Tržište kredita za opštinsku infrastrukturu u Srbiji

Prezentacija studije Programa podrške Agenciji za razvoj infrastrukture lokalne samouprave (MIASP), koji sprovodi Evropska agencija za rekonstrukciju, a finansira Evropska unija
 Beograd, 17. septembar 2007.
 

Razvoj opštinskog zaduživanja, koji obezbeđuje sredstva za investiranje u infrastrukturu na lokalnom nivou je jedan od efikasnih instrumenata koji će omogućiti lokalnim samoupravama da počnu sa rešavanjem ovih problema. Trenutno, troškovi opština za infrastrukturu su 500 miliona eura godišnje, a to je 30% opštinskog budžeta. Uprkos tome postoji nedostatak velikih investicija, jer su procenjene potrebe Srbije preko 4 milijarde eura. Uglavnom je manjak u projektima za zaštitu životne sredine, kao što su otpadne vode i čvrst otpad. Potreba za investicijama u ovim oblastima je 2,1 milijarda eura. Potrebne su i dodatne investicije u sektoru vodosnabdevanja (1 milijarda eura), daljinskog grejanja (više od 0,7 milijarde eura), opštinskih puteva, industrijskih parkova, društvene infrastrukture, itd.

Kako bi se prevazišao veliki investicioni gap i dostigli evropski standardi u srednjeročnom periodu, opštine u Srbiji će morati da pređu sa finansiranja infrastrukture iz tekućih prihoda na kreditno finansiranje.

Sa namerom da upozna opštine sa ponudom kredita za infrastrukturni razvoj, da predstavi trenutne opštinske probleme bankama i međunarodnim finansijskim institucijama i predstavi regulativne preporuke za razvoj opštinskog tržišta kredita, pripremljena je posebna studija.

Studiju pod nazivom Tržište kredita za opštinsku infrastrukturu pripremio je tim Programa podrške Agenciji za razvoj infrastrukture lokalne samouprave (MIASP), koji sprovodi Evropska agencija za rekonstrukciju, a finansira Evropska unija.

U utorak, 17. septembra, organizovan je okrugli sto na temu tržišta opštinskih kredita, u prostorijama Stalne konferencija gradova i opština (SKGO) i tom prilikom je gospođa Jelena Thorogood, MIASP stručnjak, predstavila dokument predstavnicima E.A.R., Ministarstva za državnu upravu i lokalnu samoupravu (MDULS), GTZ-a, Vojvođanskog kapitalnog investicionog fonda, opština Inđija i Kruševac, bankama i donatorima.

Gospodin Djordje Staničić, generalni sekretar SKGO otvorio je okrugli sto i izrazio nadu da će ova studija pomoći opštinama da se zadužuju na efikasniji način. Istakao je da je veoma bitno, a blisko sa ovom tematikom, pitanje svojine na lokalnom nivou i da je neophodno doneti novi zakon.

Gospodin Dragutin Radosavljević, državni sekretar MDULS napomenuo je da je finansijski menadžment osnova funkcionisanja lokalnih vlasti. Centralna vlast trebalo bi da izvrši fiskalnu decentralizaciju i pomogne lokalnim samoupravama na tom polju. Pohvalio je studiju i istakao da bi ovaj dokument trebalo da pomogne opštinama da uvide kako i nedostatak investicija može biti kreditiran.

Gospodin Bernard O’Sullivan, programski direktor u E.A.R. naglasio je da je E.A.R.-ov sektor za opštinski razvoj najuspešniji u smislu optimizacije sufinansiranja od strane EU. To je značajno, jer su lokalne samouprave sistemi koji donose ne samo nacionalne, već i EU propise. Opštine će takodje morati da usklade veliki broj vrednosti EU strukturnih fondova sa nacionalnim fondovima, kako bi ispunili socioekonomske uslove. Iz tog razloga, gospodin O’Sullivan čestitao je MDULS i SKGO na razvijanju kapaciteta i najavio da će IPA doneti više od 0.5 milijardi eura kroz investicije za period od 2007. do 2009. Istakao je da je za opštine ključno da razviju kapacitete koji će im omogućiti pristup instrumentima dugovanja i tako reše problem infrastrukturnog nedostatka.

Gospođa Slađana Sredojević, savetnik Asocijacije srpskih banaka (ASB) rekla je da postoji velika potreba za nacionalnim i lokalnim infrastrukturnim investicijama i banke su sada spremne da odgovore na taj zahtev opština, u smislu kvaliteta i količine neophodnih fondova. ASB je predložila formiranje Radne grupe, kojom bi koordinirala ASB, a bavila bi se opštinskim tržištem kredita kako bi se pospešio razvoj ovog tržišta.

Predstavnici komercijalnih banaka (Hypo Group Alpe Adria, Volksbank, Eurobank EFG) takođe su učestvovali u diskusiji i istakli da su banke do sada bile dosta konzervativne u aktivnostima, ali se nadaju da će se to promeniti i da će tržište kredita biti uspostavljeno. Naglasili su i potrebu da opštine u tom procesu unaprede svoja znanja o budžetskom finansiranju i vođenju knjiga.

Konačan cilj reforme lokalne samouprave u Srbiji treba da bude stvaranje jake, uticajne i nezavisne lokalne samouprave sa solidnim i transparentnim javnim finansijama i odgovarajućim komunalnim uslugama usmerenim prema građanima. Ovaj cilj može biti ostvaren samo ako se sprovede adekvatna decentralizacija odgovornosti sa odgovarajućim instrumentima na raspolaganju – kreditno zaduživanje lokalnih samouprava je svakako jedan od njih.

Kao rezultat, za očekivati je da lokalne vlade preuzmu odgovornost za lokalne probleme, pripremajući i implementirajući politiku i projekte koji će podsticati dalji razvoj na lokalnom nivou.

Opštine su počele da shvataju prednosti kreditnog finansiranja i trenutno sva četiri grada i 82 od 167 opština u Srbiji uzeli su kredite za infrastrukturne projekte. Ukupan iznos kredita koje opštine u Srbiji mogu da uzmu, u skladu sa važećom zakonskom regulativom, iznosi 960 miliona evra. Trenutno, opštine i gradovi su iskoristili 34 procenta svog kreditnog potencijala. Ipak, ukoliko izuzmemo kredite Beogradu i drugim gradovima, neotplaćeni iznos kredita opština iznosi 81 miliion eura, što znači da je preostali kreditni potencijal opština 328 miliona evra ili 80 procenata. Kreditni potencijal opština povećavaće se sa povećanjem njihovog društvenog proizvoda i budžetskih prihoda.

Tržište opštinskih kredita ima još značajnog potencijala za rast. Komercijalne banke i međunarodne finansijske institucije pokazuju veliku zainteresovanost i nastaviće da se takmiče za preostali deo tržišta koji iznosi 631 milion eura.

Opštinsko kreditno tržište u Srbiji uspešno je prošlo kroz osnovne faze razvoja i sada ulazi u zreliji period, sa ozbiljnijim rizicima, kao što su neizvršenje obaveza po osnovu servisiranja duga od strane opština i nesolventnost opština. Postojanje potražnje i ponude nije sporno, već osnovno pitanje ostaje da li će se zajmovima upravljati na način koji će obezbediti dostizanje opštinskih ciljeva i održanje dugotrajne fiskalne i finansijske stabilnosti.

Dokument možete preuzeti sa internet lokacija www.skgo.org