Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li funkcioneru JLS prestaje radni odnos sa navršenih 65 godina života, iako mu mandat funkcionera nije istekao?
Članom 6. stav 1. Zakona predviđeno je da se na prava i dužnosti funkcionera i službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom, primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za jedinice lokalne samouprave, kao i kolektivni ugovor kod poslodavca.
S tim u vezi, članom 13. Zakona propisano je da funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen, podnošenja ostavke ili razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa.
Takođe, odredbama člana 14. stav 7. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave propisano je da funkcioneru prestaje radni odnos prestankom funkcije, odnosno danom prestanka obaveze vršenja dužnosti, odnosno nakon proteka roka iz st. 1-3. ovog člana, za funkcionere koji ostvaruju pravo na naknadu plate po prestanku funkcije.
Imajući u vidu navedeno, mišljenja smo da funkcioner može nastaviti da radi i nakon navršenja 65 godina života, odnosno vršenje ove funkcije traje do isteka mandata, odnosno isteka perioda na koji je postavljen, ili do razrešenja, odnosno ostavke.
S obzirom da su u opštem rečniku javnih nabavki nabavke projekata definisane opštim pojmom nabavke (a nema definisinih različitih projekata kao na primer projekat asfaltiranja ulice, projekat izgradnje sekundarne vodovodne mreže, projekat energetske efikasnosti i sl.), da li različite javne nabavke za projekte pojedinačno staviti u plan javnih nabavki ili sve one idu pod jednu nabavku za izradu projektne tehničke dokumentacije?
Zakonom o javnim nabavkama („Službeni glasnik RS“, br. 91/2019, u daljem tekstu: Zakon), koji je u primeni od 1. jula 2020. godine, u članu 5. stav 2, propisano je da javna nabavka ne sme da bude oblikovana sa namerom izbegavanja primene ovog zakona, dok je članom 29. stav 2. propisano da određivanje procenjene vrednosti predmeta javne nabavke ne može da se vrši na način koji ima za cilj izbegavanje primene ovog zakona, niti u tom cilju može da se vrši podela predmeta javne nabavke na više nabavki.
Imajući u vidu navedene odredbe Zakona, naručilac neće postupiti protivno odredbama Zakona ni u jednoj od dve navedene alternative u pitanju.
Naime, sve dok naručilac ne izbegava primenu odredaba Zakona oblikujući je u više nabavki, već za svaku nabavku predviđa primenu odredaba Zakona, naručilac ne postupa protivno odredbama Zakona.
Posebno ukazujemo da ukoliko se u trenutku pokretanja postupka javne nabavke imaju izrađeni projektni zadaci (tehničke specifikacije) za više projekata koji su predmet nabavke, može se pokrenuti jedna javna nabavka koja će biti oblikovana po partijama.
Da li može istovrsna nabavka da se raspisuje u toku kalendarske godine dva puta (npr. nabavka dobra -građevinski materijal za IRL po različitim ugovorima: da li je, u tom konkretnom slučaju moguće raspisati jednu nabavku, a u toku godine se ukaže potreba za još jednom, a nakon usvojenog rebalansa se obezbede sredstva)?
Zakonom o javnim nabavkama („Službeni glasnik RS“, br. 91/2019, u daljem tekstu: Zakon), koji je u primeni od 1. jula 2020. godine, u članu 5. stav 2, propisano je da javna nabavka ne sme da bude oblikovana sa namerom izbegavanja primene ovog zakona, dok je članom 29. stav 2. propisano da određivanje procenjene vrednosti predmeta javne nabavke ne može da se vrši na način koji ima za cilj izbegavanje primene ovog zakona, niti u tom cilju može da se vrši podela predmeta javne nabavke na više nabavki.
Dakle, Zakon poznaje zabranu da se procenjena vrednost ne utvrđuje na način da se izbegne primena odredaba Zakona, odnosno da se izbegne primena odredaba Zakona kojima se utvrđuju pravila postupka u odnosu na procenjenu vrednost javne nabavke (procenjena vrednost na godišnjem nivou).
S druge strane, Zakon kao ni njegov prethodnik ne zabranjuje da naručioci u toku jedne kalendarske godine sprovedu više postupaka javne nabavke koji se odnose na istovrsni predmet javne nabavke.
Tako, na primer, naručilac može sprovesti javnu nabavku kancelarijskog materijala procenjene vrednosti u iznosu od 700.000,00 dinara bez PDV-a, a zatim u toku iste kalendarske godine još jednu javnu nabavku kancelarijskog materijala procenjene vrednosti u iznosu od 800.000,00 dinara bez PDV-a. Bitno je da nijedna od dve nabavke iz datog primera nije izuzeta od primene Zakona.
U vezi sa konkretnim pitanjem odgovor je da – istovrsna nabavka može da se raspisuje u toku kalendarske godine dva puta, uz poštovanje navedenih odredaba Zakona.
Dodatno napominjemo da ovakvo postupanje odstupa od načela efikasnosti, te je preporuka da se potreba za ovakvim postupanjem obrazloži u dokumentima koji se donose (na primer, u odluci o sprovođenju drugog postupka javne nabavke).
Da li lice koje je u penziji, a postavljen je za pomoćnika predsednika opštine, može biti na stalnom radu u opštini i da li mu u tom slučaju miruju prava po osnovu penzije?
Odredbama člana 3. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS" br. 21/16, 113/17, 113/17 - dr. zakon, 95/18) propisano je da se zaposlenima u smislu ovog zakona smatraju funkcioneri koji na osnovu zakonom ili pokrajinskim propisom utvrđene obaveze ili ovlašćenja, imaju obavezu, odnosno koriste pravo da budu na stalnom radu radi vršenja dužnosti, službenici i nameštenici. Funkcioner je izabrano, imenovano, odnosno postavljeno lice (osim službenika na položaju) u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno u organima gradske opštine, kao i u službama i organizacijama koje oni osnivaju prema posebnom propisu.
Odredbama člana 4. istog zakona propisano je da je poslodavac funkcionera, službenika i nameštenika u jedinicama lokalne samouprave - jedinica lokalne samouprave, a prava i dužnosti u ime poslodavca za funkcionere vrši skupština grada, odnosno radno telo skupštine koje je utvrđeno ili aktom skupštine kojim se uređuje nadležnost, sastav i organizacija radnih tela skupštine.
Zakonom o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave prevashodnos e uređuju radni odnosi, odnosno radnopravni položaj izabranih, postavljenih i zaposlenih lica u irganima i organizacijama teritorijalne autonomije i jedinice lokalne samouprave, dok se na plate ovih lica primenuje postojeći propis: Zakon o platama u državnim organima i javnim službama ("Sl. glasnik RS" br. 34/01, 62/06 - dr. zakon, 116/08 - dr. zakon, 116/08 - dr. zakon, 92/11, 99/11 - dr- zakon, 10/13, 55/13, 99/14, 21/16 - dr. zakon, 113/17 - dr. zakon, 113/17 - dr. zakon).
U pogledu visine plate izabranog lica, odnosno funkcionera na stalnom radu, odredbama člana 9. stav 1. tačka 2. Zakona o platama u državnim organima i javnim službama propisano je da se koeficijent za obračun i isplatu plata izabranih lica u gradovima utvrđuje najviše do koeficijenta za obračun i isplatu plate predsednika stalnog radnog tela Narodne skupštine.
U vezi sa navedenom primenom postojećih propisa, a u pogledu prava na platu za stalno zaposlene funkcionere u organu JLS, koji su korisnici penzije, mišljenja smo da se odredbe člana 42. Zakona o radnim odnosima u državnim organima kojima je propisano da izabrana lica, osim lica na stalnim funkcijama (sudije, javni tužioci), koja su pre izbora na funkciju ostvarila pravo na penziju imaju pravo na deo plate u visini razlike između njihove penzije i plate koju bi primali na toj funkciji da nisu ostvarili pravo na penziju, imaju i dalje shodno primenivati na ova lica.
Imajući u vidu sve napred navedeno, mišljenja smo da funkcioner na stalnom radu u organu lokalne samouprave koji je korisnik penzije, ima pravo na platu u visini razlike između njegove penzije i plate koju bi primio na toj funkciji da nije ostvario pravo na penziju.
Da li opštinski pravobranilac kome je istekao mandat i stekao uslov za penziju može biti ponovo postavljen na nov mandatni period, ili pak mora da po sili zakona ode u penziju pa nakon toga da bude angažovan, ako postoji želja za njegovim ponovnim angažovanjem?
Članom 6. stav 1. Zakona o zaposlenima u AP i JLS („Sl. glasnik RS“, br. 21/16, 113/17- dr. zakon i 95/18) predviđeno je da se na prava i dužnosti funkcionera i službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom, primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za JLS, kao i kolektivni ugovor kod poslodavca.
S tim u vezi, članom 13. Zakona propisano je da funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen, podnošenja ostavke ili razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa.
Takođe, odredbama 14. stav 7. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave propisano je da funkcioneru prestaje radni odnos prestankom funkcije, odnosno danom prestanka obaveze vršenja dužnosti, odnosno nakon proteka roka iz st. 1-3. ovog člana, za funkcionere koji ostvaruju pravo na naknadu plate po prestanku funkcije.
Za funkcionera koji je u radnom odnosu u organu AP ili JLS u pogledu prestanka radnog odnosa primenjuje se Zakon o radu. S tim u vezi, članom 175. stav 1. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US), propisano je da radni odnos prestaje kad zaposleni navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, ako se poslodavac i zaposleni drukčije ne sporazumeju. Dakle, za nastavak radnog odnosa potrebna je saglasnost obe strane, i poslodavca i zaposlenog. Ako se ne sporazumeju zaposlenom prestaje radni odnos i on dalje ostvaruje pravo na penziju kod fonda PIO. Sa druge strane radni odnos se produžava za određeni period ako se postigne saglasnost volja obe strane.
Naime, kada lice ispuni uslove iz Zakona (65 godina života i 15 godina staža osiguranja), njemu može prestati radni odnos u zavisnosti od dogovora sa poslodavcem, ali ono nije automatski i steklo pravo na penziju. Ovo lice može dalje da nastavi da radi kod istog ili drugog poslodavca, ili može da podnese zahtev nadležnom fondu PIO kako bi mu se priznalo pravo na starosnu penziju. Važno je naglasiti da po odlasku u starosnu penziju lice može kao penzioner da zasnuje radni odnos (na određeno ili neodređeno vreme) ili da bude angažovan van radnog odnosa i da istovremeno nastavi da prima penziju.
Zakon ne ograničava vreme do kada zaposleni može da ostane u radnom odnosu, važno je da postoji saglasnost između poslodavca i određenog lica.
Dakle, imajući u vidu navedeno, mišljenja smo da u slučaju prestanka radnog odnosa prestankom funkcije i sticanjem uslova za starosnu penziju, Opštinski pravobranilac može odmah podneti zahtev za ostvarivanje prava na starosnu penziju jer mu je to pravo zagarantovano Zakonom i ne utiče ne njegovo eventualno novo zaposlenje, a može i nastaviti da radi i nakon navršenja 65 godina života, odnosno vršenje ove funkcije traje do isteka mandata, odnosno isteka perioda na koji je postavljen, ili do razrešenja, odnosno ostavke.