelnik.
S obzirom na navedeno, odnosno činjenicu da je načelnik uprave zakonska kategorija u smislu rukovođenja organom, prilikom popunjavanja PRM obrasca načelnika uprave odnosno zamenika načelnika uprave bi trebalo računati u radna mesta na neodređeno vreme.
Da li opštinska uprava može imati zamenika matičara i da li se Pravilnikom o sistematizaciji radnih mesta može sistematizovati radno mesto „poslovi pomoćnika matičara“?
Prema Zakonu o matičnim knjigama („Sl. glasnik RS“, br. 20/2009, 145/2014 i 47/2018) propisano je da se za jedno matično područje određuje se jedan matičar i jedna ili više zamenika matičara (član 10). Matičar odnosno zamenik matičara može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju od tri godine, položen poseban stručan ispit za matičara i ovlašćenje za obavljanje poslova matičara (član 11). Poseban stručni ispit za matičara se polaže pred komisijom Ministarstva po programu koji donosi Ministar, dok ovlašćenje za obavljanje poslova matičara daje Ministar na predlog funkcionera koji rukovodi gradskom/opštinskom upravom, nakon položenog posebnog stručnog ispita za matičara.
U Pravilniku o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u gradskoj/opštinskoj upravi, gradskom/opštinskom pravobranilaštvu, stručnim službama i posebnim organizacijama grada/opštine uređuju se organizacione jedinice i njihov delokrug, rukovođenje organizacionim jedinicama, nazivi i opisi radnih mesta, zvanja u kojima su radna mesta razvrstana, potreban broj zaposlenih za svako radno mesto, vrsta i stepen obrazovanja, radno iskustvo i drugi uslovi za rad na svakom radnom mestu u Gradskoj upravi, Gradskom pravobranilaštvu, stručnim službama i posebnim organizacijama. Matičarski poslovi se uglavnom obavljaju u okviru organizacione jedinice – Odeljenje za opštu upravu, u okviru koga su sistematizovana sledeća radna mesta: matičar, zamenik matičara, poslovi mesne kancelarije i mesne zajednice – zamenik matičara, poslovi vezani za građanska stanja. Dakle, i Pravilnik poznaje samo institut matičara i zamenika matičara.
Dakle, shodno gore navedenom, opštinska uprava mora imati matičara i zamenika matičara za određeno matično područje s tim da on mora ispuniti određene uslove propisane Zakonom o matičnim knjigama. Takođe, ukoliko imate zamenika matičara, moguće je njega rasporediti na poslove matičara.
Odredbom čl. 19. st. 2. Uredbe o državnom stručnom ispitu predviđeno je da su lica iz čl. 7. ove uredbe dužna da podnesu zahtev za polaganje državnog stručnog ispita, narednog dana od dana isteka roka za podnošenje prijave na javni konkurs za popunjavanke položaja u JLS, u skladu sa propisima o zaposlenima u AP i JLS. Zakonom o zaposlenima u AP i JLS predviđeno je da je službenik, koji je u radnom odnosu na neodređeno vreme, dužan da ima položen državni stručni ispit. Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta, jedan od uslova za položaj-načelnik uprave, je položen državni stručni ispit. Kada kandidat koji je podneo prijavu na javni konkurs, a nema položen državni stručni ispit, dostavlja dokaz da je podneo prijavu ili dokaz da je položio državni stručni ispit? Da li je prijava o podnetom zahtevu za polaganje državnog stručnog ispita dovoljna konkursnoj komisiji?
Članom 50. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon) je predviđeno sledeće:
„Na položaj u autonomnoj pokrajini može biti postavljeno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz odgovarajuće naučne oblasti u odnosu na delokrug organa, službe ili organizacije, na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, položen državni stručni ispit i najmanje pet godina radnog iskustva u struci.
Za načelnika uprave, koja je obrazovana kao jedinstveni organ, može biti postavljeno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz naučne oblasti pravne nauke na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, položen državni stručni ispit i najmanje pet godina radnog iskustva u struci.
Za načelnika uprave za pojedine oblasti, kada je prema posebnom zakonu, gradska odnosno opštinska uprava organizovana u više uprava, može biti, pored lica iz stava 1. ovog člana, postavljeno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz odgovarajuće naučne oblasti u odnosu na delokrug uprave, na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, položen državni stručni ispit i najmanje pet godina radnog iskustva u struci.
Na radno mesto službenika na položaju u sekretarijatu Gradske uprave grada Beograda, može biti, pored lica iz stava 2. ovog člana, postavljeno lice koje ima stečeno visoko obrazovanje iz odgovarajuće naučne oblasti u odnosu na delokrug sekretarijata, na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, master strukovnim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu, položen državni stručni ispit i najmanje pet godina radnog iskustva u struci.
Zamenik načelnika uprave se postavlja na isti način i pod istim uslovima kao načelnik“.
S obzirom na navedeno, uslovi za postavljenje službenika na položaju su određeni samim zakonskim odredbama, između ostalog, i u pogledu položenog državnog stručnog ispita.
Međutim, za konkretno pitanje je posebno značajno ukazati na odredbe člana 47. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, kojim se radna mesta službenika dele na položaje i izvršilačka radna mesta, u zavisnosti od složenosti poslova, ovlašćenja i odgovornosti. Odredbama istog člana je predviđeno da se kao službenik na izvršilačkom radnom mestu može zaposliti i lice koje nema položen državni stručni ispit, ali je dužan da ga položi u roku utvrđenom ovim zakonom. Iz ovih odredbi proizilazi da se navedeni izuzetak odnosi samo na službenike na izvršilačkim radnim mestima, ali ne i na službenike na položaju, a što dalje navodi na zaključak da je potrebno da kandidat za službenika na položaju dostavi dokaz o položenom državnom stručnom ispitu odnosno pravosudnom ispitu.
Radi potpunosti odgovora treba se osvrnuti na odredbe Uredbe o Državnom stručnom ispitu.
Shodno članu 7. Uredbe o Državnom stručnom ispitu ("Sl. glasnik RS", br. 86/2019) državni stručni ispit mogu polagati lica koja nemaju položen državni stručni ispit, a prijavila su se na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u autonomnoj pokrajini, jedinici lokalne samouprave i gradu Beogradu u skladu sa propisima o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Članom 19. Uredbe o Državnom stručnom ispitu je propisano sledeće:
Zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi se najkasnije 60 dana pre dana isteka roka u kome je kandidat, saglasno zakonu ili drugom propisu, dužan da položi ispit.
Izuzetno, lica iz člana 7. ove uredbe dužna su da podnesu zahtev za polaganje državnog stručnog ispita, narednog dana od dana isteka roka za podnošenje prijava na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u organu autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave ili grada Beograda u skladu sa propisima o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi organ u kome je kandidat zaposlen, a može ga podneti i kandidat, ako organ ne podnese zahtev za polaganje državnog stručnog ispita u roku utvrđenom stavom 1. ovog člana, kao i lica iz čl 5. i 7. ove uredbe (u daljem tekstu: podnosilac zahteva).
Navedenim odredbama se propisuje ko može da polaže državni stručni ispit odnosno u kom roku se podnosi zahtev za polaganje državnog stručnog ispita, što nema uticaja na odredbe člana 47. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, koje su u gornjem tekstu obrazložene.
Da li predsednik opštine može dati ovlašćenje pomoćniku predsednika opštine da u njegovom odsustvu potpisuje nalog za prenos sredstava, do povratka zamenika predsednika sa bolovanja. Naime zamenik predsednika koji ima takvo ovlašćenje je na dužem bolovanju?
U skladu sa članom 43. Zakona o lokalnoj samoupravi predsednika opštine bira skupština opštine, iz reda odbornika, na vreme od četiri godine, tajnim glasanjem, većinom glasova od ukupnog broja odbornika skupštine opštine. Predsednik opštine ima zamenika koji ga zamenjuje u slučaju njegove odsutnosti i sprečenosti da obavlja svoju dužnost. Predsednik skupštine opštine predlaže kandidata za predsednika opštine. Kandidat za predsednika opštine predlaže kandidata za zamenika predsednika opštine iz reda odbornika, koga bira skupština opštine na isti način kao predsednika opštine.
Predsedniku opštine i zameniku predsednika opštine izborom na ove funkcije prestaje mandat odbornika u skupštini opštine. Predsednik opštine i zamenik predsednika opštine su na stalnom radu u opštini.
Shodno članu 44. Zakona o lokalnoj samoupravi, koji govori o nadležnostima predsednika opštine, između ostalog predsednik opštine je naredbodavac za izvršenje budžeta.
Dakle, imajući u vidu navedene odredbe, jedini naredbodavac za izvršenje budžeta može biti predsednik opštine, odnosno zamenik predsednika opštine u slučaju njegove odsutnosti i sprečenosti da obavlja svoju dužnost.
U čijoj nadležnosti je donošenje pravilnika o pravu na mobilne telefone za funkcionere u organima grada. Da li kadrovskoj komisiji Skupštine grada ili nekog drugog?
Zakonom o lokalnoj samoupravi propisano je da skupština donosi propise i druge opšte akte (član 32. stav 1. tačka 6)). Imajući u vidu da je pomenuti Pravilnik opšti akt kojim se, između ostalog uređuje određeni proces unutar organa, mišljena smo da isti donosi Skupština JLS, osim ako zakonom nije drugačije određeno. Ujedno, reč je o funkcionerima i o njihovim pravima odlučuje skupštinsko radno telo, koje će na osnovu Pravilnika doneti rešenje kojim odlučuje o pravu funkcionera na upotrebu službenog mobilnog telefona.
Takođe, u Modelu Statuta grada koji je izradila Stalna konferencija gradova i opština se u delu koji govori o prezumpciji nadležnosti kaže se da „poslove Grada vrše organi Grada u okviru svoje nadležnosti utvrđene zakonom i ovim statutom. Ako zakonom ili drugim propisom nije utvrđeno koji organ je nadležan za obavljanje poslova iz nadležnosti Grada, sve poslove koji se odnose na uređivanje odnosa iz nadležnosti Grada vrši Skupština grada, a poslove koji su po svojoj prirodi izvršni, vrši gradonačelnik. Ako se prema prirodi posla ne može utvrditi nadležnost u skladu sa stavom 2. ovog člana, nadležna je Skupština grada“.
Dakle, svi interni akti u JLS kojima se uređuju prava i obaveze, odnosno procesi unutar organa smatraju se opštim aktima bez obzira na formu akta (pravilnik, uputstva, naredba, itd.) i da je donosilac tog akta isključivo skupština, osim ako zakonom nije drugačije određeno, te stoga smatramo da je i akt o pravu odnosno korišćenju mobilnih telefona za funkcionere u organima grada opšti akt i da je za njegovo donošenje nadležna skupština.