Članom 70. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave je propisano: “Radni odnos može se zasnovati i za vreme čije trajanje je unapred određeno (radni odnos na određeno vreme):

1) radi zamene odsutnog zaposlenog do njegovog povratka;

2) zbog privremeno povećanog obima posla, koji postojeći broj zaposlenih ne može da izvrši, najduže na šest meseci u toku jedne kalendarske godine;

3) na radnim mestima u kabinetu izabranog lica u organu autonomne pokrajine, najduže dok traje dužnost tog izabranog lica;

4) na radnim mestima u kabinetu gradonačelnika grada Beograda, predsednika Skupštine grada Beograda, najduže dok traje dužnost tih lica;

5) na radnim mestima u kabinetu gradonačelnika, predsednika opštine ili predsednika gradske opštine, najduže dok traje dužnost tih izabranih lica (pomoćnici gradonačelnika, odnosno predsednika opštine kao i druga lica koja zasnivaju radni odnos na radnim mestima u kabinetu);

6) radi učešća u pripremi ili realizaciji određenog projekta, najduže do završetka projekta;

7) radi obuke pripravnika, za vreme trajanja pripravničkog staža;

8) radi zamene službenika koji je postavljen za vršioca dužnosti, dok traje njegova dužnost;

9) radi zamene službenika kome miruje radni odnos zbog obavljanja pripravničkog staža.

Radni odnos na određeno vreme zasniva se bez obaveze sprovođenja internog ili javnog konkursa, izuzev radnog odnosa na određeno vreme radi obuke pripravnika koji se zasniva nakon sprovedenog javnog konkursa, u skladu sa ovim zakonom i ako je potreba zapošljavanja prikazana u kadrovskom planu.

Radni odnos na određeno vreme ne može da preraste u radni odnos na neodređeno vreme, izuzev pripravniku, kad položi državni stručni ispit”.

Dakle, sem razloga zbog kojih može da se zasnuje radni odnos na određeno vreme, zakon nije postavio ograničenja na kojim radnim mestima se to može učiniti.

Zakonom o matičnim knjigama („Sl. glasnik RS, br. 20/09, 145/14 i 47/18) i to članom 5. je propisano: „Matične knjige vodi matičar. Matičar ima zamenika“.

Članom 10. istog Zakona je predviđeno: „Za jedno matično područje određuje se jedan matičar i jedan ili više zamenika matičara“.

Članom 11. Zakona o matičnim knjigama je propisano sledeće: „Matičar, odnosno zamenik matičara (u daljem tekstu: matičar) može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju do tri godine, položen poseban stručni ispit za matičara i ovlašćenje za obavljanje poslova matičara“.

Najzad, članom 14. je propisano: Ako su i matičar i njegov zamenik privremeno sprečeni da obavljaju poslove, Ministar na predlog funkcionera koji rukovodi organom iz člana 6. st. 2. i 4. ovog zakona ovlašćuje zaposlenog u tom organu koji će privremeno obavljati poslove matičara.

Zaposleni iz stava 1. ovog člana može biti lice koje ispunjava uslove iz člana 11. ovog zakona.

Sve navedene zakonske odredbe ukazuju na zaključak da u slučaju odsustva matičara poslove u skladu sa Zakonom o matičnim knjigama može da izvršava zamenik, a u slučaju da su i matičar i njegov zamenik privremeno sprečeni da obavljaju poslove, te poslove privremeno može obavljati ovlašćeno zaposleno lice u tom organu ukoliko ispunjava uslove iz člana 11. navedenog Zakona.

Stambenu zajednicu prema Zakonu o stanovanju i održavanju zgrada, čine svi vlasnici posebnih delova stambene, odnosno stambeno-poslovne zgrade. Stambena zajednica ima status pravnog lica i upisuje se u Registar stambenih zajednica. Stambena zajednica ima matični broj, PIB i tekući račun.

Registar stambenih zajednica vodi jedinica lokalne samouprave. Sadržina Registra propisana je članom 20. Zakona o stanovanju i održavanju zgrada.

Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji (ZPPPA), članom 45. uređeno je davanje informacija Poreskoj upravi od strane poreskog obveznika i drugih lica, privrednih subjekata, banaka, državnih organa i organizacija, organa teritorijalne autonomije i lokalne samouprave da, u razumnom roku, pruže raspoložive informacije, kao i podatke od značaja za preduzimanje aktivnosti iz delokruga nadležnosti Poreske uprave.

Takođe, članom 159b. ZPPPA propisano je da su državni organi i organizacije, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave, javna preduzeća i pravna i fizička lica kojima su poverena javna ovlašćenja - dužni da na zahtev organa jedinice lokalne samouprave, u roku od 30 dana od dana prijema zahteva, dostave podatke kojima raspolažu vršeći poslove iz svoje nadležnosti, a koji su od značaja za utvrđivanje, kontrolu i naplatu izvornih prihoda jedinice lokalne samouprave na koje se primenjuje ovaj zakon.

Prema navedenom, smatramo da LPA ima pravo da se obrati organizacionom delu jedinice lokalne samouprave koji vodi Registar stambenih zajednica, za dostavljanje raspoloživih podataka koji su potrebni za utvrđivanje obaveze po osnovu izvornih javnih prihoda.

Finansijska dokumentacija, odnosno prijem računa i plaćanje istog, nije osnov za knjigovodsveno preknjižavanje sa konta „u pripremi“ na konta „u upotrebi“.

Poželjno je da direktni budžetski korisnik – nosilac investicionog ulaganja, dostavi odeljenju nadležnom za poslove finansija, akt (odluka, zahtev, nalog) sa potrebnom dokumentacijom, za knjigovodstveno evidentiranje, odnosno za prenos sredstava iz pripreme u osnovno sredstvo u upotrebi. Istovremeno, potrebno je odrediti i lice koje isto duži tj. koje je odgovorno za to sredstvo.

Najstrožije posmatrano, knjiženje u osnovna sredstva se vrši tek kada se dobije upotrebna dozvola, odnosno “preknjižavanju” treba da prethodi dobijanje upotrebne dozvole. Do tada, svi troškovi u vezi sa izgradnjom i stavljanjem u funkciju (dobijanje građevinske dozvole, izgradnja, dobijanje upotrebne dozvole) - se knjiže i dodaju u investicionu vrednost po kojoj se osnovno sredstvo, prebacuje u evidenciju osnovnih sredstava.

U praksi u Srbiji, veliki je broj situacija u kojima je objekat fakticki u upotrebi bez upotrebne dozvole, a da je pri tome na takvom objektu već nastala potreba za dodatnim investicionim ulaganjem i sl. Prema nalazima Državne revizorske institucije (DRI) kod pojedinih lokalnih samouprava, može se zaključiti da se naglasak stavlja na faktičko stanje, bez posebnog osvrta na postojanje upotrebne dozvole, te DRI ukazuje da je nepravilno da se u statusu “u pripemi” vode objekti koji su faktički “u upotrebi”, odnosno bi da takve objekte trebalo prebaciti na konta “u upotrebi”.

Ne zanemarujući prethodno izneti stav da je najpravilnije da se knjiženje u osnovna sredstva vrši po dobijanju upotrebne dozvole, ukazujemo da bi manje rigidan pristup mogao da podrazumeva sledeće:

• U slučaju da je reč o putu koji je izgrađen u periodu pre uvođenja elektronske objedinjene procedure (pre 1.1.2016 godine u skladu sa Zakonom o planiranju I izgradnji) kao osnov za preknjižavanje u osnovna sredstva u upotrebi bi se mogli tretirati (kumulativn): okončana situacija, izjava nadzornog organa da je završena izgradnja objekta i Rešenje o građevinskoj dozvoli;
• Ako se radi o putu koji je građen posle 1.1.2016. godine (kada je uvedena elektronska objedinjena procedura) - novoizgrađeni objekat bi se uvodio u poslovne knjige na osnovu (kumulativno): Rešenja o upotrebnoj dozvoli (na osnovu koje se inače vrši upis prava svojine na objektu u Katastru nepokretnosti), okončane situacije i izjave/obaveštenja nadzornog organa da je završena izgradnja građevinskog objekta.

Ovom prilikom ukazujemo i na sledeće: ukoliko u poslovnim knjigama postoje brojne nepokretnosti koje se neopravdano dugo vode kao sredstva „u pripremi“, potrebno je da popisna komisija utvrdi status tih nepokretnosti (stepen dovršenosti, da li stepen dovršenosti investicija odgovara stepenu dovršenosti po privremenim obračunskim situacijama, da li je investitor, a zatim nadzor, pravilno overio obračunske situacije, da li su plaćanja po ovim obračunima pravilno izvršena i sl.) i mere za rešavanje statusa ovih nepokretnosti.

Pojedine LS se postavljaju tako da osnovna sredstva iz pripreme - „prevode“ u osnovna sredstva u upotrebi upravo na osnovu godišnjeg popisa imovine i obaveza.

Godišnji popis imovine i obaveza regulisani su Zakonom o računovodstvu („Sl. glasnik RS”, br. 62/13, 30/18 i 73/19), Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa imovine i obaveza korisnika budžetskih sredstava Republike Srbije i usklađivanja knjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem („Sl. glasnik RS”, br. 33/15 i 101/18). Prilikom popisa, potrebno je da budžetski korisnici isti vrše i u skladu sa Uredbom o evidenciji nepokretnosti (Sl. glasnik RS, br. 70/14,19/15, 83/15 i 13/17).

Cilj popisa je usklađivanje knjigovodstvenog i stvarnog stanja, odnosno svođenje stanja u knjigama na stvarno stanje. Postupak koji se praktikuje je sledeći:

• Obrazuje se posebna komisija za popis investicija sa zadatkom da izvrši popis investicija u toku, završenih investicija, neopravdanih avansa kao i eventualno obustavljenih investicija, nefinansijske imovine u pripremi kao i avansi za nefinansijsku imovinu;
• Pre početka popisa komisiji mogu da se daju popisne liste preuzete iz pomoćnih knjiga osnovnih sredstava o nazivu objekta (investicije), vrsti objekta, lokaciji, godini početka izgradnje i sl.;
• Rad popisne komisije obuhvata utvrđivanje stvarnih količina imovine koja se popisuje. U popisne liste unose se podaci po objektima i komisija treba da proveri da li stepen dovršenosti iskazan i isplaćen po privremenim odnosno okončanim situacijama, odgovara stvarnom stepenu dovršenosti kao i da li su isplate ispravno izvršene. Ukoliko je neki objekat dovršen i stavljen u upotrebu, komisija evindentira da je objekat završen i stavljen u upotrebu;
• Po izvršenom popisu, popisna komisija sačinjava izveštaj o izvršenom popisu, koji obavezno sadrži: stvarno i knjigovodstveno stanje; razlike između stvarnog stanja utvrđenog popisom i knjigovodstvenog stanja; predlog načina rešavanja utvrđenih razlika, kao i druge primedbe i predloge popisne komisije u vezi sa popisom uključujući i predlog za stavljanje u upotrebu osnovnih sredstava koji su se vodili na kontima osnovnih sredstava u pripremi, uz koji se prilaže popisna lista (u kojoj je evidentiran stepen završenosti za svaki objekat pojedinačno i da li je isti stavljen u upotrebu) kao i dokumentacija koja je služila za sastavljanje popisne liste;
• Nadležni organ kod korisnika budžetskih sredstava razmatra izveštaj o izvršenom popisu i donosi Odluku o usvajanju izveštaja o popisu imovine i obaveza;
• Izveštaj o izvršenom popisu i Odluka o usvajanju izveštaja o popisu imovine i obaveza dostavlja se računovodstvenoj službi na knjiženje, radi usaglašavanja knjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem.

Članom 79. stav 1. tačka 4) Zakona o radu predviđeno je da zaposlenom miruju prava i obaveze koje se stiču na radu i po osnovu rada, osim prava i obaveza za koje je zakonom, opštim aktom, odnosno ugovorom o radu drugačije određeno, ako odsustvuje sa rada zbog izbora, odnosno imenovanja na funkciju u državnom organu, sindikatu, političkoj organizaciji ili drugu javnu funkciju čije vršenje zahteva da privremeno prestane da radi kod poslodavca.

Za vreme mirovanja radni odnos traje, ali prava i obaveze iz radnog odnosa se ne ostvaruju sve dok ne prestanu razlozi za mirovanje. U tom smislu, poslodavac zaposlenom može ponuditi aneks ugovora tek nakon što se zaposleni vrati kod poslodavca kod koga su mu mirovala prava iz radnog odnosa.

Što se zaposlenog koji obavlja poslove na određeno vreme tiče, njemu se može odmah ponuditi aneks ugovora o radu.