Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeVlada Republike Srbije usvojila je nove mere za suzbijanje epidemije izazvane bolešću COVID-19, čija je primena otpočela 24. novembra 2020. godine, između ostalih i meru koja se tiče zabrane svih javnih okupljanja s prisustvom više od 5 osoba u zatvorenom i na otvorenom prostoru, gde se nabrajaju izuzeci (radne organizacije, školske ustanove, prodavnice, tržni centri i slični objekti, za koje važi propisano ograničenje broja prisutnih osoba u svakom trenutku u odnosu na kvadraturu objekta). U nedoumici smo, u kojim slučajevima je moguće organizovati javno okupljanje sa prisustvom više od 5 osoba u zatvorenom prostoru, odnosno koji su izuzeci od zabrane (povod ili svrha organizovanja)?
Naredbom ministra zdravlja o zabrani okupljanja u Republici Srbiji na javnim mestima u zatvorenom i otvorenom prostoru („Službeni glasnik RS“, br. 100/2020, 111/2020, 133/2020) članom 1. propisana je zabrana javnog okupljanja na javnim mestima u zatvorenom i otvorenom prostoru, kada se istovremeno okuplja više od 5 lica, s tim što rastojanje između prisutnih lica mora biti najmanje 1,5 m, odnosno na svaka 4 m² može biti prisutno jedno lice.
Uredbom o merama za sprečavanje i suzbijanje zarazne bolesti COVID-19 („Službeni glasnik RS“, br. 66 od 7. maja 2020, 93 od 1. jula 2020, 94 od 3. jula 2020, 100 od 16. jula 2020, 109 od 21. avgusta 2020, 111 od 28. avgusta 2020, 120 od 2. oktobra 2020, 122 od 9. oktobra 2020, 126 od 23. oktobra 2020, 138 od 15. novembra 2020, 141 od 21. novembra 2020, 144 od 27. novembra 2020, 145 od 3. decembra 2020. član 7a* definisano je (dodatno) mogućnost okupljanja, odnosno, prisustva posetilaca i to na sledeći način:
Prilikom održavanja javnih kulturno-umetničkih događaja u zatvorenom prostoru dozvoljeno je prisustvo najviše 500 posetilaca istovremeno, i to tako da svako drugo mesto za sedenje bude slobodno i uz obavezno nošenje zaštitnih maski posetilaca, kao i zaposlenih koji učestvuju u organizaciji događaja.
Dakle, osim radnih organizacija, okupljanje više od 5 osoba dozvoljeno je i u skladu s Uredbom Vlade RS, prilikom organizacije kulturno-umetničkih događaja, uz uslove i pridržavanje ostalih mera (propisana distanca, zaštitne maske za lice, raspored posetilaca - sedenje itd.).
Da li dete koje pohađa razvojnu grupu u Predskolskoj ustanovi ima pravo na besplatne putne troškove od kuće do vrtića, s obzirom da je udaljenost od vrtića 13 km od kuće, i da li to pravo može da ostvari i detetov lični pratilac?
U članu 189. stav 1 tačka 2 Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS”, br. 88/17, 27/18- dr. zakon, 10/19 i 6/20) propisano je da se u budžetu jedinica lokalne samouprave obezbeđuju sredstva između ostalog i za “ostvarivanje dodatne podrške detetu i učeniku u skladu sa mišljenjem Interresorne komisije, osim onih za koje se sredstva obezbeđuju u budžetu Republike Srbije.”
Kako prevoz dece i učenika pripada merama podrške koje se finansiraju iz sredstva u budžetu jedinice lokalne samouprave, u članu 189. stav 1 tačka 5 Zakona je propisano da se između ostalog sredstva obezbeđuju i „za prevoz, smeštaj i ishranu dece i učenika sa smetnjama u razvoju i invaliditetom i njihovih pratilaca, bez obzira na udaljenost mesta stanovanja od škole.“
Član 4. Pravilnika o dodatnoj obrazovnoj, zdravstvenoj i socijalnoj podršci detetu, učeniku i odraslom („Službeni glasnik RS, broj 80/18) uređuje da prilikom procene potreba za dodatnom podrškom nadležna Komisija može da preporuči tri vrste mera dodatne podrške. Drugoj grupi mera - preporučene mere dodatne podrške na osnovu procene Komisije, pripada obezbeđivanje prevoza deteta, učenika i odraslog koji ne može da koristi sredstva javnog prevoza, a po potrebi i njegovog pratioca, za pohađanje obrazovanja ili korišćenja drugih usluga socijalne i zdravstvene zaštite, bez obzira na udaljenost od mesta stanovanja.
Da li se u staž za jubilarnu nagradu računa i vreme provedeno u radnom odnosu u mesnim zajednicama? Obzirom da zaposleni ostvaruje pravo na jubilarnu nagradu za navršen određen broj godina rada (10,20...) provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu AP odnosno JLS, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvarivao prava iz radnog odnosa, a kako zaposleni smatra da ima pravo da mu se uračuna u staž za jubilarnu nagradu i vreme provedeno u radnom odnosu u mesnoj zajednici?
U skladu sa članom 50. Posebnog kolektivnog ugovora za zaposlene u JLS pravo na jubilarnu nagradu ostvaruju zaposleni u JLS za navršenih 10, 20 30, 35 ili 40 godina rada provedenih u radnom odnosu u državnom organu, organu autonomne pokrajine, odnosno jedinice lokalne samouprave, bez obzira na to u kom organu je zaposleni ostvario pravo iz radnog odnosa.
S obzirom na to, da mesna zajednica nije organ JLS, već oblik mesne samouprave i kao tavka posebno pravno lice, radni staž ostvaren u mesnoj zajednici ne računa se u staž za jubilarnu nagradu u smislu odredbi PKU za zaposlene u JLS.
Da li za sekretara OIK može da bude imenovano lice koje nije sa mestom prebivališta na teritoriji opštine koja ga imenuje za sekretara, lice je sa mestom prebivališta u drugoj opštini? Takođe napominjemo da je isto lice postavljeno za sekretara SO.
Članom 12. stav 1. Zakona o lokalnim izborima propisano je da "članovi organa za sprovođenje izbora i njihovi zamenici mogu biti samo građani koji imaju izborno pravo , kao i prebivalište na teritoriji jedinice lokalne samouprave". Imajući u vidu citiranu zakonsku odredbu, navedeno ograničenje se ne odnosi na sekretara i zamenika sekretara izborne komisije, koji se, dakle, imenuju bez obzira na mesto prebivališta.
Što se tiče mogućnosti da za sekretara izborne komisije bude imenovan sekretar skupštine opštine, treba imati u vidu da je članom 30. stav 1. Zakona o lokalnoj samoupravi propisano da sekretari skupština opština, kao lica koja postavlja skupština opštine, ne mogu da budu samo odbornici, što znači da se pitanje obavljanja druge javne funkcije rešava u postupku pred Agencijom za sprečavanje korupcije. U tom smislu, treba imati u vidu Mišljenje Agencije za borbu protiv korupcije.pdf, koje je utvrđeno na primeru gradske opštine Grocka u gradu Beogradu i prema kojem javne funkcije sekretara i zamenika sekretara skupštine opštine nisu spojive sa javnom funkcijom člana izborne komisije u stalnom sastavu u istoj gradskoj opštini. Navedeno mišljenje ne pokriva pitanje mogućnosti da sekretar skupštine opštine obavlja funkciju sekretara ili zamenika sekretara izborne komisije. Primeri postupanja po pojedinačnim zahtevima za dobijanje saglasnosti za obavljanje funkcije u izbornoj komisiji pokazuju da je Agencija davala odobrenje da sekretari skupština opština budu imenovani za sekretare i zamenike sekretara izbornih komisija, imajući u vidu da ove funkcije podrazumevaju učešće u radu izborne komisije bez prava učešća u odlučivanju, kako je to propisano članom 14. stav 3. Zakona o lokalnim izborima.
U skladu sa iznetim, mišljenja smo da sekretar skupštine opštine može da bude imenovan za sekretara izborne komisije te opštine, uz pribavljenu saglasnost Agencije za sprečavanje korupcije.
Da li savetnik za zaštitu prava pacijenata ima pravo na naknadu za obavljanje navedenih poslova, ako je posao savetnika sistematizovan u okviru radnog mesta Pravilnikom o sistematizaciji?
Zakon o radu („Sl. glasnik RS“, br. 24/05, 61/05, 54/09, 32/13 i 75/14) u odeljku 2. Zasnivanje radnog odnosa predviđa uslove za zasnivanje radnog odnosa i u članu 24. propisuje da se radni odnos može zasnovati sa licem koje ispunjava uslove za rad na određenim poslovima, utvrđene zakonom, odnosno pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova (u daljem tekstu: pravilnik). Pravilnikom o sistematizaciji se utvrđuju organizacioni delovi kod poslodavca, naziv i opis poslova, vrsta i stepen zahtevane stručne spreme, odnosno obrazovanja i drugi posebni uslovi za rad na tim poslovima, a može da se utvrdi i broj izvršilaca. Pravilnik donosi nadležni organ kod poslodavca, odnosno lice utvrđeno zakonom ili opštim aktom poslodavca.
Opština Šid je donela Pravilnik o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u opštinskoj upravi, opštinskom pravobranilaštvu i stručnim službama (“Sl. list Opštine Šid” broj 18/17).
Predmetnim pravilnikom je utvrđeno da Odeljenje za društvene delatnosti:
U odeljku 6.2.ODELjENjE ZA DRUŠTVENE DELATNOSTI u tački 26. sistematizovano je radno mesto - Rukovodilac-savetnik za zaštitu prava pacijenata sa zvanjem Samostalni savetnik i brojem izvršilaca - službenika: 1.
Za predmetno radno mesto predviđen je sledeći opis poslova:
- organizuje posao Odeljenja;
- daje uputstva zaposlenima za obavljanje poslova;
- stara se o rasporedu poslova i blagovremenom izvršavanju istih;
- obavlja normativno-pravne poslove;
- izrađuje nacrte i predloge opštih akata, koje donosi Skupština Opštine, Opštinsko veće i Predsednik Opštine;
- daje mišljenja, u vezi s primenom propisa, a posebno u oblasti kulture, javnog informisanja obrazovanja i sporta;
- potpisuje sva akta koja, rešavajući u upravnom postupku donosi Odeljenje;
- učestvuje u planiranju sredstava u budžetu u delu koji se odnosi na društvene delatnosti;
- odgovoran je za blagovremeno, zakonito i kvalitetno obavljanje poslova i zadataka Odeljenja;
- obavlja poslove zaštite prava pacijenata po podnetim prigovorima;
- pruža potrebne informacije i savete u vezi sa pravima pacijenata;
- vrši sve druge poslove po Zakonu o pravima pacijenata;
- druge poslove prema nalogu načelnika Opštinske uprave.
Uslovi za obavljanje poslova ovog radnog mesta su: Visoko obrazovanje stečeno u obrazovnom – naučnom polju pravnih nauka na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije- master, specijalističke akademske studije, specijalističke strukovne studije), odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine – diplomirani pravnik, 5 godine radnog iskustva sa propisanom stručnom spremom, poznavanje propisa iz oblasti zdravstva, poznavanje rada na računaru (MS Office paket i internet), položen državni stručni ispit.
S druge strane, Zakon o pravima pacijenata (“Sl. glasnik RS” br. 45/13 i 25/19 - dr. zakon) propisuje u odeljku IV Zaštita prava pacijenata (čl. 38. i čl. 39.) da zaštitu prava pacijenata obezbeđuje jedinica lokalne samouprave, određivanjem lica koje obavlja poslove savetnika za zaštitu prava pacijenata i obrazovanjem Saveta za zdravlje. Dalje se propisuju uslovi za obavljanje poslova savetnika za zaštitu prava pacijenata, te opis poslova koji obuhvata “poslove zaštite prava pacijenata po podnetim prigovorima i pružanje potrebnih informacija i saveta u vezi sa pravima pacijenata definisanim istim zakonom”. Dalje je propisano da savetnik pacijenata može obavljati poslove za više jedinica lokalne samouprave, te da odluku o organizovanju, finansiranju i uslovima rada savetnika pacijenata, u skladu sa potrebama pacijenata i kapacitetima zdravstvene službe na teritoriji jedinice lokalne samouprave, donosi nadležni organ jedinice lokalne samouprave.
Član 40. Zakona o pravima pacijenata propisuje da Savetnik pacijenata ima službenu legitimaciju, kojom se identifikuje prilikom dolaska u zdravstvenu ustanovu, privatnu praksu, organizacionu jedinicu visokoškolske ustanove zdravstvene struke koja obavlja zdravstvenu delatnost i drugo pravno lice koje obavlja određene poslove iz zdravstvene delatnosti. Obrazac i sadržinu službene legitimacije iz stava 1. ovog člana propisuje ministar nadležan za poslove zdravlja.
Zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog člana dužni su da na vidnom mestu istaknu ime i prezime, radno vreme savetnika pacijenata, kao i adresu i broj telefona na koji se pacijent može obratiti radi zaštite svojih prava.
U cilju efikasnog rada savetnika pacijenata, zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog člana dužni su da savetniku pacijenata, u prisustvu zdravstvenog radnika, omoguće uvid u medicinsku dokumentaciju pacijenta, koja je u vezi sa navodima iznetim u prigovoru.
Zdravstvena ustanova, privatna praksa i pravna lica iz stava 1. ovog člana obavezni su da, na zahtev savetnika pacijenata, u postupku po prigovoru, bez odlaganja, a najkasnije u roku od pet radnih dana, dostave savetniku pacijenata sve tražene informacije, podatke i mišljenja.
Dalje se u čl. 41. do 43. Zakon o pravima pacijenata bavi postupkom odlučivanja o prigovorima pacijenata u prvom i drugom stepenu, sastavom i obavezama Saveta za zdravlje i sl.
Na osnovu napred navedenih činjenica potpuno je jasno da jedinica lokalne samouprave ima obavezu da donese odluku kojom odlučuje o organizaciji, finansiranju i uslovima rada savetnika pacijenata u skladu sa potrebama pacijenata i kapacitetima zdravstvene službe na teritoriji JLS. Ova odluka prethodi Pravilniku o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u Opštinskoj upravi. Ovakvom odlukom JLS mora uvažiti i odredbe Zakona o sprečavanju korupcije („Sl. glasnik RS“ br. 35/19 i 88/19). U konkretnoj situaciji se u jednom licu kumuliraju dve javne funkcije – rukovodioca odeljenja u JLS koje odeljenje ima znatan uticaj na normativnu aktivnost JLS iz oblasti zdravstva i ključni uticaj na finansiranje javnih službi u oblasti zdravstva, dok istovremeno zastupa prava pacijenata u zdravstvenom sistemu. Osim navedenog, poslovi ova dva radna mesta su suštinski potpuno različiti i zahtevaju različit nivo kompetencija, a vrlo verovatno i puno radno vreme radi obavljanja poslova rukovođenja i poslova savetovanja pacijenata pojedinačno.
Što se tiče zarade zaposlenog sa ovako definisanim poslovima radnog mesta (ukoliko zanemarimo prethodno pitanje nespojivosti poslova) pre svega se mora imati u vidu činjenica da zaposleni u JLS nije u situaciji da slobodnom voljom odlučuje o prihvatanju ugovornih uslova za obavljanje poslova sistematizovanog radnog mesta, jer je o ovom pitanju odlučeno rešenjem/odlukom ovlašćenog organa JLS. Stoga je način rešavanja pitanja primanja zaposlenog na napred opisanom radnom mestu, pitanje koje se rešava Odlukom jedinice lokalne samouprave donetom na osnovu čl. 39. Zakona o pravima pacijenata. Okvir za rešavanje ovog pitanja se mora tražiti u okvirima Zakona o zaposlenima u javnim službama („Sl. glasnik RS“ br. 113/17, 95/18 i 86/19) i Zakona o sistemu plata zaposlenih u javnom sektoru ("Sl. glasnik RS", br. 18/16, 108/16, 113/17, 95/18 i 86/19), ako se ostane kod već donetog normativnog rešenja (uvođenje u zakonske okvire bi se izvršilo donošenjem odgovarajuće odluke JLS).
Imajući, s druge strane, u vidu činjenicu da je u pitanju sistematizovanje poslova savetnika za zaštitu prava pacijenata uz poslove visoke složenosti (Rukovodilac Odeljenja za društvene delatnosti) u rangu Samostalnog savetnika, kao i činjenicu da je u pitanju poveravanje javnog ovlašćenja (savetnik za zaštitu prava pacijenata), što je u velikoj meri nespojivo, naknada za rad savetnika za zaštitu prava pacijenata se može ugovoriti kao posebna naknada, za šta je uslov - postojanje odluke JLS iz člana 39. Zakona o pravima pacijenata koja jeste obaveza jedinice lokalne samouprave. Izvor finansiranja bi mogla biti budžetska linija za javno zdravlje i ova opcija ne bi podrazumevala spajanje funkcija, već izdvajanje funkcije savetnika za zaštitu prava pacijenata van opisa radnog mesta bilo kog zaposlenog u Opštinskoj upravi.
Posebno skrećemo pažnju da nije zakonito odlučivanje o zaštiti prava pacijenata Pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji radnih mesta u opštinskoj upravi, već je potrebno o tome doneti napred opisanu posebnu odluku JLS.