Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li načelnik uprave može posle proteka vremena na koje je postavljen biti ponovo postavljen na isti položaj bez javnog konkursa, ali na period koji je kraći od trajanja mandata?
Član 56. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Sl. glasnik RS", br. 129/2007, 83/2014 - dr. zakon, 101/2016 - dr. zakon, 47/2018 i 111/2021 - dr. zakon) predviđa da načelnika opštinske uprave, odnosno uprave za pojedine oblasti postavlja opštinsko veće, na osnovu javnog oglasa, na pet godina. Načelnik opštinske uprave može imati zamenika koji ga zamenjuje u slučaju njegove odsutnosti i sprečenosti da obavlja svoju dužnost. Zamenik načelnika opštinske uprave se postavlja na isti način i pod istim uslovima kao načelnik. Rukovodioce organizacionih jedinica u upravi raspoređuje načelnik.
Član 48. stav 3 Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon, 114/2021) predviđa da su u jedinici lokalne samouprave i gradskoj opštini, položaji u smislu odredaba ovog zakona, radna mesta načelnika gradske, opštinske, odnosno uprave gradske opštine i njihovih zamenika, dok član 99. istog zakona predviđeno da službenik na položaju stupa na položaj danom donošenja rešenja o postavljenju na položaj. Službenik na položaju može posle proteka vremena na koje je postavljen, biti ponovo postavljen na isti položaj bez javnog konkursa. Ako konkursni postupak za popunjavanje položaja nije pokrenut u roku iz člana 95. stav 3. ovog zakona, službenik se posle proteka vremena na koji je postavljen, postavlja na isti položaj bez javnog konkursa.
Imajući u vidu navedene odredbe, mišljenja smo da u slučaju da se načelnik uprave ponovo postavlja na isti položaj bez javnog konkursa to čini na period od 5 godina, kako je predviđeno odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi.
Da li je funkcija člana Izvršnog odbora Nacionalnog saveta javna funkcija, jer su imenovanje ili izbor na javnu funkciju osnov za podnošenje zahteva za produženje mirovanja radnog odnosa u opštinskoj upravi?
Prema Zakonu o nacionalnim savetima nacionalnih manjina („Sl. glasnik RS“, br. 72/09, 20/14 - US, 55/14 i 47/18), nacionalni savet je organizacija kojoj se zakonom poveravaju određena javna ovlašćenja da učestvuje u odlučivanju ili da samostalno odlučuje o pojedinim pitanjima iz oblasti kulture, obrazovanja, obaveštavanja i službene upotrebe jezika i pisma u cilju ostvarivanja kolektivnih prava nacionalne manjine na samoupravu u tim oblastima.
Članom 7. Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina propisano je da nacionalni savet bira predsednika i članove izvršnog odbora iz reda članova nacionalnog saveta, na predlog predsednika nacionalnog saveta.
Izvršni odbor:
Imajuću u vidu nadležnost Izvršnog odbora nacionalnog saveta, kao i činjenicu da je funkcioner izabrano, postavljeno ili imenovano lice, mišljenja smo da je član Izvršnog odbora javna funkcija.
U prilog tome su i odredbe o nespojivosti funkcija, te je tako odredbom čl. 7a. st. 2. Zakona o nacionalnim savetima nacionalnih manjina propisano da predsednik nacionalnog saveta i član izvršnog odbora ne može biti izabrano ili postavljeno lice u državnom organu, pokrajinskom organu, odnosno organu jedinice lokalne samouprave koji u okvirima svojih nadležnosti odlučuje o pitanjima koja se tiču rada nacionalnih saveta.
Prema mišljenju Agencije za borbu protiv korupcije (br. 014-011-00-0323/18-11 od 18.12.2018. godine) ne postoje zakonske smetnje da se lice, koje vrši javnu funkciju direktora javnog preduzeća sa teritorije jedinice lokalne samouprave u kojoj deluje Nacionalni savet, kandiduje i bude izabrano za predsednika ili za člana izvršnog odbora Nacionalnog saveta, uz saglasnost Agencije, osim u situaciji kada se radi o javnom preduzeću iz oblasti kulture, obaveštavanja ili službene upotrebe jezika i pisma, u vezi sa čijim radom postoje ovlašćenja Nacionalnog saveta, prema Zakonu o nacionalnim savetima. Takođe, ne postoje zakonske smetnje da se lice, koje vrši javnu funkciju direktora osnovne škole, kandiduje i bude izabrano za predsednika ili za člana izvršnog odbora Nacionalnog saveta, pod uslovom da se ne radi o osnovnoj školi u kojoj se obrazovno-vaspitni rad izvodi i na jeziku nacionalne manjine, u odnosu na koje škole postoji nadležnost Nacionalnog saveta u vezi sa imenovanjem organa upravljanja i izborom i imenovanjem direktora škole.
Može li matičar sa srednjom stručnom spremom i koji ima položen ispit za matičara i ovlašćenje da može raditi na poslu matičara nositi zvanje višeg referenta ili mu se mora dati više zvanje?
Shodno članu 11. Zakona o matičnim knjigama ("Sl. glasnik RS", br. 20/2009, 145/2014 i 47/2018) matičar, odnosno zamenik matičara može biti lice koje ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju do tri godine, položen poseban stručni ispit za matičara i ovlašćenje za obavljanje poslova matičara.
Članom 66. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon, 86/2019, 114/21) je propisano sledeće:
„U zvanju višeg referenta obavljaju se administrativni, tehnički i drugi pretežno rutinski poslovi koji obuhvataju širok krug zadataka i mogu zahtevati poznavanje i primenu jednostavnijih metoda rada i postupaka, a rade se samostalno i uz povremeni nadzor neposrednog rukovodioca. Za rad na poslovima u zvanju višeg referenta službenik mora da ima stečeno srednje obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju i najmanje pet godina radnog iskustva u struci..“
S obzirom na navedeno, matičaru odnosno zameniku matičara može da se odredi zvanje višeg referenta.
U praksi postoje matičari odnosno zamenici matičara sa stečenim visokim obrazovanjem od 240 ESPB bodova i određena zvanja u skladu sa tim, visokim obrazovanjem na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova i određena zvanja u skladu sa tim (viši saradnik i saradnik), sa višim obrazovanjem i određeno zvanje u skladu sa tim (mlađi saradnik) i sa srednjim obrazovanjem i određena zvanja u skladu sa tim (referent i viši referent) i plate u skladu sa tim zvanjima.
Da li u slučaju kada zaposleni na osnovu rešenja poslodavca iskoristi prvi deo godišnjeg odmora u trajanju od 15 dana, poslodavac mora da donese novo rešenje za drugi deo godišnjeg odmora, odnosno ukoliko preostali deo godišnjeg odmora zaposleni koristi iz više delova, za svaki deo godišnjeg odmora?
Članom 68. Zakona o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017 - odluka US, 113/2017 i 95/2018 - autentično tumačenje) predviđeno je da zaposleni ima pravo na godišnji odmor u skladu sa ovim zakonom. Zaposleni stiče pravo na korišćenje godišnjeg odmora u kalendarskoj godini posle mesec dana neprekidnog rada od dana zasnivanja radnog odnosa kod poslodavca. Pod neprekidnim radom smatra se i vreme privremene sprečenosti za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju i odsustva sa rada uz naknadu zarade. Zaposleni ne može da se odrekne prava na godišnji odmor, niti mu se to pravo može uskratiti ili zameniti novčanom naknadom, osim u slučaju prestanka radnog odnosa u skladu sa ovim zakonom. Dalje je članom 73. istog zakona predviđeno da se godišnji odmor koristi jednokratno ili u dva ili više delova, u skladu sa ovim zakonom. Ako zaposleni koristi godišnji odmor u delovima, prvi deo koristi u trajanju od najmanje dve radne nedelje neprekidno u toku kalendarske godine, a ostatak najkasnije do 30. juna naredne godine. Zaposleni ima pravo da godišnji odmor koristi u dva dela, osim ako se sa poslodavcem sporazume da godišnji odmor koristi u više delova. Zaposleni koji nije u celini ili delimično iskoristio godišnji odmor u kalendarskoj godini zbog odsutnosti sa rada radi korišćenja porodiljskog odsustva, odsustva sa rada radi nege deteta i posebne nege deteta - ima pravo da taj odmor iskoristi do 30. juna naredne godine.
U skladu sa članom 28. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave („Službeni glasnik RS“, br. 21/2016, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018, 114/2021) službenik ima pravo na odmore i odsustva prema opštim propisima o radu i kolektivnom ugovoru. Službenik ima pravo na godišnji odmor od najmanje 20, a najviše 35 radnih dana, prema merilima određenim opštim aktom poslodavca.
Dakle, kod godišnjeg odmora postoje dve radnje od strane poslodavca: utvrđivanje prava na godišnji odmor i odobrenje za korišćenje godišnjeg odmora, iz čega proističe da su to različita rešenja. Na primer, jednim rešenjem se može utvrditi dužina trajanja godišnjeg odmora i odobriti korišćenje „prvog dela“ godišnjeg odmora, dok se drugim rešenjem odobrava korišćenje „preostalog“ godišnjeg odmora.
Da li direktor ustanove kulture, koji je prethodno bio direktor gimnazije, ima pravo na obračun minulog rada na celokupan staž?
U skladu sa članom 25. Posebnog kolektivnog ugovora za ustanove kulture čiji je osnivač republika srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS”, broj 3/22) zaposleni ima pravo na dodatak na platu po osnovu:
1) prekovremenog rada - 26% od osnovice;
2) rada na dan praznika koji je neradni dan - 110% od osnovice;
3) rada noću - 26% od osnovice, u skladu sa zakonom;
4) vremena provedenog na radu za svaku punu godinu rada, ostvarenog u radnom odnosu kod poslodavca - 0,4% od osnovice.
Poslodavac u smislu stava 1. tačka 4) ovog člana je ustanova kulture čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave, pod uslovima propisanim zakonom.
Ako se istovremeno steknu uslovi za dodatak na platu po više osnova, plata se uvećava procentom dobijenim sabiranjem procenata uvećanja po svim osnovama.
S obzirom na navedene odredbe i s obzirom da gimnazija nije ustanova kulture, licu u konkretnom slučaju se ne mogu priznati godine provedene u radnom odnosu u gimnaziji u minuli rad.