Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li službeniku kome miruje radni odnos u Opštinskoj upravi zbog postavljenja na funkciju sekretara Skupštine opštine, gde se nalazi na stalnom radu, prestaje radni odnos u Opštinskoj upravi po sili zakona kao službeniku, danom navršenja 65 godina života (čl.163. st. 1. tačka 1.) i ako mu radni odnos miruje i da li mu se u tom slučaju isplaćuje otpremnina zbog odlaska u penziju?
Članom 163. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Sl. glasnik RS“, br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon) je propisano da, između ostalih razloga, službeniku prestaje radni odnos po sili zakona danom navršenja 65 godina života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja.
Navedene odredbe odnose se na službenike, ali ne i na funkcionere u organima jedinica lokalne samouprave, te s toga sekretaru skupštine opštine neće prestati funkcija navršavanjem 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja. Međutim, ukoliko tom licu miruje radni odnos u opštinskoj upravi to mirovanje će prestati danom ispunjenja uslova za prestanak radnog odnosa po sili zakona i to lice nakon prestanka funkcije neće moći da se vrati na rad u opštinsku upravu.
Po pitanju otpremnine za odlazak u starosnu penziju, to pravo u skladu sa Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u jedinicama lokalne samouprave („Sl. glasnik RS“, br. 38/2019, 55/2020 i 51/2022) imaju zaposleni koji odlaze u penziju, shodnom primenom akta Vlade kojim se utvrđuje naknada troškova i otpremnina državnih službenika i nameštenika, u ovom slučaju to je Uredba o naknadi troškova i otpremnini državnih službenika i nameštenika („Sl. glasnik RS“, br. 98/2007 - prečišćen tekst, 84/2014 i 84/2015). Kako se u skladu sa odredbama Zakona o zaposlenima u AP i JLS zaposlenima smatraju i funkcioneri koji na osnovu zakonom ili pokrajinskim propisom utvrđene obaveze ili ovlašćenja, imaju obavezu, odnosno koriste pravo da budu na stalnom radu, tako i funkcioneri ostvaruju pravo na otpremninu za odlazak u starosnu penziju. U ovom konkretnom slučaju funkcioner će ostvariti pravo na otpremninu ukoliko mu funkcija i radni odnos prestanu zbog ostvarivanja prava na starosnu penziju.
Da li je Gradska opština koja ima manje od 50 zaposlenih i radno angažovanih lica, u obavezi da postupa u skladu sa clanovima 16.,19.,63. i 64. Zakona o rodnoj ravnopravnosti? Da lje Gradska opština u obavezi da donese plan upravljanja rizicima od povrede principa rodne ravnopravnosti, i ako jeste ko ga donosi?
Usvajanje posebnih mera u okviru godišnjih planova ili programa rada obaveza je organa javne vlasti koji imaju više od 50 zaposlenih, što je izričito propisano u članu 16. stav 1. Zakona o rodnoj ravnopravnosti („Sl. glasnik RS“, br. 52/21). Imajući u vidu broj zaposlenih u upravi gradske opštine Kostolac, zaključujemo da ona nema obavezu da usvaja ove posebne mere.
Mišljenje Stručne službe SKGO je da u duhu zakona o rodnoj ravnopravnosti, obavezu usvajanja plana upravljanja rizicima od povrede principa rodne ravnopravnosti, utvrđenu članom 19. Zakona, imaju i gradske opštine, nezavisno od broja zaposlenih. Plan upravljanja rizicima donosi načelnik/ca uprave gradske opštine.
Obavezu obrazovanja tela za rodnu ravnopravnost, Komisije za rodnu ravnopravnost i Saveta za rodnu ravnopravnost, propisanu članom 63. Zakona, imaju i gradske opštine. Ne postoji pravilo da obrazovanje ovih tela u gradskim opštinama treba vremenski da sledi nakon što se tela za rodnu ravnopravnost obrazuju u gradu na čijoj su teritoriji formirane gradske opštine. Saglasno članu 73. stav 1. Zakona, obveznici obrazovanja tela za rodnu ravnopravnost koji u vreme stupanja na snagu Zakona o rodnoj ravnopravnosti nisu imali tela za rodnu ravnopravnost bili su dužni da ih obrazuju do novembra 2021. godine, odnosno šest meseci nakon donošenja zakona.
Obaveza određivanja lica zaduženog za rodnu ravnopravnost uslovljena je brojem zaposlenih i radno angažovanih lica. Naime, ovoj obavezi podležu samo oni organi javne vlasti koji imaju više od 50 zaposlenih i radno angažovanih lica, što je propisano u članu 64. stav 1. Zakona. Imajući u vidu broj zaposlenih u upravi gradske opštine Kostolac, ne postoji obaveza za gradsku opštinu da odredi lice zaduženo za rodnu ravnopravnost.
Opštim aktom skupštine opštine predviđena je mogućnost da sekrtetar skupštine ne mora biti na stalnom radu, već da funkciju vrši van radnog odnosa, kao funkcioner koji nije na stalnom radu. Da li prestankom radnog odnosa radi odlaska u starosnu penziju sekretaru skupštine opštine istovremeno prestaje i funkcija, ili može da nastavi da je vrši kao penzioner do isteka vremena na koje je postavljen, samo uz rešenje nadležnog radnog tela o promeni radnopravnog statusa kojim se utvrđuje da mandat nastavlja da vrši kao lice koje nije na stalnom radu?
Članom 163. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Sl. glasnik RS“, br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon, 114/2021) propisano je da službeniku prestaje radni odnos po sili zakona, između ostalog, danom navršenja 65 godina života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja.
Članom 6. stav 1. ovog zakona predviđeno je da se na prava i dužnosti funkcionera i službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom, primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za jedinice lokalne samouprave, kao i kolektivni ugovor kod poslodavca.
S tim u vezi, članom 13. Zakona propisano je da funkcioneru autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave funkcija prestaje u slučaju isteka vremena na koje je izabran, imenovan ili postavljen, podnošenja ostavke ili razrešenja, kao i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa.
Takođe, odredbama člana 14. stav 7. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave propisano je da funkcioneru prestaje radni odnos prestankom funkcije, odnosno danom prestanka obaveze vršenja dužnosti, odnosno nakon proteka roka iz st. 1-3. ovog člana, za funkcionere koji ostvaruju pravo na naknadu plate po prestanku funkcije.
Što se tiče posredne primene opštih propisa o radu, članom 175. stav 1. tačka 2. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13, 75/14, 13/17 - US), propisano je da radni odnos prestaje kad zaposleni navrši 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja, ako se poslodavac i zaposleni drukčije ne sporazumeju.
Prema tome, član 163. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave, odnosi se na prestanak radnog odnosa po sili zakona na zaposlene - službenike, dok se za funkcionera koji je u radnom odnosu u organu AP ili JLS u pogledu prestanka radnog odnosa primenjuje Zakon o radu.
Imajući u vidu navedeno, mišljenja smo da sekretar skupštine može nastaviti da radi i nakon navršenja 65 godina života, odnosno vršenje ove funkcije traje do isteka mandata, odnosno isteka perioda na koji je postavljen, ili do razrešenja, odnosno ostavke.
Lokalna samouprava planira da nabavi kamere za video nadzor, taj projekat će trajati tri godine. Prve godine neće se platiti ništa, druge godine i treće će biti plaćanja. Javna nabavka se mora sorovesti. Na koji način izvršiti planiranje i da li je uopšte potrebno ako ove godine neće biti plaćanja? I na koji način da se sprovede javna nabavka?
U situaciji navedenoj u pitanju, proizilazi da se radi o kapitalnom izdatku i to u smislu definicije po Uredbi o upravljanju kapitalnim projektima ("Sl. glasnik RS", br. 51/2019 i 139/2022) shodno članu 3. kako sledi: "Kapitalni projekti su projekti izgradnje i kapitalnog održavanja zgrada i građevinskih objekata infrastrukture od interesa za Republiku Srbiju, odnosno lokalnu vlast, uključujući usluge projektnog planiranja koje su sastavni deo projekta, obezbeđivanje zemljišta za izgradnju, kao i projekti koji podrazumevaju ulaganja u opremu, mašine i drugu nefinansijsku imovinu, a u funkciji su javnog interesa. Kapitalne projekte čine i sve javne investicije u nefinansijsku imovinu čiji je vek trajanja, odnosno korišćenja duži od jedne godine, koje su finansirane iz republičkog budžeta, budžeta lokalne samouprave, zajma i/ili bespovratnih sredstava primljenih u ime Republike Srbije ili uz garancije Republike Srbije”.
Odgovornost za preuzete obaveze definisana je članom 54. Zakona o budžetskom sistemu ("Sl. glasnik RS", br. 54/2009, 73/2010, 101/2010, 101/2011, 93/2012, 62/2013, 63/2013 - ispr., 108/2013, 142/2014, 68/2015 - dr. zakon, 103/2015, 99/2016, 113/2017, 95/2018, 31/2019, 72/2019, 149/2020 i 118/2021, 117/2021-dr.zakon i 138/2022) gde se u stavu 1. navodi da obaveze koje preuzimaju direktni, odnosno indirektni korisnici budžetskih sredstava i korisnici sredstava organizacija za obavezno socijalno osiguranje moraju odgovarati aproprijaciji koja im je odobrena za tu namenu u toj budžetskoj godini.
Izuzetno od stava 1. člana 54, korisnici iz stava 1. ovog člana mogu preuzeti obaveze po ugovoru koji se odnosi na kapitalne izdatke i zahteva plaćanje u više godina, na osnovu predloga ministarstva nadležnog za poslove finansija, odnosno organa nadležnog za poslove finansija, uz saglasnost Vlade, nadležnog izvršnog organa lokalne vlasti, odnosno upravnog odbora organizacije za obavezno socijalno osiguranje za obaveze koje se finansiraju iz sredstava obaveznog socijalnog osiguranja.
Na osnovu svega navedenog, s obzirom da nije predviđeno plaćanje u tekućoj godini, smatramo da je moguće da se sprovede postupak javne nabavke (kamere za video nadzor) u skladu sa pravilima koje propisuje Zakon o javnim nabavkama (prevashodno u smislu usklađivanja plana javnih nabavki) i pod uslovom obaveznog pribavljanja saglasnosti od lokalnog organa uprave nadležnog za finansije za sklapanje ovakvih ugovora.
S druge strane, imajuću u vidu da se planira uvođenje video nadzora na javnim površinama u lokalnoj samoupravi, ukazujemo i na obavezu poštovanja odredbi Zakona o zaštiti podataka o ličnosti.
Članom 54. st. 1. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti, utvrđeno je da, ako je verovatno da će neka vrsta obrade prouzrokovati visok rizik za prava i slobode fizičkih lica, rukovalac je dužan da pre nego što započne sa obradom izvrši procenu uticaja predviđenih radnji obrade na zaštitu podataka o ličnosti. Procena uticaja je akt koji predstvalja jedno sveobuhvatno sagledavanja obrade ličnih podataka, prilikom kog treba ustanoviti šta su razlozi za obradu podataka o ličnosti, koji su to rizici do kojih može doći po lične podatke građana i koje su to mere koje se treba preduzeti da bi se ti rizici smanjili.
Lista vrsti radnji za koje se mora izvršiti procena uticaja utvrđena je Odlukom o listi vrsta radnji obrade podataka o ličnosti za koje se mora izvršiti procena uticaja na zaštitu podataka o ličnosti i tražiti mišljenje Poverenika za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti („Sl. glasnik RS“, 45/19 i 112/20).
Odredbama tačke 2) podtačke 3. i 7. navedene odluke utvrđeno je da se procena uticaja, između ostalog, mora izvršiti u slučaju sistematskog nadzora nad javno dostupnim površinama u velikoj meri, što je svakako uspostavljanje video nadzora na javnim mestima.
Da li radnik Opštinske uprave, zaposlen kao načelnik Odeljenja za građevinske i komunalne poslove, može svojim privatnim pečatom inženjerske komore potpisivati nalaze i mišljenja o starosti objekta (privatni poslovi)? Uverenja o starosti objekta izdaje Odeljenje za urbanizam i imovinsko pravne poslove, koje pripada istoj Opštinskoj upravi.
Član 40. stav 1. Zakona o opštem upravnom postupku (“Sl. glasnik RS”, br. 18/2016, 95/2018 - autentično tumačenje i 2/2023 - odluka US) kaže da ovlašćeno lice mora biti izuzeto:
Stav 4. istog člana kaže da se odredbe ovog člana o razlozima za izuzeće ovlašćenog službenog lica shodno primenjuju i na izuzeće zapisničara i veštaka.
Pod pretpostavkom da mišljenje o starosti objekta lice daje u svojstvu veštaka, rukovodilac organa – načelnika uprave - će ceniti ovu okolnost u smislu odredbi člana 40. Zakona o opštem upravnom postupku, odnosno u smislu obaveze izuzeća veštaka s obzirom da je on u radnom odnosu u upravi.
Takođe, treba ukazati i na odredbe Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018 i 114/2021) gde se u članu 40. kaže da je službenik dužan da o svom dodatnom radu obavesti poslodavca. Službenik može, uz pismenu saglasnost poslodavca, van radnog vremena da radi za drugog poslodavca ako dodatni rad nije zabranjen posebnim zakonom ili drugim propisom, ako ne stvara mogućnost sukoba interesa ili ne utiče na nepristrasnost rada službenika. Dalje se u članu 41. istog zakona kaže da saglasnost za dodatni rad službenika daje poslodavac. Saglasnost poslodavca nije potrebna za dodatni naučnoistraživački rad, objavljivanje autorskih dela i rad u kulturno-umetničkim, humanitarnim, sportskim i sličnim udruženjima. Poslodavac može zabraniti rad iz stava 2. ovog člana ako se njime onemogućava ili otežava rad službenika, šteti ugledu poslodavca, odnosno stvara mogućnost sukoba interesa ili utiče na nepristrasnost rada službenika. O dodatnom radu službenika na položaju odlučuje organ nadležan za njegovo postavljenje.
Dakle, dodatni rad službenika je zabranjen ukoliko stvara mogućnost sukoba interesa ili može uticati na nepristrasnost rada službenika, o čemu takođe odlučuje rukovodilac organa – načelnik uprave – u postupku davanja saglasnosti na dodatni rad.
U svakom slučaju, po pitanju potencijalnog postojanja sukoba interesa preporuka je obratiti se za mišljenje Agenciji za sprečavanje korupcije.