Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeOdseku LPA upućena je žalba protiv rešenja kojiim se utvrđuje lokalna komunalna taksa za 2020. godinu za isticanje firme na poslovnom prostoru poreskog obveznika čija je delatnost proizvodnja električne energije, a spada u mikro pravna lica. Osnov zaduženja je Odluka o lokalnim komunalnim taksama i Zakon o finansiranju lokalne samouprave. Da li se mogu zadužiti mikro pravna lica po osnovu člana 15a stav 4. Zakona o finansiranju lokalne samouprave, gde se firmarina plaća na godišnjem nivou do deset prosečnih zarada?
Zakonom o finansiranju lokalne samouprave i posebnom odlukom o lokalnim komunalnim taksama, koju donosi skupština jedinice lokalne samouprave, uređeno je plaćanje lokalnih komunalnih taksi na teritoriji jedinice lokalne samouprave.
Članom 11. Zakona o finansiranju lokalne samouprave propisano je da skupština jedinice lokalne samouprave može uvoditi lokalne komunalne takse za korišćenje, prava, predmeta i usluga.
U skladu sa članom 12. Zakona o finansiranju lokalne samouprave, obveznik lokalne komunalne takse jeste korisnik prava, predmeta i usluga za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse, a član 13. propisuje da taksena obaveza nastaje danom početka korišćenja prava, predmeta ili usluge za čije je korišćenje propisano plaćanje lokalne komunalne takse i taksena obaveza traje dok traje korišćenje prava, predmeta ili usluge.
Članom 16. Zakona o finansiranju lokalne samouprave propisano je da firma, u smislu ovog zakona, jeste svaki istaknuti naziv ili ime koje upućuje na to da pravno ili fizičko lice obavlja određenu delatnost. Ako se na jednom poslovnom objektu nalazi više istaknutih firmi istog obveznika, taksa se plaća samo za jednu firmu. Za svaku firmu istaknutu van poslovnog objekta plaća se taksa za svaku istaknutu firmu.
Odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave utvrđuju se iznosi lokalne komunalne takse za isticanje firme na poslovnom prostoru i može biti propisano da se utvrđuju zavisno od:
Odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave uređuju se i olakšice, rokovi i način plaćanja lokalne komunalne takse za isticanje firme na
poslovnom prostoru.
Članom 15a Zakona o finansiranju lokalne samouprave propisano je koji obveznici ne plaćaju firmarinu, kao i koji su najviši iznosi firmarine
za određene kategorije obveznika, u zavisnosti od vrste delatnosti i veličine pravnog lica, u smislu Zakona o računovodstvu.
Stavom 1. člana 15a propisano je da preduzetnici i pravna lica koja su prema zakonu kojim se uređuje računovodstvo razvrstana u mala pravna lica (osim preduzetnika i pravnih lica koja obavljaju delatnosti: bankarstva; osiguranja imovine i lica; proizvodnje i trgovine naftom i derivatima nafte; proizvodnje i trgovine na veliko duvanskim proizvodima; proizvodnje cementa; poštanskih, mobilnih i telefonskih usluga; elektroprivrede; kazina, kockarnica, kladionica, bingo sala i pružanja kockarskih usluga i noćnih barova i diskoteka), a imaju godišnji prihod do 50.000.000 dinara, ne plaćaju lokalnu komunalnu taksu za isticanje firme na poslovnom prostoru (u daljem tekstu: firmarina).
Prema članu 15a stav 4. Zakona o finansiranju lokalne samouprave, pravna lica koja su prema zakonu kojim se uređuje računovodstvo razvrstana u velika, srednja i mala pravna lica, u smislu zakona kojim se uređuje računovodstvo i preduzetnici, a obavljaju delatnosti bankarstva, osiguranja imovine i lica, proizvodnje i trgovine naftom i derivatima nafte, proizvodnje i trgovine na veliko duvanskim proizvodima, proizvodnje cementa, poštanskih, mobilnih i telefonskih usluga, elektroprivrede, kazina, kockarnica, kladionica, bingo sala i pružanja kockarskih usluga i noćnih barova i diskoteka, firmarinu plaćaju na godišnjem nivou najviše do deset prosečnih zarada.
U navedenom članu Zakona o finansiranju lokalne samouprave nisu pobrojana mikro pravna lica, jer je ova kategorija pravnih lica uvedena
u Zakon o računovodstvu kasnije, pri čemu se odredbe Zakona o finansiranju lokalne samouprave nisu menjale nakon toga. To je činjenica
koju obveznik prevashodno ističe u žalbi.
U vezi mogućnosti utvrđivanja firmarine za mikro pravna lica, u prilogu je Mišljenje Ministarstva finansija iz 2014. godine, u kome je navedeno da se i mikro pravnim licima može utvrđivati firmarina i u odgovoru na žalbu može se pozvati na ovo Mišljenje koje je obavezujuće za postupanje LPA, u skladu sa članom 11. Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji.
Uslov za utvrđivanje firmarine i mikro pravnim licima je da u odluci skupštine jedinice lokalne samouprave bude propisan iznos firmarine i za mikro pravna lica, u skladu sa navedenim mišljenjem.
Navod obveznika u žalbi da odluka JLS mora biti u skladu sa zakonom nije od uticaja na rešavanje predmetne žalbe, već se po tom pitanju može pokrenuti ocena ustavnosti same odluke. LPA ima obavezu da postupi po odluci koju je usvojila skupština JLS. U vezi navoda žalbe pod rednim brojem 5, koji se odnose na procenu poreske osnovice metodom parifikacije ili metodom unakrsne procene, potrebno je u postupku po žalbi konstatovati da se isti ne odnose na utvrđivanje firmarine, već se osnovica utvrđuje na osnovu podnete prijave i raspoloživih podataka za predmetnog obveznika, kao i primenom elemenata propisanih Zakonom i odlukom JLS.
Pravno lice koje je podnelo žalbu obavlja delatnost proizvodnja električne energije, koje spada u grupu delatnosti "elektroprivreda", pa u tom smislu mišljenja smo da se iznos firmarine može propisati do 10 prosečnih zarada.
U postupku po žalbi može se istaći i pozivati se na tekstualni deo Odluke, u kom su pobrojana i mikro pravna lica.
Napominjemo da je uslov za plaćanje firmarine i to da je firma zaista i istaknuta, što znači da u spisima predmeta treba da se ima ili prijava obveznika ili zapisnik o uviđaju sa lica mesta kojim se to dokazuje. Iako obveznik to ne osporava, bitno je znati da je i to uslov za plaćanje firmarine.
Da li zamenik pravobranioca Gradske opštine, prilikom odlaška u penziju ima pravo na otpremninu, u skladu sa odredbama Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave?
Članom 3. stav 2. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/16, 113/17, 113/17 - dr. zakon, 95/18) propsiano je da je funkcioner izanrano, imenovano, odnosno postavljeno lice (osim službenika na položaju) u organima autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, odnosno u organima gradske opštine, kao i u službama i organizacijama koje oni osnivaju prema posebnom propisu. Shodno članu 13. stav 1. tačka 3. ovog zakona funkcioneru u jedinici lokalne samouprave prestaje funkcija razrešenjem i u drugim slučajevima utvrđenim zakonom i drugim propisima kojima se uređuje prestanak funkcije, odnosno radnog odnosa.
Članom 14. st. 1-3. ovog zakona propisano je da funkcioner po prestanku funkcije ima pravo na naknadu plate u trajanju od tri meseca, u visini plate koju je imao u vreme prestanka funkcije, da se navedeno pravo može izuzetno produžiti za još najduže tri meseca ukoliko u tom vremenu funkcioner stiče pravo na penziju, odnosno da pravo na naknadu plate prestaje pre isteka roka od tri meseca, u slučaju zasnivanja radnog odnosa ili sticanjem prava na penziju prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju. U konkretnom slučaju, zakonski osnov za odlazak u penziju ispunjen je nakon prestanka funkcije i u vreme primanja naknade plate zbog prestanka funkcije.
Pravo na otpremninu izabranim i postavljenim licima u državnim organima uređeno je članom 5. Uredbe o naknadama i drugim primanjima izabranih i postavljenih lica u državnim organima ("Sl. glasnik RS", br. 44/08 - prečišćeni tekst, 78/12) kojim je propisano da izabrana i postavljena lica u državnim organima ostvaruju pravo na otpremninu pri odlasku u penziju, shodnom primenom odredaba uredbe Vlade.
Ako funkcioneru nije prestala funkcija prestankom radnog odnosa zbog odlaska u penziju, već zbog ukidanja organa u kojem je obavljao funkciju mišljenja smo da isti nema pravo na otpremninu zbog odlaska u penziju, bez obzira na činjenicu da je primao naknadu plate zbog prestanka funkcije.
Da li načelniku uprave – službenik na položaju prestaje funkcija verifikacijom mandata za odbornika Skupštine opštine?
U skladu sa članom 56. Zakona o lokalnoj samoupravi načelnika opštinske uprave, odnosno uprave za pojedine oblasti postavlja opštinsko veće, na osnovu javnog oglasa, na pet godina. Načelnik opštinske uprave može imati zamenika koji ga zamenjuje u slučaju njegove odsutnosti i sprečenosti da obavlja svoju dužnost. Zamenik načelnika opštinske uprave se postavlja na isti način i pod istim uslovima kao načelnik. Rukovodioce organizacionih jedinica u upravi raspoređuje načelnik.
Članom 48. Zakona o zaposlenima u AP i JLS predviđeno je ,između ostalog, da je položaj radno mesto na kome službenik ima ovlašćenja i odgovornosti u vezi sa rukovođenjem i usklađivanjem rada organa, službe ili organizacije autonomne pokrajine, odnosno gradske, opštinske uprave ili uprave gradske opštine. U jedinici lokalne samouprave i gradskoj opštini, položaji u smislu odredaba ovog zakona, su radna mesta načelnika gradske, opštinske, odnosno uprave gradske opštine i njihovih zamenika (u daljem tekstu: načelnik uprave).
Dalje je u članu 51. istog zakona predviđeno da službeniku prestaje rad na položaju: 1) protekom vremena na koje je postavljen; 2) podnošenjem pismene ostavke; 3) stupanjem na funkciju u državnom organu, organu autonomne pokrajine ili organu jedinice lokalne samouprave; 4) ukidanjem jedinice lokalne samouprave, odnosno gradske opštine; 5) ukidanjem organa uprave, odnosno sekretarijata Gradske uprave grada Beograda; 6) ukidanjem pokrajinskog organa, službe ili organizacije; 7) danom navršenja 65. godine života ako ima najmanje 15 godina staža osiguranja; 8) ako mu radni odnos prestane njegovim pismenim otkazom; 9) razrešenjem; 10) ukidanjem položaja.
Dakle, načelniku opštinske uprave ne prestaje rad na položaju verifikacijom mandata odbornika novog saziva skupštine lokalne samouprave.
Molimo za tumačenje stava 4. i 5. člana 38. Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja odnosno da li ovlašćeno lice organa vlasti opštine može biti nagrađeni kao i da li se ovlašćenom licu može odrediti naknada za rad od strane organa vlasti opštine?
U članu 38. Zakona o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja predviđeno je, između ostalog, da zaposleni u organu vlasti koji omogući pristup informaciji od javnog značaja za koju se ne može ograničiti pristup na osnovu čl. 9. i 14. ovog zakona, kao i informaciji za koju je organ vlasti već omogućio pristup na osnovu ovog zakona, ne može se zbog toga pozvati na odgovornost, niti trpeti štetne posledice, pod uslovom da informacija ukazuje na postojanje korupcije, prekoračenje ovlašćenja, neracionalno raspolaganje javnim sredstvima i nezakoniti akt ili postupanje organa vlasti. Pravo na zaštitu iz stava 4. ovog člana ima zaposleni pod uslovom da je imao razloga da veruje u tačnost informacije, da nije tražio niti primio neku korist u vezi sa omogućavanjem pristupa informaciji, kao i da je pre nego što je omogućio pristup informaciji, obavestio o nepravilnostima nadležno lice u organu vlasti, koje nije preduzelo mere za rešavanje nepravilnosti.
Zaposleni koji omogući pristup informaciji od javnog značaja u skladu sa navedenim odredbama, može biti nagrađen od strane organa vlasti u kojem je zaposlen.
Međutim, što se nagrađivanja zaposlenih tiče, članom 17. i 43. Zakona o budžetu Republike Srbije za 2020. godinu propisano je da se u budžetskoj 2020. godini, neće vršiti obračun i isplata poklona u novcu, božićnih, godišnjih i drugih vrsta nagrada i bonusa, kao i drugih primanja iz člana 120. stav 1. tačka 4) Zakona o radu, predviđeni posebnim i pojedinačnim kolektivnim ugovorima, i drugim aktima za direktne i indirektne korisnike budžetskih sredstava Republike Srbije, lokalne vlasti i korisnike sredstava organizacija za obavezno socijalno osiguranje, osim jubilarnih nagrada za zaposlene i novčanih čestitki za decu zaposlenih.
Što se naknade za rad lica određenog za postupanje po zahtevima za pristup IJZ tiče napomenuli bismo i to da je Stalna konferencija gradova i opština u prethodnom periodu izradila modele pravilnika o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u jedinicama lokalne samouprave. U jednom od tih modela predviđeno je radno mesto Poslovi postupanja po zahtevima za pristup informacijama od javnog značaja, za koje je predloženo i razvrstavanje u određeno zvanje. U tom smislu, službeniku koji je raspoređen na tim poslovima utvrdili bi se koeficijenti za obračun i isplatu plate u skladu sa zvanjem za to radno mesto.
JLS je donela Odluku o dodeli besplatnog sedišta za bebe roditeljima sa prebivalištem na teritoriji grada, za decu rođenu u 2020. godini. Po zahtevu roditelja nadležna služba donosi rešenje. Internom kontrolom donetih rešenja, utvrđeno je da je za isto dete roditelj podneo dva zahteva različitog datuma i po oba zhateva je doneto pozitivno rešenje. Rešenja još nisu izvršena. Kako pravilno postupiti u ovoj situaciji?
Prema odredbama Zakona o opštem upravnom postupku („Sl. glasnik 18/16 i 95/18 – autentično tumačenje) organ po službenoj dužnosti ili na zahtev stranke može pokrenuti postupak po vanrednim pravnim lekovima, uključujući i ponavljanje postupka.
Ponavljanje postupka definisano je odredbama iz članova 176-182. Zakona o opštem upravnom postupku.
U članu 176. navedeni su razlozi za ponavljanje postupka:
(1) Postupak koji je okončan rešenjem protiv kojeg ne može da se izjavi žalba (konačno rešenje) ponavlja se:
1) ako se sazna za nove činjenice ili stekne mogućnost da se izvedu novi dokazi koji bi, sami ili u vezi sa ranije iznetim činjenicama ili izvedenim dokazima, mogli da dovedu do drukčijeg rešenja;
2) ako se rešenje povoljno po stranku zasniva na neistinitim tvrdnjama stranke kojima je ovlašćeno službeno lice dovedeno u zabludu;
3) ako je rešenje donelo neovlašćeno lice, ili je postupak vodilo ili u njemu odlučivalo neovlašćeno lice ili lice koje je moralo biti izuzeto;
4) ako kolegijalni organ nije odlučivao u propisanom sastavu ili ako za rešenje nije glasala propisana većina članova kolegijalnog organa;
5) ako licu koje je moglo da ima svojstvo stranke nije pružena prilika da učestvuje u postupku;
6) ako stranka nije bila zastupana saglasno zakonu;
7) ako stranci ili drugom učesniku u postupku nije omogućeno da prati tok postupka saglasno članu 55. ovog zakona;
8) ako je rešenje doneto na osnovu lažne isprave ili lažnog iskaza svedoka ili veštaka ili kao posledica drugog krivičnog dela;
9) ako se rešenje zasniva na presudi suda ili odluci drugog organa koja je kasnije pravnosnažno preinačena, ukinuta ili poništena;
10) ako je nadležni organ naknadno i u bitnim tačkama drukčije pravnosnažno odlučio o prethodnom pitanju na kome je rešenje zasnovano;
11) ako je Ustavni sud u istoj upravnoj stvari, u postupku po ustavnoj žalbi utvrdio povredu ili uskraćivanje ljudskog ili manjinskog prava i slobode zajemčene Ustavom, a istovremeno nije poništio osporeno rešenje;
12) ako je Evropski sud za ljudska prava u istoj upravnoj stvari naknadno utvrdio da su prava ili slobode podnosioca predstavke povređena ili uskraćena.
(2) Razlozi iz stava (1) tač. 1), 3), 5) i 7) ovog člana mogu biti razlog za ponavljanje postupka na zahtev stranke samo ako nije bez svoje krivice mogla da ih iznese u ranijem postupku.
(3) Razlozi iz stava (1) tač. 3)-7) ovog člana ne mogu biti razlozi za ponavljanje postupka ako ih je stranka bez uspeha iznela u ranijem postupku.
U odredbama iz člana 177. „Inicijativa za ponavljanje postupka“ predviđeno je da stranka i organ koji je doneo konačno rešenje mogu ponoviti postupak. Dakle, članom 177. je propisano da:
"Ponavljanje postupka može da zahteva stranka.
Organ koji je doneo konačno rešenje može da ponovi postupak po službenoj dužnosti."
Kada su u pitanju rokovi, oni su predviđeni u članu 178.
(1) Stranka može da zahteva ponavljanje postupka u roku od 90 dana od saznanja za razlog za ponavljanje, odnosno u roku od šest meseci od objavljivanja odluke Ustavnog suda ili Evropskog suda za ljudska prava u "Službenom glasniku Republike Srbije".
(2) Isti rokovi važe i ako se postupak ponavlja po službenoj dužnosti.
(3) Kada istekne pet godina od kada je stranka obaveštena o konačnom rešenju, više ne može da se zahteva ponavljanje postupka, niti organ može da ponovi postupak po službenoj dužnosti.
Imajući u vidu da, je stranka podnela dva zahteva za dodelu besplatnog sedišta za isto dete i da je o istom činjeničnom stanju pozitivno odlučeno u dva različita postupka, ukoliko su rešenja postala konačna, mišljenja smo da se organ može pozvati na član 176. st. 1. tačka 1) u kojoj je saznao za nove činjenice ili se stekne mogućnost da se izvedu novi dokazi, koji su, sami ili u vezi sa ranije iznetim činjenicama ili izvedenim dokazima, mogli da dovedu do drugačijeg rešenja.
U ovoj konkretnoj situaciji, organ može pokrenuti po službenoj dužnosti postupak i poništiti jedno od dva rešenja, pod pretpostavkom da nije istekao subjektivni rok od 90 dana od dana saznanja za razlog za ponavljanje, odnosno objektivni rok od 5 godina od dana konačnosti rešenja.