Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjePomoćnike predsednika opštine postavlja i razrešava predsednik opštine. Koja je uloga Načelnika opštinske uprave po Zakonu o radnim odnosima u državnim organima koji se shodno primenjivao do 01.12.2016 godine a u vezi radnopravnog statusa pomoćnika predsednika? Ko potpisuje rešenje o prestanku radnog odnosa pomoćnika predsednika opštine, predsednik opštine ili načelnik opštinske uprave imajući u vidu da su prestanak funkcije i prestanak radnog odnosa dva različita pojma?
Članom 58. Zakona o lokalnoj samoupravi ("Sl. glasnik RS", br. 129/2007, 83/2014 - dr. zakon, 101/2016 - dr. zakon i 47/2018) uređeno je da se statutom opštine može predvideti da se za pojedine oblasti (ekonomski razvoj, urbanizam, primarna zdravstvena zaštita, zaštita životne sredine, poljoprivreda i dr.) postavljaju pomoćnici predsednika opštine. Pomoćnike predsednika opštine postavlja i razrešava predsednik opštine. Pomoćnici predsednika opštine pokreću inicijative, predlažu projekte i sačinjavaju mišljenja u vezi sa pitanjima koja su od značaja za razvoj u oblastima za koje su postavljeni i vrše druge poslove po nalogu predsednika opštine. Pomoćnici predsednika opštine se postavljaju u kabinetu predsednika opštine najduže na period dok traje dužnost predsednika opštine. U opštini do 15.000 stanovnika može biti postavljen jedan pomoćnik predsednika opštine, u opštini do 50.000 stanovnika najviše dva pomoćnika, a u opštini do 100.000 stanovnika najviše tri pomoćnika, u skladu sa podacima poslednjeg popisa stanovništva.
Što se tiče kabineta, koji predstavlja posebnu organizacionu jedinicu unutar uprave, za zaposlene u kabinetu prava i dužnosti u ime poslodavca vrši načelnik uprave, sa izuzetkom pomoćnika predsednika opštine.
Članom 1, sada nevažećeg, Zakona o radnim odnosima u državnim organima ("Sl. glasnik RS", br. 48/91, 66/91, 44/98 - dr. zakon*, 49/99 - dr. zakon**, 34/2001 - dr. zakon***, 39/2002, 49/2005 - odluka USRS, 79/2005 - dr. zakon, 81/2005 - ispr. dr. zakona, 83/2005 - ispr. dr. Zakona i 23/2013 - odluka US) je propisano da se odredbe ovog zakona primenjuju se na sve zaposlene u državnim organima i izabrana odnosno postavljena lica, osim onih čija su prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa uređeni posebnim propisima.
S obzirom da je navedenim članom 58. Zakona o lokalnoj samoupravi propisano da pomoćnike predsednika opštine postavlja i razrešava predsednik opštine, što predstavlja poseban propis u odnosu na Zakon o radnim odnosima u državnim organima, time do prestanka funkcije pa i radnog odnosa pomoćnika predsednika opštine dolazi donošenjem odgovarajućeg akta predsednika opštine.
Da li službenik OU koji radi u odeljenju za investicije, dipl. arhitekta, na poslovima vezanim za investicije od javnog značaja (niskogradnja, visokogradnja i ostale investicije od javnog značaja) može da radi za drugog poslodavca dopunski rad – poslove projektovanja, gde je za izdavanje određenih dozvola (građevinska, upotrebna….) nadležno drugo odeljenje OU?
Shodno članu 40. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave ("Sl. glasnik RS", br. 21/2016, 113/2017, 95/2018, 113/2017 - dr. zakon, 95/2018 - dr. zakon i 86/2019 - dr. zakon) službenik je dužan da o svom dodatnom radu obavesti poslodavca. Službenik može, uz pismenu saglasnost poslodavca, van radnog vremena da radi za drugog poslodavca ako dodatni rad nije zabranjen posebnim zakonom ili drugim propisom, ako ne stvara mogućnost sukoba interesa ili ne utiče na nepristrasnost rada službenika.
Na osnovu člana 41. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave saglasnost za dodatni rad službenika daje poslodavac. Saglasnost poslodavca nije potrebna za dodatni naučnoistraživački rad, objavljivanje autorskih dela i rad u kulturno-umetničkim, humanitarnim, sportskim i sličnim udruženjima, ali poslodavac može zabraniti i ovakav rad ako se njime onemogućava ili otežava rad službenika, šteti ugledu poslodavca, odnosno stvara mogućnost sukoba interesa ili utiče na nepristrasnost rada službenika.
Dakle, obaveza službenika je da o svom dodatnom radu obavesti poslodavca, a poslodavac mu za to može dati pismenu saglasnost, ako dodatni rad nije zabranjen posebnim zakonom ili drugim propisom, ako ne stvara mogućnost sukoba interesa ili ne utiče na nepristrasnost rada službenika.
U skladu sa Zakonom o inspekcijskom nadzoru član 45. rukovodilac inspekcije može biti i osoba koja ima 5 godina iskustva u oblasti koja je pod nadzorom te inspekcije. Da li lice koje ima 2,5 godine iskustva na poslovima inspektora zaštite životne sredine i 5,5 godina na poslovima registratora objedinjene procedure (oblast pod nadzorom inspekcije) ispunjava uslove za rukovodioca inspekcije?
Članom 45. stav 1. Zakona o inspekcijskom nadzoru („Službeni glasnik RS”, br. 36/15, 44/18 - dr. zakon, 95/18) propisano je da radom inspekcije može rukovoditi lice koje pored uslova utvrđenih ovim zakonom za rad na radnom mestu inspektora ima i najmanje pet godina radnog iskustva na poslovima inspekcijskog nadzora, odnosno u oblasti koja je pod nadzorom te inspekcije.
Inspekcija u smislu člana 3. stav 1. tačka 1) ZOIN-a jeste organ u sastavu, unutrašnja organizaciona jedinica ili inspektori organa državne uprave, odnosno organa autonomne pokrajine ili jedinice lokalne samouprave ili drugog subjekta sa javnim ovlašćenjima, koja vrši inspekcijski nadzor.
Iako u postavljenom pitanju to nije naglašeno, pretpostavljamo da se radi o rukovodiocu organizacione jedinice koja u svom sastavu ima više inspekcija. Ta organizaciona jedinica se upodobljava inspekciji iz člana 45. stav 1. ZOIN-a, te ukoliko kandidat za rukovodioca ispunjava uslov najmanje pet godina u jednoj od oblasti pod nadzorom inspekcije u sastavu te organizacione jedinice, mišljenja smo da je to lice ispunilo zakonski uslov iz člana 45. stav 1. ZOIN-a.
Koja inspekcija je nadležna za preduzimanje mera i kontrolu postavljenih klima uređaja na fasadama stambenih zgrada u pogledu mesta postavljanja, ispravnosti ili buke? Koja inspekcija je nadležna za preduzimawe mera i kontrolu postavljenih žičanih ograda na javnoj površini (npr. oko stambenih zgrada ili poslovnih objekata) i po kom propisu vrši kontrolu?
Postavljanje klima uređaja na stambenim zgradama predstavlja radove na investicionom održavanju, u smislu člana 2. tačka 36) Zakona o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS”, br. 72/09, 81/09 - ispravka, 64/10 -US, 24 /11, 121/12, 42/13 -US, 50/13 -US, 98/13 -US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 - dr. zakon, 9/20 i 52/21) – izvođenje građevinsko-zanatskih, odnosno drugih radova zavisno od vrste objekta u cilju poboljšanja uslova korišćenja objekta u toku eksploatacije.
Prema članu 145. navedenog zakona izvođenje radova na investicionom održavanju objekta vrši se na osnovu rešenja kojim se odobrava izvođenje tih radova, koje u skladu sa zakonom izdaje organ nadležan za izdavanje građevinskih dozvola. Inspekcijski nadzor vrši građevinska inspekcija.
Pogledati: http://gradjevinskedozvole.rs/pitanja-i-odgovori.php
Kada je reč o buci koja potiče od klima uređaja koju koriste pravna lica i preduzetnici za potrebe delatnosti koju obavljaju, nadležan je inspektor za zaštitu životne sredine saglasno Zakonu o zaštiti od buke u životnoj sredini („Sl. glasnik RS”, br. 36/09 i 88/10).
Odredbe člana 15. stav 1. Odluke o komunalnom redu („Sl. list grada Beograda” br. 10/11, 60/12, 51/14, 92/14, 2/15, 11/15, 61/15, 75/16, 19/17, 50/18, 92/18, 118/18, 26/19, 52/19, 60/19, 17/20, 89/20, 106/20, 138/20 i 152/20), u pogledu uslova i postupka postavljanja klima uređaja na spoljni deo zgrade, upućuju na primenu propisa kojima se uređuje izvođenje radova na ugradnji postrojenja, instalacija i opreme.
St. 2–4. navedene Odluke uređena su druga pitanja u vezi sa postavljanjem klima uređaja koja se odnose na način postavljanja uređaja ( zaštita same i susedne zgrade od oštećivanja, bezbednost građana i okoline i onemogućavanje izlivanja kondenzata na spoljne delove zgrada, površinu javne namene i površinu u javnom korišćenju). Stavom 5. propisani su dodatni uslovi za postavljanje klima uređaja na zgradi koja je utvrđena kao kulturno dobro, koja uživa prethodnu zaštitu ili se nalazi u prostornoj kulturno istorijskoj celini, odnosno celini koja uživa prethodnu zaštitu.
Kada je reč o buci i drugim vidovima ometanja suseda radom klima uređaja, treba imati u vidu i odredbe člana 4. Odluke o opštim pravilima kućnog reda u stambenim i stambeno-poslovnim zgradama na teritoriji grada Beograda („Sl.list grada Beograda”, br 101/19), prema kojima su stanari dužni da posebne, zajedničke delove zgrade i zemljište za redovnu upotrebu zgrade koriste sa potrebnom pažnjom i čuvaju od oštećenja i kvara, na način da ne ometaju ostale stanare u mirnom korišćenju posebnog i zajedničkog dela zgrade i da ne ugrožavaju bezbednost drugih lica.
Nadzor nad primenom odredaba navedenih odluka vrši komunalna inspekcija, što je u nedostatku preciznijih propisa jedini osnov za preduzimanje inspekcijskih mera u ovoj oblasti usmerenih na uređenost i zaštitu zgrade, bezbednost građana i okoline, kao i mirno korišćenje stana (komunalni red, odnosno kućni red).
Žičane ograde na javnoj površini –Građenje zidanih ograda, odnosno postavljanje žičanih i drvenih ograda uređuje Zakon o planiranju i izgradnji i propisi doneti na osnovu tog zakona, nad kojima inspekcijski nadzor vrši građevinska inspekcija.
Za postavljanje žičane ili drvene ograde nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa za gradnju, odnosno akt za izvođenje radova, saglasno članu 144. Zakona o planiranju i izgradnji i Pravilniku o posebnoj vrsti objekata i posebnoj vrsti radova za koje nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa, kao i vrsti objekata koji se grade, odnosno vrsti radova koji se izvode, na osnovu rešenja o odobrenju za izvođenje radova, kao i obimu i sadržaju i kontroli tehničke dokumentacije koja se prilaže uz zahtev i postupku koji nadležni organ sprovodi ("Sl. glasnik RS", br. 102/20, 16/21).
Međutim, kada je u pitanju postavljanje žičane ili drvene ograde, moraju biti ispoštovane odredbe planskog dokumenta kojim je obuhvaćena parcela na koju se postavlja ograda, bez obzira na činjenicu što nije potrebno pribavljati akt nadležnog organa za gradnju, odnosno akt za izvođenje radova.
Kada je reč o postavljanju žičanih i drvenih ograda na javnim površinama i, s tim u vezi, pitanje nadležnosti komunalne inspekcije, upućujemo vas na Pravni stav utvrđen na 56. sednici svih sudija Upravnog suda održanoj dana 14. 12.2016. godine, koji glasi: „Komunalni inspektor je ovlašćen da donosi rešenja za uklanjanje stvari i drugih predmeta sa površine javne namene ako su oni tu postavljeni protivno propisima, uključu jući i montažno demontažne objekte-ograde”.
Utvrđeni stav Upravni sud zasniva na članu 34. stav 1. tačka 10) i članu 36. Zakona o komunalnim delatnostima („Sl.glasnik RS”, br. 88/11, 104/16 i 95/18).
Obrazloženje navedenog stava je dostupno je na: http://www.up.sud.rs/sync/documents/cl78.pdf
Pored iznetog dodajemo da je članom 4. stav 4. Zakona o komunalnim delatnostima propisano ovlašćenje JLS da radi korišćenja, čuvanja i održavanja sredstava za obavljanje komunalnih delatnosti, održavanja čistoće i zaštite životne sredine, opšte uređenosti naselja, spoljnog izgleda objekta i uređenosti površina, može da propiše opšte uslove održavanja komunalnog reda i mere za njihovo sprovođenje.
Na osnovu tog ovlašćenja JLS svojim odlukama uređuju pitanja vezana za komunalni red. Tako su navedenom Odlukom o komunalnom redu koju je donela Skupština grada Beograda u članu 50. uređena pitanja vezana za postavljanje zapreka (stubovi, ograde i druge zapreke) na javnim površinama, koje odredbe može da primeni komunalni inspektor u vršenju nadzora nad ovim vidom zauzeća javnih površina.
Inspekcijski nadzor koji vrši komunalna inspekcija u ovoj oblasti zahteva saradnju sa građevinskom inspekcijom i organizacionom jedinicom koja je nadležna za poslove urbanizma zbog utvrđivanja činjenica koje po prirodi stvari nisu u nadležnosti komunalnog inspektora (vrsta objekta, planska dokumenta, namena površine i dr.).
Ukoliko je JLS predvidela sredstva za finansiranje uređenja fasada u užem centru grada, a koje predstavljaju opasnost po život i zdravlje, da li je u ovom slučaju potrebno da građevinska inspekcija svojim rešenjem naloži stambenoj zajednici da sama sredi fasadu bas iz razloga opasnosti i ostavi rok za izvršenje, te ukoliko to ne bude izvršeno od strane stambene zajednice angažuje po sprovedenom postupku javne nabavke najpovoljnijeg ponuđača koji će da izvrši radove (čl.61)? Na koji način se opština refundira od stambene zajednice obzirom da je propisano pravo regresa?
Zakonom o stanovanju i održavanju zgrada je data mogućnost da jedinica lokalne samouprave izdvoji sredstva za intervencije koje bi predstavljale ostvarivanje javnog interesa u sferi odražavanja zgrada, a takođe je utvrđena i jasna odgovornost vlasnika posebnih i samostalnih delova zgrade, odnosno stambene zajednice u pogledu (ne)ispunjavanja obaveze održavanja, odnosno nastanka štete usled propuštanja obaveze održavanja. Zakon je članom 61. propisao da u slučaju kada odgovorna lica [1] ne izvrše potrebne aktivnosti na održavanju zgrade, a ne sprovođenjem ovih aktivnosti bi mogle da nastanu štetne posledice po život ili zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti, radove na održavanju zgrade preuzima jedinica lokalne samouprave, čime Zakon pojačava ulogu jedince lokalne samouprave u ostvarivanju javnog interesa.
U svrhu preventivnih aktivnosti jedinice lokalne samouprave na proceni stanja građevinskog fonda i potencijalnih opasnosti koje bi mogle da dovedu do nastanka štetnih posledica po život ili zdravlje ljudi, data je mogućnost lokalnoj samoupravi da odlukom može utvrditi urbanističke zone ili blokove za koje propisuje obavezu izvršenja aktivnosti na održavanju zgrada (investiciono održavanje i unapređenje svojstava zgrada), kao i mogućnost da odlukom propiše obavezu održavanja spoljnog izgleda zgrade (fasade) i zabranu promene spoljnog izgleda (zabrana postavljanja klima-uređaja na vidljivom delu zgrade i sl.), uz propisivanje različitih stepena obaveznosti održavanja spoljnog izgleda zgrade, u zavisnosti od urbanističke zone ili bloka u kom se zgrada nalazi
Jedinica lokalne samouprave može doneti Odluku o bespovratnom sufinansiranju radova na investicionom održavanju, nakon čega raspisuje javni poziv za stambene zajednice i vlasnike stambenih zgrada. Javnim pozivom se bliže uređuju uslovi učešća na konkursu, vrste radova koje je moguće bespovratno sufinansirati, procenat učešća javnih sredstava u bespovratnom sufinansiranju, prava i obaveze učesnika na konkursu, rokove i slično. Dakle, radi se o bespovratnom sufinansiranju, pri čemu je neophodno da se utvrdi javni interes. Prethodni uslov za donošenje takve odluke je i postojanje Odluke o utvrđivanju zona i blokova zone sa propisanom obavezom izvršenja određenih aktivnosti u održavanju zgrade, odnosno obaveznim investicionim održavanjem i unapređenjem svojstava zgrada.
S druge strane, ukoliko JLS nije predvidela Odlukom da će bespovratno sufinansirati radove na investicionom održavanju, ona može naložiti stambenoj zajednici da izvrši radove na investicionom održavanju u cilju otklanjanja opasnosti po život i zdravlje ljudi. U takvom slučaju, neophodno je da građevinski inspektor rešenjem naloži izvođenje radova. U vršenju inspekcijskog nadzora građevinski inspektor je dužan da zabrani rešenjem stambenoj zajednici, odnosno drugom odgovornom licu iz člana 15. ovog zakona, korišćenje zgrade ili dela zgrade i da naredi hitno izvođenje radova i preduzimanje drugih mera čijim neizvršenjem bi mogle da nastanu štetne posledice po život ili zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti, u skladu sa članom 60. ovog zakona. Rešenjem građevinskog inspektora utvrđuje se i način izvršenja rešenja u slučaju nepostupanja po nalogu inspektora, odnosno preuzimanje radova na održavanju zgrade od strane jedinice lokalne samouprave na teret stambene zajednice, odnosno drugog odgovornog lica iz člana 15. ovog zakona, u skladu sa članom 61. stav 1. ovog zakona i nalaže se vlasniku posebnog dela da omogući nesmetano obavljanje radova u meri koja je neophodna za otklanjanje neposredne opasnosti po život i zdravlje ljudi, životnu sredinu, privredu ili imovinu veće vrednosti. Ukoliko građevinski inspektor po izvršenom kontrolnom nadzoru utvrdi da nije postupljeno po rokovima naloženim u rešenju iz stava 1. ovog člana, dostaviće nadležnom organu jedinice lokalne samouprave akt kojim se dozvoljava izvršenje rešenja, u skladu sa zakonom kojim se uređuje opšti upravni postupak. Stambena zajednica troškove za izvršene radove i druge preduzete mere nadoknađuje jedinici lokalne samouprave, u rokovima i na način koji odredi nadležni organ jedinice lokalne samouprave – konkretno, organ određen za sprovođenje izvršenja rešenja građevinskog inspektora.
[1] Zakonom je propisano da obavezu da održavaju zgradu na način da od zgrade, odnosno zajedničkih delova zgrade ne preti opasnost nastanka štete imaju: 1) vlasnik, za zgrade bilo koje namene u kojima je jedno lice isključivi vlasnik svih delova zgrade; 2) vlasnici posebnih delova, za porodične kuće; 3) stambena zajednica preko svojih organa ili profesionalni upravnik kome su povereni poslovi upravljanja, u stambenoj zgradi koja ima zajedničke delove zgrade i najmanje dva posebna dela čiji su vlasnici različita lica; 4) vlasnici posebnih delova preko svojih organa, u zgradama koje nemaju nijedan poseban deo namenjen za stanovanje.