Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeKod javnih površina imamo slučaj da obveznici imaju Urbanističko-tehničke uslove koji su izdati pre stupanja na snagu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, Odluke o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine za period 2019-2028. godine. Kako se sada njima obračunava naknada za korišćenje javnih površina, odnosno da li im se uvažavaju urbanističko-tehnički uslovi koji su izdati ili im se traže novi koji su u skladu sa novim Zakonom, Odlukom i Programom? Ako im se priznaju postojeći urbanističko-tehnički uslovi, da li se primenjuju cene iz Odluke?
Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara propisano je šta se smatra korišćenjem javne površine. Članom 239. propisano je da je najviši iznos naknade za korišćenje javne površine propisan u Prilogu 12. ovog zakona. Kriterijumi za propisivanje visine naknada su: vreme korišćenja prostora, zona u kojoj se nalazi prostor koji se koristi, ukoliko je zona utvrđena aktom jedinice lokalne samouprave, kao i tehničko-upotrebne karakteristike objekta, ukoliko se javna površina koristi za postavljanje objekata. Dalje je propisano da se aktom skupštine jedinice lokalne samouprave utvrđuje visina naknade u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana, olakšice, način dostavljanja i sadržaj podataka o korišćenju javne površine nadležnom organu koji utvrđuje obavezu plaćanja naknade.
To znači da je odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave kojom se uređuje plaćanje naknada za korišćenje javne površine, uređeno i na osnovu kojih podataka lokalna poreska administracija utvrđuje naknadu.
Napominjemo da su od 1. januara 2019. godine, kada je počeo da se primenjuje Zakon o naknadama za korišćenje javnih dobara, prestale da važe odredbe Zakona o finansiranju lokalne samouprave kojima se propisuje utvrđivanje lokalnih komunalnih taksi za korišćenje javnih površina.
Postupak davanja na korišćenje javne površine za određene namene, plan postavljanja privremenih objekata, lokacije koje se daju na korišćenje za određene namene, bliže uslove i kriterijume za odabir korisnika utvrđuje jedinica lokalne samouprave svojim aktom.
Da bi se utvrđivanje naknade za korišćenje javnih površina u skladu sa Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara i Odlukom o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine Novi Bečej, vršilo po aktima koji su izdati pre donošenja ovog zakona, potrebno je proveriti da li se ta akta mogu primeniti i na utvrđivanje naknade, odnosno da li su usklađeni sa kriterijumima propisanim odlukom o naknadama.
Odlukom o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine Novi Bečej treba da bude uređeno koji podaci se dostavljaju nadležnoj lokalnoj poreskoj administraciji za utvrđivanje naknade, tako da organizaciona jedinica koja se bavi dostavljanjem podataka treba da se izjasni da li su njihova akta koja su izdata ranije i po kojima je izvršeno zauzeće javne površine i dalje na snazi i da li sadrže sve elemente od značaja za utvrđivanje naknade.
Pitanje da li se Urbanističko-tehnički uslovi moraju usaglasiti sa Programom postavljanja i uklanjanja manjih montažnih objekata privremenog karaktera, odnosi se na organizacionu jedinicu koja je nadležna za izdavanje tih uslova i izradu Programa i ne spada u delokrug lokalne poreske administracije. Lokalna poreska administracija ima obavezu da po dobijenim podacima izvrši utvrđivanje naknade, pri čemu odlukom mora biti definisano koji podaci im se dostavljaju.
Kod utvrđivanja naknade na osnovu primljenih podataka o korišćenju javne površine i primenom kriterijuma propisanih članom 240. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara (prema površini korišćenog prostora, srazmerno vremenu korišćenja tog prostora ili prema tehničko-upotrebnim karakteristikama objekta), lokalna poreska administracija primenjuje cene koje su propisane odlukom o naknadama za poresku godinu.
Fizičko lice je sa Mesnom zajednicom (MZ) 1984. godine sklopilo Ugovor o davanju uređenog neizgrađenog građevinskog zemljišta na korišćenje, a radi izgradnje porodične stambene zgrade. Zgrada je izgrađena i nalazi se u svojini navedenog fizičkog lica, dok se zemljište nalazi u javnoj svojini JLS sa pravom korišćenja MZ, što je sve upisano u listu nepokretnosti. Naime, fizičko lice se svojevremeno nije upisalo kao korisnik zemljišta. Fizičko lice želi da ugovorom o doživotnom izdržavanju raspolaže zgradom, ali javni beležnik ne želi da overi ugovor, dok zemljište na kojem se zgrada nalazi ne bude u vlasništvu navedenog fizičkog lica. Na koji način je moguće prevazići predmetnu situaciju da bi fizičko lice moglo da sklopi ugovor o doživotnom izdržavanju čiji je predmet navedena porodična stambena zgrada?
Da bi fizičko lice koje je sa MZ sklopilo ugovor o davanju na korišćenje tada neizgrađenog građevinskog zemljišta radi izgradnje porodičnog stambenog objekta moglo slobodno da raspolaže objektom, ali i zemljištem ispod objekta na kojem je trenutno upisano pravo korišćenja MZ, i pravo svojine JLS potrebno je da se pokrene odgovarajući postupak upisa prava svojine na zemljištu.
Na pomenutu situaciju, obzirom da se radi o zemljištu koje je danas izgrađeno građevinsko zemljište primenjuju se odgovarajuće odredbe Zakona o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr., 64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US, 98/2013 - odluka US, 132/2014, 145/2014, 83/2018, 31/2019, 37/2019 - dr. zakon i 9/2020).
Naime, članom 102. stav 3. Zakona o planiranju i izgradnji propisano je da:
“Pravo svojine na katastarskoj parceli upisuje se u korist lica koje je upisano kao vlasnik objekta, odnosno objekata koji se nalaze na toj parceli, odnosno u vlasništvu lica koje je upisano kao nosilac prava korišćenja na katastarskoj parceli na neizgrađenom građevinskom zemljištu, osim za lica čiji je položaj uređen zakonom kojim se uređuje pretvaranje prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu.”
Obzirom da se u ovom konkretnom slučaju radi o zemljištu koje je dodeljeno radi izgradnje još 1984. godine i da je ono danas izgrađeno građevinsko zemljište sa izgrađenom stambenom zgradom u vlasništvu fizičkog lica potrebno je da fizičko lice podnese zahtev nadležnom katastru (Služba za katastar nepokretnosti na teritoriji vaše JLS) za upis prava svojine, po članu 102. Zakona.
Ova situacija, prema elementima koji su navedeni u pitanju odnosi se na postupak pretvaranja izgrađenog građevinskog zemljišta bez naknade pred službom za katastar.
Da je kojim slučajem ovo zemljište dodeljeno radi izgradnje i da je i danas neizgrađeno građevinsko zemljište primenjivale bi se odredbe Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu, što ovde nije slučaj.
Prilikom popunjavanja nep obrazaca potrebno je uneti podatak o ispravi o svojini određene nepokretnosti i istu priložiti. S tim u vezi, da li je moguće kao ispravu o svojini navesti list nepokretnosti, a umesto istog, priložiti izvod sa javnog pristupa katastra nepokretnosti u pdf formatu, kao u prilogu?
Prilikom popunjavanja elektronskog NEP JS obrasca putem softvera Registar jedinstvene evidencije nepokretnosti u javnoj svojini, podaci isprave o svojini (broj dokumenta, naziv dokumenta i datum) su obavezni podaci međutim, prilaganje skeniranog obrasca nije obavezano. Poželjno je ipak da se priloži a i korisno, jer će priloženi dokument tako uvek biti dostupan.
U svakom slučaju, može se priložiti izvod sa javnog pristupa katastra nepokretnosti u (.pdf) formatu s tim da se u tom slučaju i u nazivu dokumenta navede da je u pitanju izvod iz katastra nepokretnosti.
Da li poreski obveznik može podneti zahtev za prestanak obaveze po osnovu zastarelosti prava na naplatu, nakon donošenja rešenja o prinudnoj naplati, tj. u toku prinudne naplate? Ukoliko može, da li se u tom slučaju računaju uplate po zapleni potraživanja do dana podnošenja zahteva obveznika? Da li je neophodno sačiniti zapisnik o vođenju postupka, pre pokretanja prinudne naplate?
Početak postupka prinudne naplate poreza i sporednih poreskih davanja propisan je odredbama člana 77. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji, u slučajevima kada poreski obveznik nije izmirio obaveze po osnovu javnih prihoda i sporednih poreskih davanja u roku iz člana 71. stav 2. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji. Članom 71. stav 2. ostavlja se mogućnost poreskom obvezniku koji u celosti ili delimično nije o dospelosti izmirio dug po osnovu javnih prihoda, odnosno sporedna poreska davanja da u roku od pet dana od dana prijema opomene izmiri svoja dugovanja sa obračunatom kamatom od dana izdavanja opomene do dana uplate obaveza navedenih u opomeni.
Uredno dostavljenom opomenom za dospeli neplaćeni porez i sporedna poreska davanja daje se mogućnost poreskom obvezniku da u zakonom propisanom roku izmiri dugovani porez kao i da sa nadležnom LPA usaglasi stanja ako se ne slaže a iznosom dugovanog poreza iz opomene.
Ukoliko se poreski obveznik ne pojavi sa primedbama na stanje dugovanog poreza iz opomene ili ukoliko ne izmiri predmetni porez, smatra se da se poreski obveznik složio sa iznosom dugovanog poreza u opomeni i da je dug nesporno utvrđen i da su se stekli uslovi za početak prinudne naplate.
S druge strane obaveza je poreskog organa da u poreskom računovodstvu ima tačna i ažurna stanja po osnovu izvornih javnih prihoda za koje je data opomena poreskom obvezniku kao i da po službenoj dužnosti vodi računa o apsolutnoj zastarelosti.
Poreska uprava počinje postupak prinudne naplate poreza, odnosno sporednih poreskih davanja, donošenjem rešenja o prinudnoj naplati.
Obveznik može istaći zahtev za utvrđivanje zastarelosti u bilo kojoj fazi poreskog postupka, pri čemu se o zastarelosti odlučuje poreskim upravnim aktom posmatrajući stanje na karticama poreskog obveznika u poreskom računovodstvu na dan dostavljanja zahteva o prestanku poreske obaveze po osnovu zastarelosti.
Prilikom utvrđivanja prava na zastarelost za naplatu poreskog duga mora se imati u vidu da se svakom uplatom prvo namiruju najstarija dugovanja i to prema propisanom redosledu namirenja (čl. 70. ZPPPA).
Zakon o poreskom postupku i poreskoj administraciji nije ostavio mogućnost izbora na koja dugovanja i koje poreske obaveze će se odnositi pojedinačna uplata poreskog obveznika, već je jasno i precizno definisao redosled namirenja poreskih obaveza prilikom uplate.
U konkretnom slučaju to znači, ako je nakon započetog postupka prinudne naplate obveznik dostavio zahtev za prestanak poreske obaveze po osnovu zastarelosti, zahtev ćete razmotriti i odlučiti uzimajući u obzir i uplate koje su se desile u postupku prinudne naplate, do dana podnošenja zahteva.
Postupak naplate je deo poreskog postupka koji se odnosi na administriranje javnih prihode. Dakle, nakon utvrđivanja javnih prihoda, vrši se njihova naplata /redovna ili prinudna/. Početku postupka prinudne naplate prethodi izdavanje i uredno dostavljanje opomene za dospeli neplaćeni porez i sporedna poreska davanja (čl.71. stav 2. ZPPPA). Član 77. ZPPPA definiše početak postupka prinudne naplate, dakle ako poreski obveznik ne plati porez, odnosno sporedno poresko davanje u iznosu I roku iz opomene ili ukoliko poreski obveznik dostavi zahtev za odlaganje plaćanja dugovanog poreza na rate dok se ne odluči o zahtevu (čl.77. stav 6 ZPPPA), počinje postupak prinudne naplate donošenjem rešenja.
Prema navedenom, pokretanju postupka prinudne naplate ne prethodi sačinjavanje “zapisnika o vođenju postupka”.
Podnosilac zahteva za konverziju zemljišta podneo je zahtev za konverziju 2016. godine. Ministarstvo finansija RS je piništilo prvostepeno rešenje i predmet vratilo na ponovni postupak prvostepenom organu. U ponovnom postupku podnosilac zahteva je dostavio izveštaj veštaka građevinske struke koji je izvršio procenu troškova koje je imalo pravno lice pre izvršene privatizacije, odnosno 1982. godine i dostavio račun od 29.06.1982. godine. U postupku donošenja rešenja o konverziji, šta podrazumevaju troškovi pribavljanja prava korišćenja na katastarskoj parceli u članu 7. Zakona, odnosno da li treba prihvatiti i troškove ranijih korisnika ili njegovih pravnih prethodnika, s obzirom da je zahtev podnet 2016. godine, a izveštaj i račun se odnose na 1982. godinu, odnosno mnogo ranije od izvršene privatizacije?
Obzirom da se situacija odnosi na postupak koji se pred prvostepenim organom vodi od 2016. godine i gde je rešenjem drugostepenog organa poništeno prvostepeno rešenje i postupak vraćen na ponovni postupak i odlučivanje potrebno je pre samog donošenja odluke proveriti kakav je nalog dat drugostepenim rešenjem, odnosno koji su bili razlozi za poništaj.
Prema odredbama Zakona o opštem upravnom postupku kod donošenja novog rešenja prvostepeni organ je u obavezi da postupi saglasno stavovima iz rešenja drugostepenog organa.
Kada je u pitanju umanjenje tržišne vrednosti neizgrađenog građevinskom zemljišta iz člana 7. Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu, odnosno da li se u trošak pribavljanja uračunavaju i troškovi ranijih korisnika, neophodno je uzeti u obzir odredbe ovog propisa koji je poslednjim izmenama i dopunama predvideo neka umanjenja i po ovom osnovu.
Tako, član 5. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu, koji je sada član 7. stav 1. Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu, glasi:
“Visina naknade za konverziju, bez obzira gde se nepokretnost nalazi, umanjuje se kada lice iz člana 1. stav 2. (subjekt konverzije uz naknadu) ovog zakona dostavi izveštaj veštaka ekonomske ili građevinske struke, sa spiska ovlašćenih sudskih veštaka, kojim se utvrđuje da su to lice i/ili raniji korisnici, odnosno njegovi pravni prethodnici na tom zemljištu imali troškove pribavljanja prava korišćenja na katastarskoj parceli za koju je podnet zahtev za konverziju (troškovi eksproprijacije, administrativnog prenosa, troškovi remedijacije, troškovi revitalizacije, raseljavanja, finansiranja izrade planske dokumentacije, i drugi stvarni troškovi).”
Ove odredbe Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu odnose se na zahteve koji su podneti nakon stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu (Zakon objavljen 4. februara u Sl. glasniku broj 9).
Za sve druge zahteve koji su podneti do tog datuma primenjuje se samostalni član Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu (član 11.) kojim je propisano da će se postupci započeti do dana stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu, uz naknadu okončati prema propisima koji su važili u trenutku podnošenja zahteva.
Obzirom da se u ovom konkretnom slučaju radi o zahtevu koji je podnet 2016. godine, mišljenja smo da se umanjenje po osnovu troškova pribavljanja neke nepokretnosti, a koji troškovi nisu troškovi podnosioca zahteva, već troškovi ranijeg korisnika, ne može vršiti, već se moraju primeniti samo osnovi umanjenja iz Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu ("Službeni glasnik RS, broj 64/15).
Postupajući prvostepeni organ ima mogućnost da proveri da li postoji neki drugi osnov za umanjenje tržišne cene građevinskog zemljišta, ali samo iz Zakona koji je važio u trenutku podnošenja zahteva.