Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeKoja inspekcija je nadležna za preduzimanje mera i kontrolu postavljenih klima uređaja na fasadama stambenih zgrada u pogledu mesta postavljanja, ispravnosti ili buke? Koja inspekcija je nadležna za preduzimawe mera i kontrolu postavljenih žičanih ograda na javnoj površini (npr. oko stambenih zgrada ili poslovnih objekata) i po kom propisu vrši kontrolu?
Postavljanje klima uređaja na stambenim zgradama predstavlja radove na investicionom održavanju, u smislu člana 2. tačka 36) Zakona o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 -US, 24 /11, 121/12, 42/13 -US, 50/13 -US, 98/13 -US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 - dr. zakon, 9/20 i 52/21) – izvođenje građevinsko-zanatskih, odnosno drugih radova zavisno od vrste objekta u cilju poboljšanja uslova korišćenja objekta u toku eksploatacije.
Prema članu 145. navedenog zakona izvođenje radova na investicionom održavanju objekta vrši se na osnovu rešenja kojim se odobrava izvođenje tih radova, koje u skladu sa zakonom izdaje organ nadležan za izdavanje građevinskih dozvola. Inspekcijski nadzor vrši građevinska inspekcija.
Pogledati: http://gradjevinskedozvole.rs/pitanja-i-odgovori.php
Kada je reč o buci koja potiče od klima uređaja koju koriste pravna lica i preduzetnici za potrebe delatnosti koju obavljaju, nadležan je inspektor za zaštitu životne sredine saglasno Zakonu o zaštiti od buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 88/10).
Odredbe člana 15. stav 1. Odluke o komunalnom redu („Sl. list grada Beograda” br. 10/11, 60/12, 51/14, 92/14, 2/15, 11/15, 61/15, 75/16, 19/17, 50/18, 92/18, 118/18, 26/19, 52/19, 60/19, 17/20, 89/20, 106/20, 138/20 i 152/20), u pogledu uslova i postupka postavljanja klima uređaja na spoljni deo zgrade, upućuju na primenu propisa kojima se uređuje izvođenje radova na ugradnji postrojenja, instalacija i opreme.
St. 2–4. navedene Odluke uređena su druga pitanja u vezi sa postavljanjem klima uređaja koja se odnose na način postavljanja uređaja ( zaštita same i susedne zgrade od oštećivanja, bezbednost građana i okoline i onemogućavanje izlivanja kondenzata na spoljne delove zgrada, površinu javne namene i površinu u javnom korišćenju). Stavom 5. propisani su dodatni uslovi za postavljanje klima uređaja na zgradi koja je utvrđena kao kulturno dobro, koja uživa prethodnu zaštitu ili se nalazi u prostornoj kulturno istorijskoj celini, odnosno celini koja uživa prethodnu zaštitu.
Kada je reč o buci i drugim vidovima ometanja suseda radom klima uređaja, treba imati u vidu i odredbe člana 4. Odluke o opštim pravilima kućnog reda u stambenim i stambeno-poslovnim zgradama na teritoriji grada Beograda („Sl.list grada Beograda”, br 101/19), prema kojima su stanari dužni da posebne, zajedničke delove zgrade i zemljište za redovnu upotrebu zgrade koriste sa potrebnom pažnjom i čuvaju od oštećenja i kvara, na način da ne ometaju ostale stanare u mirnom korišćenju posebnog i zajedničkog dela zgrade i da ne ugrožavaju bezbednost drugih lica.
Nadzor nad primenom odredaba navedenih odluka vrši komunalna inspekcija, što je u nedostatku preciznijih propisa jedini osnov za preduzimanje inspekcijskih mera u ovoj oblasti usmerenih na uređenost i zaštitu zgrade, bezbednost građana i okoline, kao i mirno korišćenje stana (komunalni red, odnosno kućni red).
Žičane ograde na javnoj površini –Građenje zidanih ograda, odnosno postavljanje žičanih i drvenih ograda uređuje Zakon o planiranju i izgradnji i propisi doneti na osnovu tog zakona, nad kojima inspekcijski nadzor vrši građevinska inspekcija.
Za postavljanje žičane ili drvene ograde nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa za gradnju, odnosno akt za izvođenje radova, saglasno članu 144. Zakona o planiranju i izgradnji i Pravilniku o posebnoj vrsti objekata i posebnoj vrsti radova za koje nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa, kao i vrsti objekata koji se grade, odnosno vrsti radova koji se izvode, na osnovu rešenja o odobrenju za izvođenje radova, kao i obimu i sadržaju i kontroli tehničke dokumentacije koja se prilaže uz zahtev i postupku koji nadležni organ sprovodi ("Sl. glasnik RS", br. 102/20, 16/21).
Međutim, kada je u pitanju postavljanje žičane ili drvene ograde, moraju biti ispoštovane odredbe planskog dokumenta kojim je obuhvaćena parcela na koju se postavlja ograda, bez obzira na činjenicu što nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa za gradnju, odnosno akt za izvođenje radova.
Kada je reč o postavljanju žičanih i drvenih ograda na javnim površinama i, s tim u vezi, pitanje nadležnosti komunalne inspekcije, upućujemo vas na Pravni stav utvrđen na 56. sednici svih sudija Upravnog suda održanoj dana 14. 12.2016. godine, koji glasi: „Komunalni inspektor je ovlašćen da donosi rešenja za uklanjanje stvari i drugih predmeta sa površine javne namene ako su oni tu postavljeni protivno propisima, uključu jući i montažno demontažne objekte-ograde”.
Utvrđeni stav Upravni sud zasniva na članu 34. stav 1. tačka 10) i članu 36. Zakona o komunalnim delatnostima („Sl.glasnik RS”, br. 88/11, 104/16 i 95/18).
Obrazloženje navedenog stava je dostupno je na: http://www.up.sud.rs/sync/documents/cl78.pdf
Pored iznetog dodajemo da je članom 4. stav 4. Zakona o komunalnim delatnostima propisano ovlašćenje JLS da radi korišćenja, čuvanja i održavanja sredstava za obavljanje komunalnih delatnosti, održavanja čistoće i zaštite životne sredine, opšte uređenosti naselja, spoljnog izgleda objekta i uređenosti površina, može da propiše opšte uslove održavanja komunalnog reda i mere za njihovo sprovođenje.
Na osnovu tog ovlašćenja JLS svojim odlukama uređuju pitanja vezana za komunalni red. Tako su navedenom Odlukom o komunalnom redu koju je donela Skupština grada Beograda u članu 50. uređena pitanja vezana za postavljanje zapreka (stubovi, ograde i druge zapreke) na javnim površinama, koje odredbe može da primeni komunalni inspektor u vršenju nadzora nad ovim vidom zauzeća javnih površina.
Inspekcijski nadzor koji vrši komunalna inspekcija u ovoj oblasti zahteva saradnju sa građevinskom inspekcijom i organizacionom jedinicom koja je nadležna za poslove urbanizma zbog utvrđivanja činjenica koje po prirodi stvari nisu u nadležnosti komunalnog inspektora (vrsta objekta, planska dokumenta, namena površine i dr.).
Ukoliko je JLS predvidela sredstva za finansiranje uređenja fasada u užem centru grada, a koje predstavljaju opasnost po život i zdravlje, da li je u ovom slučaju potrebno da građevinska inspekcija svojim rešenjem naloži stambenoj zajednici da sama sredi fasadu bas iz razloga opasnosti i ostavi rok za izvršenje, te ukoliko to ne bude izvršeno od strane stambene zajednice angažuje po sprovedenom postupku javne nabavke najpovoljnijeg ponuđača koji će da izvrši radove (čl.61)? Na koji način se opština refundira od stambene zajednice obzirom da je propisano pravo regresa?
Zakonom o stanovanju i održavanju zgrada je data mogućnost da jedinica lokalne samouprave izdvoji sredstva za intervencije koje bi predstavljale ostvarivanje javnog interesa u sferi odražavanja zgrada, a takođe je utvrđena i jasna odgovornost vlasnika posebnih i samostalnih delova zgrade, odnosno stambene zajednice u pogledu (ne)ispunjavanja obaveze održavanja, odnosno nastanka štete usled propuštanja obaveze održavanja. Zakon je članom 61. propisao da u slučaju kada odgovorna lica [1] ne izvrše potrebne aktivnosti na održavanju zgrade, a ne sprovođenjem ovih aktivnosti bi mogle da nastanu štetne posledice po život ili zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti, radove na održavanju zgrade preuzima jedinica lokalne samouprave, čime Zakon pojačava ulogu jedince lokalne samouprave u ostvarivanju javnog interesa.
U svrhu preventivnih aktivnosti jedinice lokalne samouprave na proceni stanja građevinskog fonda i potencijalnih opasnosti koje bi mogle da dovedu do nastanka štetnih posledica po život ili zdravlje ljudi, data je mogućnost lokalnoj samoupravi da odlukom može utvrditi urbanističke zone ili blokove za koje propisuje obavezu izvršenja aktivnosti na održavanju zgrada (investiciono održavanje i unapređenje svojstava zgrada), kao i mogućnost da odlukom propiše obavezu održavanja spoljnog izgleda zgrade (fasade) i zabranu promene spoljnog izgleda (zabrana postavljanja klima-uređaja na vidljivom delu zgrade i sl.), uz propisivanje različitih stepena obaveznosti održavanja spoljnog izgleda zgrade, u zavisnosti od urbanističke zone ili bloka u kom se zgrada nalazi
Jedinica lokalne samouprave može doneti Odluku o bespovratnom sufinansiranju radova na investicionom održavanju, nakon čega raspisuje javni poziv za stambene zajednice i vlasnike stambenih zgrada. Javnim pozivom se bliže uređuju uslovi učešća na konkursu, vrste radova koje je moguće bespovratno sufinansirati, procenat učešća javnih sredstava u bespovratnom sufinansiranju, prava i obaveze učesnika na konkursu, rokove i slično. Dakle, radi se o bespovratnom sufinansiranju, pri čemu je neophodno da se utvrdi javni interes. Prethodni uslov za donošenje takve odluke je i postojanje Odluke o utvrđivanju zona i blokova zone sa propisanom obavezom izvršenja određenih aktivnosti u održavanju zgrade, odnosno obaveznim investicionim održavanjem i unapređenjem svojstava zgrada.
S druge strane, ukoliko JLS nije predvidela Odlukom da će bespovratno sufinansirati radove na investicionom održavanju, ona može naložiti stambenoj zajednici da izvrši radove na investicionom održavanju u cilju otklanjanja opasnosti po život i zdravlje ljudi. U takvom slučaju, neophodno je da građevinski inspektor rešenjem naloži izvođenje radova. U vršenju inspekcijskog nadzora građevinski inspektor je dužan da zabrani rešenjem stambenoj zajednici, odnosno drugom odgovornom licu iz člana 15. ovog zakona, korišćenje zgrade ili dela zgrade i da naredi hitno izvođenje radova i preduzimanje drugih mera čijim neizvršenjem bi mogle da nastanu štetne posledice po život ili zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti, u skladu sa članom 60. ovog zakona. Rešenjem građevinskog inspektora utvrđuje se i način izvršenja rešenja u slučaju nepostupanja po nalogu inspektora, odnosno preuzimanje radova na održavanju zgrade od strane jedinice lokalne samouprave na teret stambene zajednice, odnosno drugog odgovornog lica iz člana 15. ovog zakona, u skladu sa članom 61. stav 1. ovog zakona i nalaže se vlasniku posebnog dela da omogući nesmetano obavljanje radova u meri koja je neophodna za otklanjanje neposredne opasnosti po život i zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti. Ukoliko građevinski inspektor po izvršenom kontrolnom nadzoru utvrdi da nije postupljeno po rokovima naloženim u rešenju iz stava 1. ovog člana, dostaviće nadležnom organu jedinice lokalne samouprave akt kojim se dozvoljava izvršenje rešenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje opšti upravni postupak. Stambena zajednica troškove za izvršene radove i druge preduzete mere nadoknađuje jedinici lokalne samouprave, u rokovima i na način koji odredi nadležni organ jedinice lokalne samouprave – konkretno, organ određen za sprovođenje izvršenja rešenja građevinskog inspektora.
[1] Zakonom je propisano da obavezu da održavaju zgradu na način da od zgrade, odnosno zajedničkih delova zgrade ne preti opasnost nastanka štete imaju: 1) vlasnik, za zgrade bilo koje namene u kojima je jedno lice isključivi vlasnik svih delova zgrade; 2) vlasnici posebnih delova, za porodične kuće; 3) stambena zajednica preko svojih organa ili profesionalni upravnik kome su povereni poslovi upravljanja, u stambenoj zgradi koja ima zajedničke delove zgrade i najmanje dva posebna dela čiji su vlasnici različita lica; 4) vlasnici posebnih delova preko svojih organa, u zgradama koje nemaju nijedan poseban deo namenjen za stanovanje.
Da li JLS kao neko ko je uveo prinudnu upravu može da zahteva izveštaje o radu za istog ili je on isključivo odgovoran stambenoj zajednici? Da li, ukoliko je stambena zajednica nezadovoljna radom prinudnog upravnika, a pri tome ne želi da postavi profesionalnog ili upravnika iz redova stanara, može da zahteva od JLS promenu prinudnog upravnika i imenovanje novog?
Profesionalni upravnik postavljen u postupku prinudne uprave obavlja poslove upravljanja sve dok stambena zajednica ne donese odluku o izboru upravnika ili dok ne zaključi ugovor o profesionalnom upravljanju. U tom smislu, on obavlja sve poslove navedene u članu 50. i člana 53. Zakona. Stambena zajednica, bilo je da zadovoljna ili ne, može izabrati u redovnom postupku upravnika ili profesionalnog upravnika u skladu sa Zakonom. Izborom novog upravnika prestaje mandat upravnika postavljenog u prinudnoj upravi. Zakonom nije predviđeno da prinudni upravnik podnosi izveštaje organu Opštinske/gradske uprave koji ga postavlja, ali u postupku nadzora, komunalni inspektor proverava da li profesionalni upravnik ispunjava obaveze propisane članom 53. ovog zakona. Dužnost komunalnog inspektora je da naloži rešenjem profesionalnom upravniku da vrši poslove u skladu sa članom 53. ovog zakona, kao i da dostavi Privrednoj komori Srbije rešenja kojima je profesionalnom upravniku, po izvršenom inspekcijskom nadzoru naloženo ispravljanje utvrđenih nepravilnosti, i to najkasnije u roku od osam dana od dana pravosnažnosti rešenja.
S obzirom da je Uredba o državnom stručnom ispitu stupila na snagu 01.01.2021. godine, šta se dešava sa licima koja su zaposlena na određeno vreme zbog povećanog obima posla ili na zameni privremeno odsutnog službenika? Da li je podnosilac prijave za polaganje državnog stručnog ispita uprava ili zaposleni na određeno vreme? Dilema je najviše zbog troškova polaganja, jer podnosilac zahteva snosi troškove polaganja. Dakle, da li lica, koja su upravo zasnovala radni odnos na određeno vreme u Gradskoj upravi imaju pravo da im GU prijavi državni stručni ispit i plati troškove polaganja? Da li ima razlike ukoliko je zaposleni vezan za radno mesto za koje u Pravilniku stoji uslov državni stručni ispit u odnosu na zaposlenog koji je vezan za radno mesto za koje u Pravilniku ne stoji položen državni stručni ispit kao uslov za zasnivanje radnog odnosa?
Članom 3. Uredbe o državnom stručnom ispitu ("Sl. glasnik RS", br. 86/2019 i 28/2021 - ispr.) je propisano da je državni stručni ispit dužan da polaže državni službenik koji je zasnovao radni odnos na neodređeno vreme, ako nema položen državni stručni ispit, odnosno drugi ispit koji je u skladu sa zakonom propisan kao izuzetak od polaganja državnog stručnog ispita, lice koje je na probnom radu i pripravnik u državnom organu.
Shodno članu 5. Uredbe o državnom stručnom ispitu državni stručni ispit mogu polagati lica sa kojima je, u skladu sa zakonom, zaključen ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje državnog stručnog ispita. Državni stručni ispit mogu polagati i druga lica zainteresovana za rad na poslovima za koje je uslov položen državni stručni ispit, a koja su se osposobila za samostalan rad u struci, odnosno samostalno obavljanje poslova i imaju stečeno radno iskustvo u struci u trajanju koje je uslov za polaganje državnog stručnog ispita u stepenu stručne spreme, odnosno obrazovanja odnosnog lica.
Dakle, obaveza polaganja važi za državne službenike koji su zasnovali radni odnos na neodređeno vreme, ako nemaju položen državni stručni ispit, odnosno drugi ispit koji je u skladu sa zakonom propisan kao izuzetak od polaganja državnog stručnog ispita, kao i za lica koje su na probnom radu i pripravnike u državnom organu. Navedena obaveza ne važi za druga lica, već je ostavljena kao mogućnost, a s obzirom na to gradska/opštinska uprava ni ne snosi troškove za polaganje državnog stručnog ispita za ova lica.
Istovremeno, dodajemo da je neophodno da se Pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji uskladi sa odredbama Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Sam zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi se najkasnije 60 dana pre dana isteka roka u kome je kandidat, saglasno zakonu ili drugom propisu, dužan da položi ispit. Izuzetno, lica iz člana 7. ove uredbe (lica koja nemaju položen državni stručni ispit, a prijavila su se na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u autonomnoj pokrajini, jedinici lokalne samouprave i gradu Beogradu) dužna su da podnesu zahtev za polaganje državnog stručnog ispita, narednog dana od dana isteka roka za podnošenje prijava na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u organu autonomne pokrajine, jedinice lokalne samouprave ili grada Beograda u skladu sa propisima o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Zahtev za polaganje državnog stručnog ispita podnosi organ u kome je kandidat zaposlen, a može ga podneti i kandidat, ako organ ne podnese zahtev za polaganje državnog stručnog ispita u roku, kao i lica iz čl 5. i 7. ove uredbe (lica koja nemaju položen državni stručni ispit, a prijavila su se na javni konkurs za popunjavanje položaja u državnom organu u skladu sa propisima o državnim službenicima, odnosno za popunjavanje položaja u autonomnoj pokrajini, jedinici lokalne samouprave i gradu Beogradu, kao i lica sa kojima je, u skladu sa zakonom, zaključen ugovor o stručnom osposobljavanju bez naknade, radi stručnog osposobljavanja, odnosno sticanja radnog iskustva i uslova za polaganje državnog stručnog ispita, ali i druga lica zainteresovana za rad na poslovima za koje je uslov položen državni stručni ispit, a koja su se osposobila za samostalan rad u struci, odnosno samostalno obavljanje poslova i imaju stečeno radno iskustvo u struci u trajanju koje je uslov za polaganje državnog stručnog ispita u stepenu stručne spreme, odnosno obrazovanja odnosnog lica).
Organ u kome je kandidat zaposlen, odnosno podnosilac zahteva, dužan je da uplati troškove polaganja državnog stručnog ispita pre polaganja ispita.
Da li postoji rok u okviru koga je poslodavac dužan da izvrši isplatu iste ili to može učiniti do kraja kalendarske godine u kojoj je utvrđeno pomenuto pravo?
Odredbama člana 50. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 38/2019 i 55/2020) je predviđeno sledeće:
„Zaposleni ima pravo na jubilarnu novčanu nagradu u visini prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa po zaposlenom u Republici Srbiji prema objavljenom podatku organa nadležnog za poslove statistike, za poslednji mesec u prethodnoj kalendarskoj godini u odnosu na kalendarsku godinu u kojoj se jubilarna nagrada ostvaruje, s tim što se visina novčane nagrade uvećava za 30% i to:
1) Za 10 godina rada u radnom odnosu - u visini mesečne prosečne zarade bez poreza i doprinosa,
2) Za 20 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 1) ovog stava uvećane za 30%,
3) Za 30 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 2) ovog stava uvećane za 30%,
4) Za 35 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 3) ovog stava uvećane za 30%,
5) Za 40 godina rada u radnom odnosu - u visini novčane nagrade iz tačke 4) ovog stava uvećane za 30%.
Zaposleni ostvaruje pravo na jubilarnu nagradu za navršenih 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvarivao prava iz radnog odnosa.
U slučaju da je poslodavac preuzeo poslove i zaposlene od drugog poslodavca kao uslov za ostvarivanje prava na jubilarnu nagradu računaju se i godine rada u radnom odnosu kod prethodnog poslodavca.
Jubilarna nagrada se isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja ovog prava.
Zaposleni ima pravo na jubilarnu nagradu kod poslodavca, ako to pravo u kalendarskoj godini nije ostvario u drugom državnom organu, organu autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave u kojem je radio pre rada kod poslednjeg poslodavca.
Pravo iz stava 1. ovog člana, ostvaruju svi zaposleni koji počev od 22. marta 2019. godine navršavaju 10, 20, 30, 35 i 40 godina rada u radnom odnosu u skladu sa ovim članom“.
Dakle, odredbama Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave je propisano da se jubilarna nagrada isplaćuje u roku od 30 dana od dana ostvarivanja prava na jubilarnu nagradu.